1ο Forum Ενέργειας: Μεγάλο ενδιαφέρον στη συζήτηση για τις έρευνες πετρελαίου στη Δυτική Ελλάδα

Αναφέρθηκε στην κατάθεση της επικαιροποιημένης μελέτης από το ΤΕΕ και ο ΔΕΣΦΑ χωρίς καν να την διαβάσει, εισηγήθηκε στον υφυπουργό ΠΕΚΑ κ. Μανιάτη ότι η επέκταση του αγωγού φυσικού αερίου στην Δυτική Ελλάδα δεν είναι οικονομικά βιώσιμη. «Πιστεύω, ο διάλογος που γίνεται για το θέμα να είναι ουσιαστικός και ειλικρινής και να αφορά τους πάντες και όχι μόνο κάποια κλειστά γραφεία» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Γιανναδάκης.

Η κα Σοφία Σταματάκη, Καθ. Σχολής MMM, ΕΜΠ, παρουσίασε το νέο θεσμικό πλαίσιο για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων και του φορέα διαχείρισης, επισημαίνοντας ότι το θέμα των πετρελαίων μπορεί να συσπειρώσει τον επιστημονικό και τεχνικό κόσμο της Ελλάδας και με συνετή αξιοποίηση να προσδώσει στον λαό, αυτό που χρειάζεται περισσότερο αυτή την στιγμή, δηλαδή ένα ολοκληρωμένο και μακροπρόθεσμο πρόγραμμα ανάπτυξης.

Η κα Σταματάκη έκανε λόγο για ένα σημαντικό βήμα μετά από 15 χρόνια απραξίας στο θέμα των υδρογονανθράκων καθώς δεν υπήρχε φορέας διαχείρισης μετά την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠ ΕΚΥ.

Παράλληλα, επισήμανε ότι αυτή την περίοδο ο ανταγωνισμός στην περιοχή της Μεσογείου είναι τεράστιος στον τομέα της έρευνας υδρογονανθράκων με ένα επενδυτικό περιβάλλον εξαιρετικά υψηλού κινδύνου και έντασης κεφαλαίου, για να περιγράψει με αυτό τον τρόπο ότι ο δρόμος δεν θα είναι εύκολος για την Ελλάδα.
Η καθηγήτρια του ΕΜΠ περιέγραψε το γενικό πλαίσιο λειτουργίας του νέου φορέα διαχείρισης, ο οποίος θα είναι κρατικός με το Υπουργείο Οικονομικών να έχει κυρίαρχο ρόλο, αφού θα διορίζει την διοίκηση.

Παρουσίασε το θεσμικό πλαίσιο που θα εφαρμοστεί στην έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων και το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα το οποίο είναι μεγάλο, γεγονός που αποδεικνύει πόσο καθυστέρησε η Ελλάδα σε αυτό τον τομέα.

Για την ολοκλήρωση των ερευνών θα χρειαστούν 7 χρόνια στην ξηρά και 8 χρόνια στην θάλασσα, ενώ το στάδιο της εκμετάλλευσης σε περίπτωση που βρεθούν απολήψιμα κοιτάσματα, θα διαρκέσει 25 χρόνια με δυνατότητα παράτασης των συμβολαίων για δύο συνεχόμενες πενταετίες, πριν οι παραχωρήσεις επιστραφούν πάλι στο δημόσιο.

Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε η κα Σταματάκη, οι οικονομικές υποχρεώσεις των αναδόχων θα είναι η απόδοση εθνικού φόρου 20% και περιφερειακού φόρου 5% καθώς και άλλες κρατήσεις οι οποίες θα διαμορφώνουν το μίσθωμα των κοιτασμάτων της περιοχής, γύρω στο 46%. Στο σημείο που στάθηκε ιδιαίτερα η κα Σταματάκη, ήταν οι προβλέψεις για την προστασία του περιβάλλοντος, την υγεία και ασφάλεια, τα οποία είναι αλληλένδετα. Κάλεσε τις τοπικές αρχές να βρίσκονται σε συνεχή εγρήγορση εν όψει της κατάθεσης του θεσμικού πλαισίου το οποίο πάντως εισάγει αυστηρές ρυθμίσεις και εγγυήσεις για την περίπτωση της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων.

