Η ιδιαίτερη σημασία του

Λίγο έξω από την Χαλανδρίτσα και σε απόσταση κάτι περισσότερο από 20 χιλιόμετρα μακριά από την Πάτρα βρίσκεται ένας ακόμα άγνωστος αρχαιολογικός θησαυρός της Αχαΐας που παρά την μεγάλη του σπουδαιότητα ελάχιστοι συμπολίτες γνωρίζουν και ελάχιστοι έχουν καταφέρει να δουν από κοντά.

Ο λόγος για τον Μυκηναϊκό Οικισμό Χαλανδρίτσας ο οποίος βρίσκεται στη θέση «Σταυρός» και ουσιαστικά βγήκε τυχαία στην επιφάνεια το 1985 κατά τη διάρκεια των πρώτων εργασιών για την ανέγερση στο σημείο Κέντρου Υγείας.

Αργότερα και πιο συγκεκριμένα το 1996 συνεχίστηκαν οι έρευνας των Αρχαιολόγων οι οποίοι ουσιαστικά επαναλήφθηκαν και ολοκληρώθηκαν την περίοδο 2002-2004 με την οικονομική συνδρομή του ΠΕΠ Δυτική Ελλάδος και του προγράμματος ανάδειξης-ανάπλασης χώρων του Γ’ ΚΠΣ.

Όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα της Εταιρείας Μελετών Μυκηναϊκής Αχαΐας (από όπου προέρχονται και φωτογραφίες) από τις μέχρι σήμερα ανασκαφές έχει διαπιστωθεί ότι ο οικισμός χρονολογείται στην Υστεροελλαδική ΙΙΙΒ-Γ φάση της Εποχής του Χαλκού (13ος-12οςαι. π.Χ.).

Μπορεί, ενδεχομένως, να συσχετισθεί άμεσα με το νεκροταφείο θαλαμωτών τάφων της ίδιας περιόδου, που έχει ερευνηθεί στη θέση Άγιος Βασίλειος (σε απόσταση 3 χλμ. προς τα βορειοδυτικά). Μάλιστα τμήμα του οικισμού πιθανώς συνέχισε να κατοικείται μετά την καταστροφή του, δηλαδή κατά τα Υπομυκηναϊκά χρόνια (Εποχή του Σιδήρου, τέλη 11ου αι. π.Χ.).

Ο οικισμός αναπτύσσεται πάνω σε επίμηκες βραχώδες ύψωμα στις δυτικές υπώρειες του Παναχαϊκού όρους. Σε κοντινή απόσταση (περίπου 200μ. προς τα βορειοανατολικά) βρίσκεται πηγή νερού, η οποία καθιστούσε την τοποθεσία ιδανική για τη διαβίωση των κατοίκων.

Η στρατηγική του θέση δίπλα στον αρχαίο δρόμο και η δυνατότητα οπτικής επαφής με άλλες σημαντικές μυκηναϊκές εγκαταστάσεις υποδεικνύουν ότι ήλεγχε τη Δυμαία χώρα (ονομασία που περιγράφει την πεδινή έκταση στα δυτικά) και τις προσβάσεις προς την ορεινή περιοχή στα νότια. Οι βραχώδεις πλαγιές στα βόρεια και ανατολικά του λόφου αποτελούσαν το όριο του κατοικημένου χώρου παρέχοντας, παράλληλα, φυσική οχύρωση.

Η ιδιαίτερη, όμως, σημασία του οικισμού έγκειται στο γεγονός ότι σε σύγκριση με άλλες μυκηναϊκές θέσεις της Αχαΐας ερευνήθηκαν πολλά από τα αρχιτεκτονικά του κατάλοιπα, καθώς και δύο κύριοι δρόμοι που τον τέμνουν κατά μήκος και κατά πλάτος. Τα κτήρια είναι διατεταγμένα σε πέντε τουλάχιστον επάλληλους δακτυλίους που αναπτύσσονται περιμετρικά της κορυφής στα δυτικά-νοτιοδυτικά πρανή του λόφου.

Στο ανώτερο σημείο του λόφου, που δυστυχώς έχει καταστραφεί από τις μεταγενέστερες επεμβάσεις, ίσως υπήρχε κεντρικό κτήριο μεγάλων διαστάσεων (μέγαρο ;), στο οποίο οδηγούσε ο δρόμος με προσανατολισμό Β-Ν.

Οι τοίχοι των κτηρίων ήταν χτισμένοι με ωμοπλίνθους (άψητες πλίνθους) που πατούσαν σε λίθινα θεμέλια, τα οποία είναι και τα μοναδικά σωζόμενα σήμερα οικοδομικά στοιχεία. Τα ορθογώνια ή τραπεζιόσχημα δωμάτια ανήκαν σε οικιστικές μονάδες, με έναν ή δύο ορόφους. Η ανεύρεση πήλινων κεραμιδιών στέγης είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο, αφού γενικώς διαθέτουμε ελάχιστα στοιχεία για τους τρόπους στέγασης κατά τη μυκηναϊκή περίοδο.

Χαρακτηριστική πολλών χώρων είναι η ύπαρξη κτιστών θρανίων ή πλακόστρωτων επιφανειών που θα χρησίμευαν για ποικίλες εργασίες, καθώς και κτιστών γωνιακών εστιών. Ιδιαιτέρως συχνή είναι η ανεύρεση ακτέριστων παιδικών κιβωτιόσχημων τάφων ή μικρών ταφικών λάκκων με κτιστά τοιχώματα κάτω από τα δάπεδα των οικιών. Η συνήθεια αυτή υποδηλώνει μεγάλη παιδική θνησιμότητα και απηχεί τη διαφοροποίηση του μυκηναϊκού εθίμου ταφής στην περίπτωση των βρεφών και των παιδιών.

Τα ευρήματα, στην πλειονότητά τους επιτραπέζια, αποθηκευτικά και χρηστικά σκεύη μέτριας ποιότητας, λίθινα και οστέινα εργαλεία, οστά ζώων, σφονδύλια και υφαντικά βάρη, υποδηλώνουν τον αγροτικό και κτηνοτροφικό χαρακτήρα της ζωής των κατοίκων του οικισμού.

Ο μεγάλος αριθμός πυρήνων πυριτολίθου, υλικού που αφθονεί στην περιοχή, μαρτυρεί την επιτόπια κατεργασία πυριτολίθου, η οποία θα γινόταν κυρίως στο εσωτερικό των κτηρίων και συγκεκριμένα κοντά σε εστίες. Η συχνή παρουσία θαλάσσιων οστρέων, πολλά από τα οποία ήταν διάτρητα και θα είχαν φορεθεί ως περίαπτα, τεκμηριώνει τις επαφές των κατοίκων με τις παραθαλάσσιες περιοχές. Τέλος, η ανεύρεση αρκετών χάλκινων αντικειμένων συμπληρώνει την εικόνα μιας ακμάζουσας και αυτάρκους κοινότητας.