Οι ημέρες των εορτών πίσω από τα κάγκελα των γυναικείων φυλακών Ελαιώνα

Μπορεί κάποιοι από εμάς να περιμένουμε με ανυπομονησία τις γιορτές των Χριστουγέννων για να περάσουμε λίγο χρόνο με τους δικούς μας, αλλά για κάποιους από τους συνανθρώπους μας αυτό δεν είναι αυτονόητο. Ο λόγος για τις κρατούμενες στις γυναικείες φυλακές Ελαιώνα της Θήβας, οι οποίες θα περάσουν (και) την εορταστική περίοδο μακριά από τους δικούς τους.

«Προσπαθούμε όσο είναι δυνατόν να δίνουμε την ευκαιρία στους ανθρώπους εδώ να μην χάσουν την επαφή με το κοινωνικό περιβάλλον» εξηγεί η Γεωργία Ψαράκη, προϊστάμενη της κοινωνικής υπηρεσίας των φυλακών. Επιπλέον, προσθέτει, γίνεται προσπάθεια και ο κοινωνικός περίγυρος «να γνωρίζει τις δράσεις και τον τρόπο των ανθρώπων εδώ πέρα, που όπως και οι έξω συνεχίζουν να παλεύουν, να αγωνίζονται, να κάνουν βήματα στη ζωή τους.»

Για τους λόγους αυτούς οι συγκεκριμένες φυλακές έχουν αναπτύξει μια σειρά δράσεων, όπως τη δημιουργία ενός σχολείου δεύτερης ευκαιρίας και μαθημάτων ενισχυτικής διδασκαλίας, τον εμπλουτισμό ενισχυτικών βιβλιοθηκών σε κάθε πτέρυγα της φυλακής, ενός κήπου, καθώς και ενός blog στο οποίο γράφουν οι κρατούμενες. Στο «αυτόνομο», λοιπόν, περιβάλλον του σχολείου, οι κρατούμενες γίνονται μαθήτριες και νιώθουν να έχουν κανονική ζωή.

Και, μπορεί η επιστροφή στα πολυπληθή κελιά τους να τις επαναφέρει στην πραγματικότητα, οι περισσότερες όμως αποφασίζουν τελικά πως θέλουν να προσπαθήσουν για μια άλλη, καλύτερη ζωή. Κάτι που έχει γίνει με τη Μαρίνα Λιτβίνοβα, μία πρώην κρατούμενη που εισήχθη από τις πρώτες στη Νομική. Κι ας έδωσε πανελλήνιες φρουρούμενη και με την κλούβα.

Μια φυλακή διαφορετική από τις άλλες;

Με τα μαθήματα, τον κήπο, τις ζωγραφιές στους τοίχους και –κυρίως- την όρεξη να ασχοληθεί πραγματικά μαζί τους, ο Κλήμης Πυρουνάκης δίνει στις κρατούμενες την ευκαιρία να περνούν δημιουργικά τις ατέλειωτες ώρες μέσα στη φυλακή.

Για περισσότερα από 30 χρόνια, ως καθηγητής θεολογίας και διευθυντής του σχολείου Καπαρελίου Θήβας, ο ίδιος διορίστηκε πριν από τρία χρόνια από το Υπουργείο Παιδείας διευθυντής στο σχολείο των φυλακών Ελεώνα. Άλλοι μπορεί να δίσταζαν. Ο ίδιος, όμως, είδε τη φυλακή ως μία ακόμη πρόκληση για εκείνον.

"Θα δώσετε μεγαλύτερες ευκαιρίες και στον εαυτό σας και στις δυνατότητες σας να τελειώσετε πιo γρήγορα την φυλακή, να αποκτήσετε ένα χαρτί, μια πιστοποίηση, ένα απολυτήριο γυμνασίου, να μπορείτε να συμμετέχετε στο λύκειο και να κάνει η καθεμιά το δικό της άθλο" παροτρύνει ο κ. Πυρουνάκης τις κρατούμενες. Πρόκειται και για μαθήτριες από το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας του Κορυδαλλού. Αλλά στον Ελαιώνα τα πράγματα είναι μάλλον διαφορετικά.