Μια σημαντική παράμετρος είναι ότι έσοδα από την εκμετάλλευση θα κατατίθενται στο Πράσινο Ταμείο προκειμένου να καλυφθούν μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα ασφάλειας. Το μόνο ζήτημα για το οποίο η κα Σταματάκη έθεσε ένα μεγάλο ερωτηματικό, είναι στο κατά πόσο ο κρατικός μηχανισμός διαθέτει τις δυνατότητες ελέγχου, επιτήρησης και επιβολής κυρώσεων στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα η χώρα.

Πάντως, τόνισε ότι το βασικό μέλημα για τους τοπικούς φορείς θα πρέπει να είναι η εισαγωγή από τώρα των όρων και προϋποθέσεων ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος για τους πιθανούς αναδόχους, οι οποίοι πέραν της τεχνικής επάρκειας και οικονομικής επιφάνειας, θα πρέπει να μπορούν να υλοποιήσουν εργασίες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε περιοχές με ευαίσθητο περιβάλλον και ιδιαίτερη τουριστική κίνηση (π.χ. Κατάκολο).

«Πρέπει να πορευόμαστε προς την κατεύθυνση μιας ορθολογικής και βιώσιμης εκμετάλλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου» είπε η κα Σταματάκη και παρουσίασε ως παράδειγμα προς μίμηση τη Νορβηγία, η οποία κατευθύνει τα έσοδα από τους υδρογονάνθρακες για την ανάπτυξη και την κοινωνική αναβάθμιση του λαού της σε μακροπρόθεσμη βάση.

Κατατοπιστικός για το πώς λειτουργεί η πετρελαϊκή βιομηχανία ήταν στην ομιλία του ο Διευθυντής Έρευνας και Παραγωγής των ΕΛ.ΠΕ. κ. Γιάννης Γρηγορίου, ο οποίος από την αρχή έσπευσε να τονίσει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να είναι «προσγειωμένη» και να μην περιμένει τα πρώτα αποτελέσματα των ερευνών πριν από τα τέλη του 2013. Ακόμα και τότε όμως θα είναι πρόωρο να βγάλουμε οποιοδήποτε συμπέρασμα, καθώς η ανακάλυψη ενός κοιτάσματος απαιτεί δοκιμαστικές γεωτρήσεις και αναλύσεις για να καθοριστεί εάν είναι εμπορικά εκμεταλλεύσιμο. Αυτό προϋποθέτει ένα διάστημα 4-5 ετών και κυρίως επενδύσεις 25 – 40 εκ. δολάρια ανά γεώτρηση. Με όλα αυτά, τόνισε ότι πριν το 2020 δεν αναμένεται να έχουμε εκμετάλλευση υδρογονανθράκων ακόμα και αν εντοπιστούν κοιτάσματα.

Για να δώσει μια τάξη μεγέθους, ανέφερε ότι για ένα κοίτασμα 100 – 120 εκ. βαρέλια πετρελαίου, δηλαδή μικρότερο από αυτό που εκτιμάται ότι υπάρχει στον Πατραϊκό κόλπο, θα χρειαστούν επενδύσεις 700 εκ. έως 1,2 δισ. δολαρίων.

Ο κ. Γρηγορίου, για να δείξει πόσο δύσκολο θα είναι για την Ελλάδα να προσελκύσει τόσο μεγάλες επενδύσεις για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, παρουσίασε έναν χάρτη της Μεσογείου. Σε αυτόν, η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα χωρίς ένδειξη έρευνας και εκμετάλλευσης, όταν γύρω της υπάρχουν αυτή την στιγμή 100 επενδυτικές ευκαιρίες για την πετρελαϊκή βιομηχανία, σε χώρες μέχρι και στην Μάλτα.

Το περιβάλλον αυτή τη στιγμή για την Ελλάδα δεν είναι ιδιαίτερα ευνοϊκό. Με βάση διεθνή κριτήρια αξιολόγησης, η Ελλάδα σε οικονομικούς όρους βρίσκεται στην 52η θέση, στην έρευνα και παραγωγή στην 78η θέση σε σύνολο 111 κρατών και συνολικά η πετρελαϊκή βιομηχανία την κατατάσσει στην 83η θέση με βάση κριτήρια οικονομικά, φορολογικά, αναπτυξιακά, μέχρι και πολιτικής σταθερότητας.

