Τo σπάνιo Ευαγγέλιο της Ευαγγελίστριας Πατρών - Ο ναός των κειμηλίων ξαναγίνεται έργο τέχνης

Οι εργασίες έχουν αλλάξει πια την εικόνα του κυρίως ναού

Ο Ορθόδοξος Ναός με τα δυτικά έργα τέχνης και τα σπάνια κειμήλια. Μέσα από τα αρχεία του δε, περνά κατά κάποιον τρόπο η ιστορία της Πάτρας. Μπορεί να μην συνηθίζεται στις εκκλησίες των Ορθοδόξων Χριστιανών οι ιερές μορφές και αναπαραστάσεις να είναι σε πίνακες και μάλιστα δυτικής τεχνοτροπίας, όμως ο Μητροπολιτικός Ναός της Ευαγγελίστριας αποτελεί εξαίρεση και αυτή είναι η γοητευτική ιδιαiτερότητά του.

Ο ναός θεμελιώθηκε το 1842 , εγκαινιάστηκε το 1846 από τον Μητροπολίτη Πατρών Γρηγόριο Γ΄ τον Δενδρινό. Από το 1856 είναι ο Μητροπολιτικός ναός της πόλης.

Στη Μητρόπολη αποκαλύπτεται αρχιτεκτονικά και εικαστικά το αποτύπωμα που άφησαν στην Πάτρα σε πολιτιστικό και οικονομικοκοινωνικό επίπεδο οι έμποροι σταφίδας αλλά και οι πρόξενοι ευρωπαϊκών χωρών, που έμεναν γύρω από τον ναό.

Ανάμεσα στα κειμήλια που διαθέτει ο ναός υπάρχει κι ένα σπάνιο Ευαγγέλιο. Η εκτύπωσή του χρονολογείται στο 1872 στη Μόσχα και γι΄αυτό είναι γραμμένο στα Σλαβονικά. Στις 17 Οκτωβρίου 1892 οι αδελφές Καρακίτσου, το δωρίζουν στην εκκλησία.

Ο π. Αμβρόσιος μας δείχνει το σπάνιο Ευαγγέλιο

Μετά τον σεισμό του 1993, ο οποίος του προκάλεσε ζημιές, επιδιορθώνεται σταδιακά και κυρίως μέσω δωρεών και χρήματα πιστών, μια και μόνο ένα σεισμοδάνειο δόθηκε . Πλέον η Ευαγγελίστρια, που πανηγυρίζει σήμερα, αποκτά και την "χαμένη" αισθητική της στο εσωτερικό, μέσα από τη συντήρηση των έργων, των αγιογραφιών, οι οποίες φωτίστηκαν. Τα λευκά πλαίσια του ναού χρωματίστηκαν,τοποθετήθηκε σύστημα εξαερισμού και όλη η ομορφιά της πολιτιστικής παράδοσης και επιρροών που έχει ο ναός, αναδεικνύεται με τον καλύτερο τρόπο.

"Σταδιακά με βάση μελέτη εγκεκριμένη από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, γίνεται αποκατάσταση του εσωτερικού διακόσμου του ναού.Οι εργασίες στο μεγαλύτερο μέρος του κυρίως ναού έχουν ολοκληρωθεί, γι΄αυτό και τώρα οι εικόνες - πίνακες αναδεικνύονται περισσότερο.Εργασίες απομένει να γίνουν στο βόρειο κλίτος εσωτερικά και θα προχωρήσουμε και στον γυναικωνίτη εφόσον μπορέσουμε, ανάλογα με την πορεία των διαθέσιμων οικονομικών, γιατί με δόσεις αποπληρώνουμε τις εργασίες. Όλα αυτά έχουν γίνει από δωρεές και όχι από έσοδα της εκκλησίας, γιατί αυτά διατείθενται για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων της", επισημαίνει στο thebest. ο προϊστάμενος του ναού π. Αμβρόσιος Γκουρβέλος.

Ο κυριώς Ναός στολίζεται με δώδεκα τοιχογραφίες, οι οποίες είναι μικρού σχετικά μεγέθους και επίσης οκτώ μεγάλων διαστάσεων πίνακες “ελαιογραφίες”, τοποθετημένους σε βαριές σκαλιστές περίτεχνες κορνίζες και ιστορημένους από το 1853 εώς το 1907. Αρκετές από τις εικόνες είναι όχι απλώς δυτικότροπα, αλλά δυτικά αντίγραφα.

