Το σεξ είναι το πιο φθηνό εθιστικό

Συνέντευξη στον Ηλια Μαγκλινη

Βρισκόμαστε με τον δρα Δημήτρη Καραγιάννη στο γραφείο του, σε μια πολυκατοικία κοντά στην πλατεία Μαβίλη, όπου στεγάζεται η «Αντίστιξη», όταν συνειδητοποιώ ότι κάθομαι στη μία από τις δύο πολυθρόνες που χρησιμοποιούν τα ζευγάρια που τον επισκέπτονται για θεραπεία. Οχι ότι με ενοχλεί - εξάλλου, στην περίπτωση αυτή, δεν κάνει εκείνος τις ερωτήσεις. Ετσι κι αλλιώς όμως, ο δρ Καραγιάννης είναι ένας γλυκομίλητος άνθρωπος, μιλάει απαλά, σιγανά, συγκροτημένα. Τον ρωτάω ποιος θα είναι ο τίτλος της ομιλίας του στο επόμενο TEDxAcademy που θα πραγματοποιηθεί αυτό το Σάββατο στο Μέγαρο Μουσικής. «Ανακαλύπτοντας τον ερωτικό άνθρωπο», αποκρίνεται. «Θέμα της ομιλίας μου θα είναι ουσιαστικά η δουλειά μου εδώ, στην “Αντίστιξη”, και στα βιβλία μου: οι ανθρώπινες σχέσεις». Ετσι, θίξαμε ορισμένες πτυχές της περιπέτειας που είναι οι σχέσεις. Για παράδειγμα:

-Φόβος της δέσμευσης: «Με πόση ευκολία, πόσο αβασάνιστα λέμε σήμερα, “αυτός δυσκολεύεται να δεσμευτεί”. Στην “Αντίστιξη” όμως θεωρούμε ότι ο άνθρωπος που φοβάται να δεσμευτεί, στην πραγματικότητα είναι απόλυτα δεσμευμένος: με το παρελθόν του, με την οικογένειά του. Εδώ πια μιλάμε για δεσμά και όχι απλώς για δέσμευση. Μητέρες που είχαν πολύ κακή σχέση με τον άνδρα τους κρατιούνται από τον γιο τους, του επιτρέπουν να “παίξει”, να κυκλοφορήσει αλλά σε καμία περίπτωση δεν τον χάνουν οριστικά, λειτουργώντας συχνά ενοχοποιητικά. Του λένε “πρέπει να παντρευτείς” αλλά την ίδια στιγμή, τον “φροντίζουν” με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορεί να σχετιστεί. Δεν είναι εγκληματίες, δεν το κάνουν συνειδητά, βγάζουν τη δική τους έλλειψη πάνω στο παιδί».

-Το Οιδιπόδειο: «Συνήθως μιλάμε για την αδυναμία του γιου να ξεφύγει από τη μητέρα. Εμείς εδώ όμως μιλάμε περισσότερο για το “Ιοκάστειο”. Δεν ήταν μόνος του ο Οιδίποδας σε αυτή την ιστορία. Γιατί να το χρεωθεί όλο αυτό μονάχα ο Οιδίποδας και η Ιοκάστη τίποτα; Εκεί δεν ήταν και η μητέρα του; Εχουμε μια μονομέρεια εδώ και αυτό είναι αποτέλεσμα της ψυχολογίας που σκεφτόταν γραμμικά. Είχε το άτομο μπροστά της και σκεφτόταν μόνον αυτό. Ενώ εμείς εδώ δουλεύουμε πάνω στην αλληλεπίδραση μέσα σε ένα ζευγάρι. Εστιάζουμε επίσης σε κάτι ακόμα: παλιά έλεγαν ότι πρέπει να γνωρίσεις και να εξαφανίσεις την παθολογία σου για να νιώσεις καλά. Η πράξη όμως λέει ότι ποτέ δεν θα εξαφανίσουμε όλη μας την παθολογία. Δεν μπορείς να χάσεις και τα καλά σου στοιχεία. Ενα ζευγάρι θα έχει φθορά, αλλά αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι να μη χάσει τη θετική του αλληλεπίδραση. Γι’ αυτό και δίνουμε μεγάλη έμφαση όχι σε μια αφελή, επιφανειακή ψυχολογία, τύπου “σκέψου θετικά, πέρνα καλά”. Αυτό το ροζ, το ψεύτικο κρύβει από κάτω πολλή μαυρίλα την οποία δεν αντιμετωπίζει ποτέ. Τι να κάνουμε; Η ευχαρίστηση δεν είναι δυνατόν να διαρκεί για πάντα. Αφήστε που συχνά συγχέουμε την ευχαρίστηση με την ευτυχία».