Επιπλέον, ο κ. Γρηγορίου επεσήμανε το περίπλοκο γραφειοκρατικό πρόβλημα, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι ενώ ο φορέας διαχείρισης συστάθηκε το περασμένο καλοκαίρι, έχουν περάσει έξι μήνες και ακόμα δεν έχουν εκδοθεί τα προεδρικά διατάγματα και οι υπουργικές αποφάσεις καθώς και η νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος. «Αυτοί δεν είναι ρυθμοί για την πετρελαϊκή βιομηχανία» είπε ο κ. Γρηγορίου, επισημαίνοντας ότι το τοπίο παραμένει ακόμα πολύ θολό.

Παρόλα αυτά, το στέλεχος των ΕΛ.ΠΕ. καταλήγοντας τόνισε ότι στο θέμα της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, η Ελλάδα πρέπει να τολμήσει γιατί πιθανόν αυτή να είναι η τελευταία της ευκαιρία, όμως η χώρα πρέπει πρώτα να βγει στα κέντρα λήψης αποφάσεων της πετρελαϊκής βιομηχανίας, για να προωθήσει τις περιοχές της Δυτικής Ελλάδας, του Ιονίου και της Κρήτης, γιατί είναι πιθανό να μην εκδηλωθεί το προσδοκώμενο ενδιαφέρον.

Από την πλευρά τους τα ΕΛ.ΠΕ. βρίσκονται σε διαδικασία διαπραγματεύσεων για να συμμετέχουν σε μια κοινοπραξία εταιρειών, προκειμένου να υποβάλλουν πρόταση στην διεθνή προκήρυξη που έχει γίνει.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο κ. Κωνσταντίνος Νικολάου, Δρ Γεωλόγος Πετρελαίων, Ενεργειακός Οικονομολόγος τόνισε ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων είναι ελκυστικό, όμως το επιχειρηματικό περιβάλλον θέλει ακόμα δουλειά.

Σύμφωνα με τον κ. Νικολάου τα γεωλογικά δεδομένα είναι θετικά, όμως «μόνο οι γεωτρήσεις δίνουν πετρέλαιο και όλα τα υπόλοιπα δεν ισχύουν» για την πετρελαϊκή βιομηχανία.

Ο κ. Νικολάου αναφέρθηκε στο ιστορικό των ερευνών στον ελλαδικό χώρο και για την μόνη περίπτωση που εξέφρασε βεβαιότητα, είναι το κοίτασμα του Κατακόλου που βρίσκεται σε πολύ μικρό βάθος και σε μικρή απόσταση από την ακτή (300 μέτρα από το ακρωτήριο), γεγονός που καθιστά την εκμετάλλευσή του δυνατή και από την ξηρά, χωρίς ορατές οχλήσεις για την τουριστική βιομηχανία της περιοχής.

Παρόλα αυτά τόνισε ότι οι ανησυχίες των φορέων και της κοινωνίας σε επίπεδο οικονομικών όρων είναι δικαιολογημένες, όμως διαβεβαίωσε ότι το παράδειγμα της Θάσου και της Καβάλας, όπου για 30 χρόνια δεν έχει χυθεί ούτε σταγόνα πετρέλαιο στη θάλασσα, μειώνει αυτές τις φοβίες.
Στην περίπτωση του Πατραϊκού κόλπου, είπε ότι έχουν εντοπιστεί πιθανά κοιτάσματα δυναμικότητας 200 – 300 εκ. βαρελιών πετρελαίου, όμως πρέπει να γίνουν νέες έρευνες και στην περιοχή των Ιωαννίνων, υπολογίζεται ότι υπάρχει κοίτασμα 500 – 600 εκ. βαρελιών.

Για την περίπτωση της νότιας Κρήτης, ο κ. Νικολάου ανέφερε ότι αυτό που υπάρχει μέχρι σήμερα είναι μόνο κάποια γεωλογικά μοντέλα και γι΄αυτό υποστήριξε ότι είναι πολύ πρόωρο να μιλάμε ακόμα και για την ύπαρξη κοιτασμάτων.

