Δυτική Ελλάδα: Η γραμμή που απέτρεψε δύο ανθρώπους από την αυτοκτονία- Ο ψυχίατρος Γ. Μανωλέσος εξηγεί τι μας οδηγεί στο "αδιέξοδο"

Δύο άνθρωποι που σκέφτονταν να δώσουν τέλος στην ζωή τους πήραν βοήθεια μέσω της ειδικής γραμμής βοήθεια που λειτουργεί στη Δυτική Ελλάδα και ήδη παρακολουθούνται από επαγγελματίες υγείας μέσα στον πρώτο μήνα λειτουργίας της εθελοντικής προσπάθειας «ΑΝΤΙ-ΑΥΤΟ». Όπως εξηγεί ο ψυχίατρος Γιώργος Μανωλέσος, επιστημονικά υπεύθυνος της όλης προσπάθειας, όπως ονομάζεται, ο αριθμός 26340-20091 έχει δεχθεί από τις 10 Απριλίου συνολικά 7 κλήσεις από συμπολίτες που έχουν αυτοκτονικές τάσεις.

Εξ’ αυτών οι πέντε δίστασαν να προχωρήσουν στο επόμενο βήμα βοήθειας από τους ειδικούς ενώ οι άλλοι δύο παρακολουθούνται κανονικά. «Ξεκινήσαμε με τη θέση ότι κι έναν άνθρωπο να βοηθήσουμε αξίζει όλη αυτή η ιστορία. Νομίζω όμως ότι δεν είναι έτσι, θα εξελιχθεί και θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε περισσότερο κόσμο», σχολιάζει σχετικά ο κ. Μανωλέσος. Μπορεί η γραμμή να ξεκίνησε να δέχεται τηλέφωνα από τη Μεγάλη Δευτέρα όμως είχε προϋπάρξει ένας ολόκληρος χρόνος προετοιμασίας καθώς δεν είναι απλό να «εκπαιδεύσεις» και να συντονίσεις 27 επαγγελματίες ψυχικής υγείας που δρουν σε εθελοντική δράση, καθημερινά από το πρωί μέχρι το βράδυ.

«Η προετοιμασία λοιπόν κράτησε πολύ γιατί έπρεπε να αντιμετωπιστούν πολλά πράγματα όπως π.χ. η εμπιστευτικότητα που έπρεπε να διασφαλιστεί. Έχουμε κάνει για τον λόγο αυτό σχετική αίτηση στην Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων», εξηγεί ο κ. Μανωλέσεος.

Η περιοχή που καλύπτεται από την γραμμή βοήθειας είναι η Αχαΐα, η Αιτωλοακαρνανία και 4 νησιά (Λευκάδα, Ιθάκη, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά). «Η διάρκεια της συνομιλίας κρατάει μισή ώρα, εκεί δίνουμε ένα πρώτο στίγμα, ότι μπορεί ο άνθρωπος να ξεφύγει από το αδιέξοδο που νιώθει και του προσφέρουμε, εντός τριών ημερών, ραντεβού με επαγγελματία υγείας για να συζητήσει εκτενώς την κατάσταση. Επίσης εντελώς δωρεάν, προσφέρουμε άλλα δύο ραντεβού με τον ίδιο επαγγελματία. Ξέρουμε ότι σε αυτές τις τρεις συναντήσεις, θα έχουν δοθεί οι κατευθυντήριες γραμμές για να ξεφύγει από το όποιο πρόβλημα τον απασχολεί», σημειώνει ο κ. Μανωλέσος.

Που ποντάρουν όμως οι επιστήμονες υγείας κι ελπίζουν ότι μέσω μιας κλήσεις μπορούν να βοηθήσουν έναν άνθρωπος που σκέπτεται να δώσει τέλος στην ζωή του;

«Όταν έχει αρχίσει μέσα του να λειτουργεί η αυτοκτονικότητα, μέχρι την τελευταία στιγμή, ακόμα και όταν έχει φθάσει στο σημείο να κάνει κάτι, παλεύει ανάμεσα στην ζωή και στον θάνατο. Ακριβώς επειδή το σκέφτεται και παλαντζάρει ανάμεσα στο να το κάνει ή να μην το κάνει, ξέροντας ότι υπάρχει αυτή η γραμμή, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να σηκώσει το τηλέφωνο και να πάρει στη γραμμή. Εάν το κάνει έχουμε τον τρόπο, αυτό σημαίνει είμαστε εξειδικευμένοι κι έχουμε δουλέψει έναν χρόνο πριν, να του δείξουμε ότι υπάρχει λύσει εάν δεχθεί να κάνει αυτές τις τρεις συνεντεύξεις. Θα του δείξουν ότι υπάρχει μια δυνατότητα, όχι ψεύτικη, ότι μπορεί να ξεφύγει», επισημαίνει ο επιστημονικά υπεύθυνος της γραμμής.

Φυσικά στο 26340-20091 μπορεί να καλέσει και κάποιος συγγενής ή φίλος που βλέπει μηνύματα, είτε ανοιχτά είτε έμμεσα, σε κάποιον δικό του. Κυρίως αυτό μπορεί να γίνει για τα παιδιά, εάν δηλαδή ένας έφηβος, ένα μικρό παιδί δείξει κάτι τέτοιο, προφανώς μπορεί να πάρει ο γονιός του ή κάποιος άλλος για να του κλείσει κάποιο ραντεβού.