Ο Ναός διακοσμήθηκε με αγιογραφίες σπουδαίων και επιφανών καλλιτεχνών της εποχής, όπως οι Κων. Φανέλλης, Επαμ. Θωμόπουλος, Σπυρίδων Χατζηγιαννόπουλος, Τάκης Πριονάς,Διον. Καλλιβωκάς, Γ. Κορόζης, Κ. Λιβαδάς-Λιώτσης, Νικ. Δοξαράς, Δημήτριος Στελακάτος κ.ά.

Οι εικόνες του τέμπλου κατασκευάστηκαν το 1853 ενώ η Πλατυτέρα (1893) και πιθανόν οι παραστάσεις των κλιτών από τον Ανδρέα Μανάλη. Και οι έξι τεμπλαίες εικόνες είναι αναγεννησιακής τεχνοτροπίας, με χρώματα απαλά, φόντο φυσικό, πλαστικότητα και έκφραση ανθρωποπαθή στα πρόσωπα. Αφιερώθηκαν στα 1853 από τους αειμνήστους συμπολίτες μας Πράτσικα, Μαλικόπουλο, Τσούκο, Θωμόπουλο και Τζέτζο, σύμφωνα με το ιστορικό του ναού, που υπάρχει στη σχετική ηλεκτρονική σελίδα.

"Ο άναρχος Πατήρ"

"Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου" (Φανέλλης)

Άγιος Γεώργιος και Άγιος Ελευθέριος

Η ιδιαιτερότητα σε αυτόν τον Ευαγγελισμό έγκειται στο ότι γονατίζει ο Άγγελος και η Παναγία στέκεται ορθή

Επιπλέον, μέσα στο ιερό εκτελείται μια ανεξάρτητη εργασία, κατόπιν αδείας της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, όμως μας εξηγεί ο π.Αμβρόσιος. Ο Αγιογράφος Γιάννης Τσολάκος, η μελέτη του οποίου εγκρίθηκε, εργάζεται από την πλατυτέρα και κάτω.

"Από την επόμενη μέρα του Ευαγγελισμού και μέχρι το Πάσχα στο Ιερό Βήμα θα μπουν οι πρώτες αγιογραφίες. Η αγιογράφηση έχει τρεις ζώνες. Πάνω από τις φορητές εικόνες θα τοποθετηθούν Άγιοι σε ολόσωμη απεικόνιση, οι οποίοι είναι Άγιοι που έχουν γράψει Θεία Λειτουργία.Στη δεύτερη ζώνη θα υπάρχουν Άγιοι σε στηθάρια. Θα είναι συγκεκριμένα οι 7 Άγιοι Ιεράρχες των Πατρών,οι οποίοι ήταν Επίσκοποι. Σε δεύτερη φάση, αργότερα χρονικά θα τοποθετηθεί η αναπαράσταση της Μετάληψης των Αγίων Αποστόλων, κάτω από την πλατυτέρα".

Οι εργασίες στο μεγαλύτερο μέρος του κυρίως ναού έχουν ολοκληρωθεί. Αυτό που απομένει είναι ο γυναικωνίτης, στον οποίο πρέπει να γίνει συντήρηση έργων και αντίστοιχη διακόσμηση. Υπάρχουν εκεί δύο πίνακες, οι οποίοι είναι σε πολύ κακή κατάσταση.

Τα σχέδια της οροφής του Ναού εκπόνησε ο περίφημος Γερμανός αρχιτέκτονας Τσίλλερ το έτος 1888. Στο αρχείο του Ναού σώζονται τα σχέδιά του. Η περισπούδαστη αυτή οροφή κατασκευάστηκε με ξυλεία από την Τεργέστη και την Βενετία και διακοσμήθηκε από τους κοσμηματογράφους Κόλλα, Πέττα και άλλους.

Τα χρώματα που κυριαρχούν είναι το χρυσό και το προφυρό. Ο άνθινος διάκοσμος πλαισιώνει τις τετράγωνες και παραλληλόγραμμες εικόνες καθώς και την κυκλική εικόνα του Θεού Πατρός.

