Ένας φούρνος με κουλτούρα!

Αντιστάθηκε και διασώθηκε από την τρικυμία της κατανάλωσης και του πλουτισμού και μένει ως έχει, τώρα και δεκαετίες, από τα μέσα του περασμένου αιώνα. Ο ξυλόφουρνος μένει… βράχος στη γωνία των δρόμων Τσαγρή και Μανιουδάκη, στην  κοινωνία του ιστορικού Ρεθύμνου. Και δείχνει, πως οι βολές που δέχτηκε δεν τον αφομοίωσαν στο περιβάλλον που δημιουργήθηκε στην μετά τουρισμού εποχή. Αλλά άντεξε στις προκλήσεις και αρνείται την υποταγή.

Μένει με το ίδιο… κουστούμι και την ίδια ψυχή εσωτερικά και εξωτερικά, και συνεχίζει να ψήνει, αποκλειστικά, με ξύλο , σαν τον παλιό καλό καιρό! Να διαθέτει αρτοσκευάσματα με τις παραδοσιακές συνταγές, και να κρατάει την δική του κουλτούρα ικανοποιώντας  τα γούστα όλων εκείνων που αφήνουν στην άκρη «το γρήγορο κι ότι να ‘ναι»…

Μοιάζει να είσαι στο χθες και να βλέπεις το γέρο Μαμαγκάκη με το φουρνόφτυαρο, να μπάζει και να βγάζει  από τις πυρακτωμένες πλάκες  ψωμί που να μοσχομυρίζει, το σπιτικό εφτάζυμο, τα παξιμάδια  και  τα πρόσφορα. Φαίνεται κι αυτά να είναι  αγιασμένα και να τα ευλογούν οι αρχάγγελοι!  Από τούτο τον φούρνο ,κυρίως, το Σάββατο στον εσπερινό, ή πολύ πρωί της Κυριακής θα φτάσουν στις γειτονικές  εκκλησιές της αγίας  Βαρβάρας, του αγίου Αντωνίου και των Εισοδίων της Θεοτόκου.

Ύστερα ο μπάρμπα Βαγγέλης Μαμαγκάκης, «ένας θεοσεβούμενος άνθρωπος, ίσως και θρησκομανής, μεγάλος γνώστης των προφητειών»,  έδωσε τη σκυτάλη στο γιό του Βαγγέλη- Θεοδόση και το 1988 έγινε αλλαγή φρουράς: Με τη συνταξιοδότηση του  και της συζύγου του Αλεξάνδρας, «έγινε αφεντικό ο Αλεξανδράκης». Ο φούρνος του Μαμαγκάκη  έπεσε «σε πιτήδεια  και έμπιστα  χέρια»! Άλλωστε, τούτο δεν επιδιώκει καθένας που χτίζει «με καημούς και πόνους;» Γι αυτό, σε καμία των περιπτώσεων δεν θα έπρεπε να αμαυρωθεί ο τιτάνιος αγώνας των απογόνων της οικογένειας, του Νίκου που μεγαλούργησε στη μουσική  και τουΒαγγέλη- Θεοδόση που έκανε… σύνθεση στη ζύμη. Καθείς, όμως, και στο είδος του !

ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΜΕ ΜΝΗΜΕΣ

Το οίκημα που στεγάζει τον φούρνο παραμένει το ίδιο και σήμερα. Ανήκει στα παιδιά της οικογένειας του Οδυσσέα Σηφουνάκη και  έχει τη δική του ιστορία στα νεότερα χρόνια. Δέχτηκε στις 22 Μαϊου  1941 χτύπημα από γερμανικά αεροπλάνα, την ίδια ώρα που στο κοντινό κτήριο της οδού Τσουδερών σκοτώνονταν από το βομβαρδισμό ο τότε νομάρχης Γιώργος Τσαγρής και ο διοικητής Χωροφυλακής Στέλιος Μανιουδάκης. Τα σημάδια από το χτύπημα  στην οροφή του φούρνου είναι αισθητά, όχι, όμως, και ορατά μπαίνοντας μέσα…