-Σεξ: «Στον αντίποδα του “ερωτικού ανθρώπου” βρίσκεται ο “καταναλωτής του έρωτα”: δεν ενδιαφέρεται για το πρόσωπο του άλλου. Λειτουργεί συλλεκτικά κι εκπαιδεύει τον εαυτό του να είναι συνέχεια απών. Με το που ζορίζεται σε μια ευκαιριακή σχέση, αποδρά από τον εαυτό του. Για τους σεξουαλικά πεινασμένους αυτό μοιάζει ελκυστικό, αλλά οδηγεί τελικώς σε ένα άδειασμα - όχι ηθικό, αλλά οντολογικό. Ομως το απρόσωπο σεξ αφορά μεγάλο αριθμό ανθρώπων, διότι είναι περισσότερο διαθέσιμο από ποτέ και σήμερα πλέον μπορούμε να μιλάμε για σεξουαλικό εθισμό. Το σεξ είναι το πιο φθηνό εθιστικό. Το πιο φθηνό χαλαρωτικό. Μπορεί όμως να καταστρέψει, όπως οι ουσίες ή ο τζόγος. Το παλιό μαρξιστικό τσιτάτο σήμερα γίνεται έτσι: το σεξ είναι το όπιο του λαού. Παρατηρούμε το φαινόμενο αυτό στις πολύ χαμηλές κοινωνικές τάξεις αλλά και στις πιο υψηλές. Για διαφορετικούς λόγους, συχνά, άνθρωποι από τόσο διαφορετικές οικονομικά τάξεις συμπεριφέρονται παρόμοια: δεν ενδιαφέρονται για σχέσεις που απαιτούν διάθεση του εαυτού τους».

«Σχέση σημαίνει ζόρι μα και ελπίδα»

Πολλοί σήμερα μιλούν για καταστροφή των σχέσεων και του γάμου. Ο δρ Καραγιάννης διαφωνεί: «Οι γάμοι μπορούν να πάνε πολύ καλύτερα από ποτέ άλλοτε. Τρία είναι τα βασικά στοιχεία: η οικειότητα, η σεξουαλικότητα και η δέσμευση. Οικειότητα δεν υπήρχε ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες. Είναι καινούργιο φαινόμενο ένας άνδρας και μία γυναίκα να είναι φίλοι. Σήμερα, ένα ζευγάρι δεν πρόκειται να παντρευτεί αν δεν έχει αυτό το στοιχείο.

Δεύτερον, η σεξουαλικότητα. Eνα ζευγάρι μπορεί να έχει πολύ καλύτερη σεξουαλικότητα από ποτέ. Eίναι βασικό ζητούμενο για μια αρμονική σχέση. Τέλος, η δέσμευση: παλιά, δύσκολα χώριζαν οι άνθρωποι. Ξέρουμε όμως ότι οι γάμοι αυτοί ήταν νεκροί. Πλέον ο γάμος δεν είναι “μονοπώλιο” αλλά “ελεύθερη αγορά”: η δέσμευση δεν είναι υποχρεωτική για κανέναν. Θέλεις και δεσμεύεσαι, κανένας δεν σε υποχρεώνει».

Ο δρ Καραγιάννης ίδρυσε με τη σύζυγό του Ελένη Καραγιάννη το θεραπευτικό και εκπαιδευτικό Ινστιτούτο «Αντίστιξη», στο οποίο εκπαιδεύονται ειδικοί της ψυχικής υγείας ως ψυχοθεραπευτές στην οικογενειακή και ομαδική ψυχοθεραπεία με βάση την υπαρξιακή συστημική θεώρηση.

Ασχολείται ιδιαίτερα με τα προβλήματα γάμου και μελετά τους όρους λειτουργικότητας στις ανθρώπινες σχέσεις. Είναι επίσης συγγραφέας πολλών βιβλίων όπως «Ρωγμές και αγγίγματα» και «Η αδικία που πληγώνει» (κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Αρμός», ενώ συμμετέχει και σε συλλογικούς τόμους, όπως «Ενδοοικογενειακή βία», «Βαλκάνια και ψυχική υγεία», «Αιμομιξία και θεραπευτικό πλαίσιο», κ.ά. Το ερχόμενο Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου, ο δρ Καραγιάννης θα είναι ένας από τους ομιλητές του TEDxAcademy, που θα πραγματοποιηθεί στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη - για περισσότερες πληροφορίες: http://www.tedxacademy.com).

Η δυναμική της σχέσης

Κατά τον δρα Καραγιάννη, το σημαντικότερο είναι ότι «σε μια μακροχρόνια σχέση ανακαλύπτεις τον εαυτό σου. Είναι μια εξερεύνηση που δεν τελειώνει ποτέ. Σε μια τέτοια σχέση παράγεται μια δυναμική όπου γνωρίζεις τον εαυτό σου και αυτά που σε δυσκολεύουν στη συνύπαρξη με τον άλλο, είναι θέματα τα οποία αν τα επεξεργαστείς κάνεις υπερβάσεις. Ζορίζεσαι σε μια μακροχρόνια σχέση αλλά αυτό σημαίνει ελπίδα».