Πώς όμως μπορεί να φθάσει ένας άνθρωπος να σκεφτεί την αυτοκτονία ή ακόμα και να διαπράξει μια απόπειρα; Ποιοι παράγοντες συντελούν στην αυτοκτονικότητα;

«Είναι αποδεδειγμένο ότι στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, στο κομμάτι το ψυχολογικό αυτό που νιώθουμε είναι ένα χρόνιο επίμονο στρες. Έχει βρεθεί ότι το χρόνια επίμονο στρες, είτε αναζωπυρώνει ψυχολογικά προβλήματα που προϋπήρχαν σε έναν άνθρωπο είτε δημιουργεί καινούργια. Καθώς αυξάνονται αυτά τα προβλήματα, αυξάνεται και η αυτοκτονικότητα.

Από το σύνολο των ανθρώπων που επιχειρούν μια απόπειρα, είτε πετυχαίνουν είτε όχι, το 90% έχει ψυχολογικά προβλήματα και για το 10% μόνο είναι μια απόφαση που παίρνουν χωρίς από πίσω να υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Επίσης το 50% αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας. Το πιο σημαντικό είναι ο χρόνιος πόνος. Αν δούμε τα προβλήματα πρώτη είναι η κατάθλιψη, και μετά έρχονται οι ψυχωτικές διαταραχές, οι διαταραχές προσωπικότητας, ο αλκοολισμός, οι διαταραχές πανικού κ.α.», υπογραμμίζει ο κ. Μανωλέσος.

Στο ερώτημα κατά πόσο η κληρονομικότητα παίζει κάποιο ρόλο στην τάση των ανθρώπων προς την αυτοκτονία ο γνωστός ψυχίατρος σχολιάζει: «Η κληρονομικότητα έχει να κάνει με το τι υποβόσκει. Η αυτοκτονικότητα όπως και κάθε ανθρώπινη συμπεριφορά δεν είναι όλων, δηλαδή μετέχει ο κάθε άνθρωπος σε αυτό. Η αυτοκτονικότητα είναι μια γκάμα εκδηλώσεων, η πιο απλή, είναι οι απλές σκέψεις θανάτου. Πόσες φορές δεν ακούμε «καλύτερα και να μην ζούσα»;

Αυτό δείχνει έναν άνθρωπο που έχει φθάσει σε ένα σημείο που λέει τι είναι αυτά τα πράγματα που ζω, αλλά δεν κάνει τίποτα. Είναι το πιο ελαφρύ επίπεδο. Με αυτή την συμπεριφορά όλοι έχουμε μια σχέση σε κάποια στιγμή της ζωής μας. Εάν αυτή η σχέση θα γίνει επίμονη και βαθαίνει θα εξαρτηθεί από τον υποκρυπτόμενο λόγο π.χ. μια ψυχιατρική διαταραχή».

Μια ερωτική απογοήτευση ή μια αποτυχία σε κάποιες εξετάσεις μπορεί να οδηγήσει στην αυτοκτονία, ρωτήσαμε τον κ. Μανωλέσο:

«Είναι το πώς θα σχηματιστεί στην ψυχή του κάθε ανθρώπου αυτό που λέμε αδιέξοδο. Αν αισθάνομαι ότι δεν μπορώ να ξεφύγω από μια πίεση είτε αυτό είναι οικονομικό ή ψυχολογικό ή διαπροσωπικές σχέσεις. Μπορεί να είναι χίλια δυο και αισθάνομαι ότι δεν μπορώ να ξεφύγω, δεν μπορώ να κάνω κάτι, τότε δημιουργείται το αδιέξοδο κι αν αυτό κρατάει πολύ αρχίζει αυτό που λέμε αυτοκτονικότητα, και κάποια στιγμή συμβαίνει», τόνισε.

Μπορεί, μελλοντικά, κάποιος άνθρωπος που αποπειράθηκε να δώσει τέλος στη ζωή του, πήρε βοήθεια και δείχνει να το ξεπέρασε να επανέλθει με κάποια απόπειρα;

«Είναι μια συμπεριφορά πανανθρώπινη, άσχετα με τον εάν σε κάποιους είναι σε επιφανειακό επίπεδο ή σε κάποιους έχει βαθύνει. Εάν λοιπόν υπάρξει πάλι το αδιέξοδο, πιθανόν να κινητοποιηθεί ξανά. Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία εάν κάποιος έχει κάνει ήδη μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας. Το μετράμε πάρα πολύ.

Υπάρχουν παράγοντες προστατευτικοί και παράγοντες κινδύνου. Ας πούμε παράγοντες προστατευτικοί είναι η θρησκεία. Η θρησκεία το χαρακτηρίζει και αμαρτία αλλά επίσης κάποιος που πιστεύει βρίσκει εκεί την ελπίδα, έχει μια διπλή δράση. Επίσης εάν έχει παιδιά. Πολλοί άνθρωποι μας λένε: «γιατρέ δεν το κάνω γιατί σκέφτομαι τα παιδιά μου».

Επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η ανεργία, η μοναξιά, τα σοβαρά ψυχιατρικά προβλήματα ή προβλήματα υγείας. Όλα αυτά τα ζυγίζουμε και βγάζουμε ένα ρίσκο. Το θέμα είναι ο άνθρωπος στου οποίου το μυαλό έχει μπει η σκέψη να δώσει τέλος στην ζωή του, να μπορεί να στηριχθεί. Αυτό είναι που κάνει και η τηλεφωνική μας γραμμή. Όταν κάποιος άνθρωπος σκεφτεί κι εκφράσει την αυτοκτονικότητα για τρεις μήνες ξέρουμε ότι μπορεί να το ξανακάνει, καθώς βρίσκεται σε πολύ ευαίσθητη φάση, γι αυτό θέλει μεγάλη προσοχή», καταλήγει ο κ. Μανωλέσος.