Στο σχολείο αυτό οι κρατούμενες διδάσκονται βέβαια φυσικές επιστήμες, μαθηματικά και Ελληνικά, ζωγραφική, αισθητική αγωγή και αγγλικά. Δεν πρόκειται, όμως, για ένα τυπικό σχολείο, καθώς βιβλία δεν χρησιμοποιούνται, ενώ στόχος είναι ο “επαναπροσδιορισμός της προσωπικότητας και των στόχων” των γυναικών, οι οποίες και ασκούνται περισσότερο στο λόγο και τη γραφή.

“Ο κύριος άξονας δράσης είναι ψυχοθεραπευτικός, δηλαδή ενδιαφερόμαστε για τον ψυχισμό τους, τους δίνουμε πληροφορίες οι οποίες βοηθάνε στο να μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ποιοι είμαστε, που πάμε, τι θέλουμε” επισημαίνει ο κ. Πυρουνάκης. Στόχος να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους, αλλά και να μάθουν να συνυπάρχουν σε μια κοινότητα.

Το σχολείο δίνει μια προοπτική στις κρατούμενες στη φυλακή του Ελαιώνα, συμφωνούν οι κρατούμενες. "Μου αρέσει να σηκώνομαι το πρωί, να έρχομαι στο σχολείο, να έχω το νου μου, να μαθαίνω και να γνωρίζω κορίτσια", προσθέτει η Ελένη, έγκλειστη στη φυλακή. “Σε βγάζει έτσι λίγο έξω από την φυλακή, δεν βλέπεις για λίγο τα κάγκελα”, συμφωνεί η Άννα, επίσης κρατούμενη. Υπάρχει βέβαια και ένα επιπλέον κίνητρο: ο θεσμός του “μεροκάματου”, καθώς με την παρακολούθηση των μαθημάτων, αλλά και την εργασία τους στα μαγειρεία και άλλες υπηρεσίες, η ποινή των κρατουμένων εκπίπτει στο μισό.

Αλλά δεν είναι αυτό το σημαντικότερο κίνητρο... “Θέλω να μάθω κιόλας και επειδή δεν είχα την ευκαιρία αυτή έκανα τις βλακείες που έκανα. Και δεν έμαθα. Τουλάχιστον [το σχολείο αυτό] είναι μια δεύτερη ευκαιρία,” εξηγεί μια άλλη κρατούμενη.

Χρειάστηκε απλώς μια ανακοίνωση στο διαδίκτυο για να ευαισθητοποιηθεί ο κόσμος και να συνδράμει στον εμπλουτισμό των βιβλιοθηκών της φυλακής, σημειώνει η κα Ψαράκη. Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν εντυπωσιακή. “Ξαφνικά βρεθήκαμε με πολύ κόσμο που νοιαζόταν να κάνει και να βοηθήσει σε αυτό που ξεκινούσαμε εδώ και που χρόνια το παλεύαμε και το προσπαθούσαμε”, αναφέρει.

Επόμενο βήμα, η δημιουργία ενός blog, στο οποίο γράφουν οι κρατούμενες τις σκέψεις τους και να έρθουν σε επαφή με τον έξω κόσμο. Ο στόχος του blog δεν είναι μόνο να βρεθεί ένα μέσο έκφρασης των γυναικών αυτών, αλλά και να “δώσουμε στον κόσμο να γνωρίσει το τι κάνουμε εδώ πέρα”, εξηγεί η κοινωνική λειτουργός. “Για εμάς είναι σημαντικό να ακούγεται και η δική τους φωνή,” προσθέτει.

Οι έγκλειστες στη φυλακή νιώθουν ολοένα αποκομμένες, όχι μόνο από το κοινωνικό περιβάλλον, αλλά και από τη φύση. Για το λόγο αυτό ιδιαίτερη μέριμνα δίνεται στη δημιουργία όσο το δυνατόν χώρων πρασίνου στη φυλακή, με τη δημιουργία ενός μικρού κήπου, τον οποίο φροντίζουν και οι κρατούμενες, αλλά και τη φιλοξενία οικόσιτων ζώων.

Μεγάλο μέρος, τέλος, των δραστηριοτήτων που διοργανώνονται στο συγκεκριμένο κέντρο κράτησης αφορούν τις τέχνες: στο κατάστημα λειτουργεί εργαστήριο ζωγραφικής, ενώ μάλιστα αυτές τις μέρες πραγματοποιείται η πρώτη έκθεση ζωγραφικής των κρατουμένων Ελεώνα.