Η θύμηση του μεγάλου μουσικοσυνθέτη, του Νίκου, παιδί τότε 12 χρόνων στο Ρέθυμνο, άνοιξε κι έβαλε μέσα τους βομβαρδισμούς στην πόλη. Είπε στη βιογραφία του για εκείνη την εποχή και τα εξής: «Εγώ δεν έζησα μια φυσιολογική παιδική ηλικία… Όχι επειδή ήμουν τίποτα ιδιαίτερο, αλλά επειδή οι καιροί ήταν ιδιαίτεροι. Ήταν ο πιο άγριος πόλεμος της ιστορίας της ανθρωπότητας… Κάθε μέρα γίνονταν σκοτωμοί και ακόμα και σήμερα όταν πηγαίνω στο Ρέθυμνο κλαίει η ψυχή μου… Γιατί θυμάμαι όλα όσα έζησα εκεί. Κάθε βήμα και θάνατος  και σκοτωμοί, κάθε γωνιά και πείνα και χαλάσματα…».

Ο φούρνος, σε πείσμα του εκσυγχρονισμού  των καιρών διατηρεί  ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά: Ψήνει αποκλειστικά  με ξύλο, και στην πόλη άλλος ένας διατηρεί το ίδιο καύσιμο είδος κι είναι «ο φούρνος του Σταματάκη στον Μασταμπά».

Ο φούρναρης Γιώργος Αλεξανδράκης βρέθηκε από το χωριό του, τον Κισσό Αγίου Βασιλείου, οικογενειακώς, στο Ρέθυμνο και στα 14 του χρόνια, διέκοψε τη φοίτησή του στο γυμνάσιο  γιατί, όπως εξομολογείται, «δε μου άρεσαν τα γράμματα κι ήθελα να γίνω φούρναρης». Και δεν το μετανιώνει, γιατί κι η απασχόληση του αρτοποιού είναι μια τέχνη! «Δεν το μετανιώνω που έγινα φούρναρης», λέει, «είναι μια δουλειά που μου αρέσει, δίνω ψωμί στον κόσμο και έρχομαι καθημερινά σε επαφή με τους ανθρώπους».

ΕΡΑΣΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥ ΚΑΙ ΓΝΗΣΙΟΥ

Ο αρτοποιός , λάτρης του παραδοσιακού και καθαρού , της ιεροτελεστίας που συντελούνταν «στις παλιές αλλά αθάνατες εποχές του χωριού», μετέφερε και διατηρεί την ίδια ποιότητα που τείνει με τον καιρό προς εξαφάνιση! Γι'αυτό, επισημαίνει μετ’ επιτάσεως: «Το ψωμί που ψήνεται  με καύσιμο το ξύλο είναι πιο νόστιμο και, ασφαλώς, πιο υγιεινό. Αλλά για μένα ,είναι απόλαυση αυτή η διαδικασία που με γυρίζει στους παραδοσιακούς τρόπους απασχόλησης  των χωριών. Δυστυχώς, αυτοί οι τρόποι είναι προς εξαφάνιση. Καιρός να ξαναδούμε τις αξίες μας!»

Κι αν το ψωμί του το κερδίζει με το να «ψήνεται» κι ο ίδιος στις υψηλές θερμοκρασίες που διοχετεύονται στον ξυλόφουρνο ψήνοντας το ψωμί, χαίρεται την επαγγελματική του απασχόληση κι «ας είναι στο πόδι» από τις 3 τα ξημερώματα, κι ας κουβαλά από την αποθήκη του σπιτιού του «λίγα- λίγα τα ξύλα» που προμηθεύεται από τα χωριά.

Πάντως, από χρόνια "προγραμματίζεται" ο αντικαταστάτης του,  όταν έλθει η ώρα, και δε θα είναι άλλος από το γιο του Στέφανο, που ήδη διδάσκεται τα μυστικά της τέχνης και είναι κληροδοτήματα των παλιών του κλάδου Σταματάκη, Ηρακλή Γάσπαρη και Μαμαγκάκη. Και τότε ο φούρνος θα συνεχίσει να ψήνει με ξύλο, ελπίζεται!