Η ανάλυση του αρχαιότερου DNA περιπλέκει το ανθρώπινο γενεαλογικό δένδρο

Η ανακάλυψη και η γενετική ανάλυση του αρχαιότερου μέχρι σήμερα ανθρώπινου δείγματος DNA, από ένα μηριαίο οστό ηλικίας περίπου 400.000 ετών που βρέθηκε σε ένα βαθύ σπήλαιο της βόρειας Ισπανίας, περιπλέκει ακόμη περισσότερο την εξελικτική προϊστορία και το οικογενειακό δένδρο των προγόνων μας.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι, από γενετική άποψη, το συγκεκριμένο απολίθωμα ανήκε σε ένα πρόγονο των Ευρωπαίων, ο οποίος είχε στενότερη συγγένεια με τους μακρινούς Ντενίσοβα, που ζούσαν στη Σιβηρία πριν από περίπου 700.000 χρόνια, παρά με τους πιο κοντινούς «ξαδέλφους» μας, τους Νεάντερταλ της Ευρώπης. Αυτή η ανακάλυψη γεννά περισσότερα ερωτηματικά παρά δίνει διαφωτιστικές απαντήσεις.

Γερμανοί και Ισπανοί ερευνητές, με επικεφαλής τον κορυφαίο παλαιογενετιστή καθηγητή Σβάντε Πάαμπο, διευθυντή του γερμανικού Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ της Λειψίας, και τον συνεργάτη του Ματίας Μέγιερ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature", σύμφωνα με το BBC, το "Science" και το "New Scientist", δήλωσαν έκπληκτοι από τη γενετική ομοιότητα του μηριαίου οστού με το DNA των Ντενίσοβα.

Στο συγκεκριμένο ισπανικό σπήλαιο Σίμα ντε λος Χουέσος («ο λάκκος των οστών»), τμήμα του πολυδαίδαλου σπηλαίου Αταπουέρκα κοντά στην πόλη Μπούργκος, το οποίο αποτελεί μια από τις πλουσιότερες πηγές προϊστορικών απολιθωμάτων στην Ευρώπη, έχουν εδώ και δύο δεκαετίες βρεθεί μέχρι τώρα, σε βάθος περίπου 30 μέτρων, τουλάχιστον 28 ανθρώπινοι σκελετοί και οστά ζώων, όπως αρκούδων, που φθάνουν έως πριν από 600.000 χρόνια.

Οι επιστήμονες αρχικά πίστευαν ότι αυτά τα οστά ανήκαν είτε σε κάποιον πρόγονο του ανθρώπου όπως ο «άνθρωπος της Χαϊδελβέργης» (Homo heidelbergensis), είτε σε κάποιον πρόγονο των Νεάντερταλ, οι τελευταίοι των οποίων έζησαν στην Ευρώπη πριν από περίπου 30.000 χρόνια.

Όμως περιέργως η ανάλυση του μιτοχονδριακού DNA του αρχαίου ευρωπαϊκού οστού «δείχνει» προς την κατεύθυνση των ασιατών Ντενίσοβα, ενός μυστηριώδους είδους, που τελευταία έχει προστεθεί στα «ξαδέλφια» του ανθρώπου, μαζί με τους Νεάντερταλ, μετά την ανακάλυψη στα σιβηρικά όρη Αλτάι ενός οστού δαχτύλου και δύο απολιθωμένων δοντιών. Το DNA των Νεάντερταλ και των Ντενίσοβα που έχει μελετηθεί ως τώρα, έχει ηλικία μόλις 40.000 ετών.

Όπως είπε ο Πάαμπο, περισσότερο φως στο αίνιγμα θα μπορούσε να ρίξει η ανάλυση του πυρηνικού DNA, πράγμα όμως τεχνικά πολύ πιο δύσκολο για ένα πανάρχαιο απολίθωμα, σε σχέση με το μιτοχονδριακό DNA (που κληρονομείται μόνο μέσω της μητέρας, ενώ το πυρηνικό και από τους δύο γονείς). «Η επόμενη μεγάλη πρόκληση θα είναι να αναλύσουμε γενετικά ένα τουλάχιστον τμήμα του πυρηνικού γονιδιώματος κάποιου από τα απολιθώματα που βρέθηκαν στο ισπανικό σπήλαιο. Αυτό θα μας δώσει οριστική απάντηση στο ερώτημα του πώς σχετίζονταν με τους Νεάντερταλ, με τους σύγχρονους ανθρώπους και με τους Ντενίσοβα».

Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι σύντομα θα είναι σε θέση να ανακαλύψουν ποιός ήταν ο τελευταίος κοινός πρόγονος των ανθρώπων (homo sapiens), των Νεάντερταλ και των Ντενίσοβα. Προς το παρόν πάντως, κανείς δεν ξέρει πότε και πώς οι Νεάντερταλ διαχωρίστηκαν εξελικτικά από τους Ντενίσοβα, ούτε πότε και πώς οι άνθρωποι διαχωρίστηκαν από τα δύο αυτά συγγενικά είδη.