Και ο κ. Νικολάου εξέφρασε αμφιβολίες για το κατά πόσο ο κρατικός μηχανισμός είναι έτοιμος να μπει στην διαδικασία ανάθεσης ερευνών και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων λέγοντας χαρακτηριστικά «Ελλάδα είμαστε» και υπογράμμισε τα προβλήματα γραφειοκρατίας, αδιαφάνειας, έλλειψης ισότιμης μεταχείρισης και πολιτικής αβεβαιότητας, τα οποία αποθαρρύνουν την πετρελαϊκή βιομηχανία από το να επενδύσει ποσά εκατ. εκ. ευρώ σε έρευνες που εξ ορισμού έχουν πιθανότητα επιτυχίας το πολύ μέχρι 15%.
Διαφοροποιημένη ήταν η τοποθέτηση του κ. Αβραάμ Ζεληλίδη, Καθ. Τμήματος Γεωλογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών, ο οποίος έκανε μια παρουσίαση της συμβολής των Πανεπιστημίων και ειδικά του Εργαστηρίου Ιζηματολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών στην έρευνα υδρογονανθράκων.

Ο κ. Ζεληλίδης τόνισε ότι είναι τόσο μεγάλες οι ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης, που οι «παροικούντες την Ιερουσαλήμ» θα τα βρουν θέλουν δε θέλουν.  Έθεσε πλήθος ερωτηματικών, γιατί η Ελλάδα έμεινε χωρίς φορέα εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων τόσα χρόνια και γιατί δεν αξιοποιείται το ερευνητικό δυναμικό  των πανεπιστημίων;
Άφησε αιχμές κατά των ΕΛ.ΠΕ. λέγοντας ότι εάν θέλουν να προσφέρουν υπηρεσίες στην χώρα, μπορούν να συμμετέχουν στο διαγωνισμό, να πάρουν οικόπεδα και να «χτυπήσουν» γεωτρήσεις για να βγάλουν αύριο πετρέλαιο.
Αμφισβήτησε την διαφάνεια και την αξιοκρατία στον φορέα διαχείρισης εφόσον η διοίκηση θα διορίζεται από το Υπουργείο Οικονομικών και προκατέβαλλε το αποτέλεσμα των οικονομικών ωφελημάτων από την εκμετάλλευση κοιτασμάτων, λέγοντας ότι «χάθηκαν τα λεφτά».

Ο κ. Ζεληλίδης χαρακτήρισε πολύτιμη την έρευνα που έχουν κάνει τα Πανεπιστήμια γύρω από το θέμα των υδρογονανθράκων, χωρίς την οποία δεν θα υπήρχε κανένα ενδιαφέρον εταιρειών.
Στη συνέχεια κατέθεσε τις εκτιμήσεις του για τις πετρελαιοπιθανές περιοχές της Δυτικής Ελλάδας και του Ιονίου. Στην περίπτωση της Ηπείρου, τόνισε ότι τα σημερινά δεδομένα βασίζονται σε λάθος εκτιμήσεις, και είπε ότι το τμήμα Αμφιλοχία – Πρέβεζα δεν έχει ερευνηθεί σωστά. Η περίπτωση της Κέρκυρας γειτνιάζει με το κοίτασμα της Αλβανίας που υπολογίζεται σε 5 δισ. βαρέλια και έχει τα ίδια γεωλογικά χαρακτηριστικά.

Επίσης, στην περίπτωση της Δυτικής Ελλάδας και του Ιονίου, διερωτήθηκε γιατί κανείς δεν μιλά για φυσικό αέριο, όπου η πιθανότητα ύπαρξής του είναι πολύ μεγάλη;

Όσον αφορά στον Πατραϊκό κόλπο και το Κατάκολο, άφησε αιχμές κατά του υφυπουργού κ. Γ. Μανιάτη, λέγοντας ότι φάσκει και αντιφάσκει όταν αναφέρει ότι τα κοιτάσματα υπολογίζονται σε 300 εκ. βαρέλια, και την ίδια στιγμή παραθέτει διαφορετικές εκτιμήσεις για πολύ περισσότερα προσδοκώμενα έσοδα.
Κλείνοντας, ο κ. Ζεληλίδης τόνισε ότι το σημαντικό για την Ελλάδα δεν είναι οι έρευνες για πετρέλαιο αλλά το φυσικό αέριο για το οποίο δεν γίνεται καμία αναφορά από επίσημα χείλη και αυτό κρύβει κάτι.