Το παλαιό ρολόι, το οποίο επίσης διασώζεται στον Ναό, είναι προσφορά του Γερμανού βιομηχάνου στην Πάτρα Θεοδώρου Άμβουργερ (Φεβρουάριος 1855). Οι τρεις από τις καμπάνες του δεξιού κωδωνοστασίου, οι οποίες ανήκουν στον οίκο του Φραγκίσκου ντε Πόλλι του Vittorio Veneto, ήρθαν από την Ιταλία στην Πάτρα το 1862, με δαπάνη του ευεργέτη Κωνσταντίνου Παπαγεωργακόπουλου.

Ο σημερινός ξυλόγλυπτος άμβωνας με την παλαιά σφυρήλατη μαντεμένια κλίμακα, αντικατέστησε κάποιον παλαιότερο το 1918 και είναι δωρεά της οικογένειας Τριάντη. Επίσης ο καλαίσθητος δεσποτικός θρόνος φιλοτεχνήθηκε στην Αθήνα το 1916 από τον περίφημο ξυλογλυπτικό οίκο Μαγιάση, τα μέλη του οποίου ήσαν οι επιπλοποιοί της Βασιλικής Αυλής. Ο ίδιος οίκος κατεσκέυασε τα δύο ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια αριστερά (1925) και δεξιά (1926) από το εργοστάσιο του Ευθ. Χασαπόπουλου με την επίβλεψη των αειμνήστων διακεκριμένων αρχαιολόγων του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ορλάνδου και Παπαθεοδώρου.

Η ωραία Πύλη και οι πλαϊνές θύρες του Αγίου Βήματος κατασκευάστηκαν την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνος από τον Β. Μακρή και ιστορήθηκαν από τον Επαμεινώνδα Θωμόπουλο.

Ο κεντρικός πολυέλεος με τη βασιλική κορώνα στην κορυφή του προέρχεται από την Μ. Βρετανία. Ο Ανδρέας Κόλλας ο οποίος δώρησε στα 1894 το βαρύτιμο τούτο σκεύος, ήταν έμπορος σταφίδας και διατηρούσε υποκατάστημα στο Λονδίνο, οπότε είχε προσβάσεις εκεί. Ομοίας τέχνης και κατασκευής, άρα και προελεύσεως είναι και τα δύο μανουάλια του σολέως, που διακρίνονται για το κομψό σκάλισμά τους. Τα δώρησαν στον Ναό οι αδελφοί Διονύσιος και Αναστάσιος Φραγκόπουλοι, το 1895. Οι λοιποί μπρούτζινοι πολυέλαιοι είναι Ρωσικής προελεύσεως. Τους πολυελαίους συνοδεύουν δύο βαρύτιμες κανδήλες, που ήρθαν κι αυτές από την Οδησσό, την πόλη που ονομάστηκε “δεύτερη Ελλάδα” λόγω της μεγάλης και δραστήριας ελληνικής της παροικίας. Όμως υπάρχουν και κανδήλες ελληνικής κατασκευής.

Επίσης, στα σπουδαία κειμήλια του ναού, εκτός από το Ευαγγέλιο, συγκαταλέγονται ο ξυλόγλυπτος Επιτάφιος (1892) με το μοσχοβίτικο χρυσοκέντητο σώμα, επίσης δωρεά των αειμνήστων αδελφών Παρασκευής και Γεωργίας Καρακίτσου, ο δίοπτος Εσταυρωμένος έργο του Ζακυνθίου καλλιτέχνη Νικολάου Δοξαρά (1750), οι εικόνες της Παναγίας των Χαιρετισμών και της Παναγίας του Θρόνου (ΙΗ΄ αιώνας), το Αρτοφόριον και τα πολυκάνδηλα της Αγίας Τραπέζης κ.α. Στον ναό βρίσκονται επίσης δωρεά εν ζωή του αειμνήστου Μητροπολίτου Νικοδήμου Βαλληνδρά, ζεύγος δικηροτρικήρων, αρχιερατικός Σταυρός ευλογίας, αρχιερατική ράβδος, μίτρα καθώς και δύο αρχιερατικές στολές, εκ των οποίων η μία έχει ειδική ιστορική αξία–αφού με αυτή χειροτονήθηκε Αρχιερεύς ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κυρός Ιερώνυμος Κοτσώνης, αλλά και ο κάτοχός της Μητροπολίτης Νικόδημος δι’ αυτής ενεδύθη κατά την τέλεση των Εγκαινίων του νέου Ιερού Ναού του Αγίου Ανδρέου το έτος 1974.