Η τελευταία ημέρα μιας μεγάλης πολυπολιτισμικής μητρόπολης της Μεσογείου
Την ημέρα αυτή, οι κάτοικοι της πόλης, ακόμα και αυτοί που διατηρούσαν κάποια υπολείμματα αισιοδοξίας, κατάλαβαν ότι η βία δεν αποτελούσε πλέον σποραδικό φαινόμενο και δεν επρόκειτο να καταλαγιάσει. Και, χωρίς να γνωρίζουν ότι βιώνουν την τελευταία ημέρα μιας μεγάλης, πλούσιας και ανοικτής πολυπολιτισμικής πρωτεύουσας με χιλιάδες χρόνια συνεχούς ιστορίας, ασυναίσθητα προετοιμάζονταν για τον τραγικό επίλογο… Έχουν πλέον καταλάβει ότι τα πολεμικά πλοία των διεθνών Δυνάμεων που ήταν αγκυροβολημένα στον κόλπο δεν έχουν σκοπό να επέμβουν για να σταματήσουν τη σφαγή.
Η πόλη ήταν πλέον βυθισμένη ολοκληρωτικά στο χάος. Το μακελειό δεν περιοριζόταν μόνο στην αρμένικη συνοικία, αλλά σε ολόκληρη την πόλη και τα προάστια, με εξαίρεση την τουρκική συνοικία. Ο Άγγλος εφημέριος Τσαρλς Ντόμπσον τόλμησε να περιδιαβεί την πόλη για να καταγράψει την κατάσταση: Έπεφταν διαρκώς τυχαίοι πυροβολισμοί στα σοκάκια, και ακολουθούσαν ουρλιαχτά και πανικόβλητα τρεχαλητά. Παντού γίνονταν λεηλασίες και βιασμοί. Υπήρχαν πτώματα στις εισόδους των σπιτιών και στα σοκάκια κάθε γειτονιάς… Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση μια μεγάλη ομάδα από γυναίκες και μωρά όπως και ένα μικρό κορίτσι, σχεδόν γυμνό, που είχε πυροβοληθεί στο στήθος… Οι Τούρκοι λεηλατούσαν τα πάντα. Ένας άνδρας είχε πυροβοληθεί και στους δύο μηρούς, και τα ουρλιαχτά του άφηναν ασυγκίνητους τους έντρομους ανθρώπους [Μίλτον: 2008, σ. 231-2]. Από τους 5.000 χιλιάδες περίπου Αρμένιους που είχαν καταφύγει στον μητροπολιτικό ναό και στην Επισκοπή τους, οι περισσότεροι σφαγιάστηκαν στην προσπάθειά τους να διαφύγουν.
Και οι πρόσφυγες συνεχίζουν να συρρέουν στην προκυμαία της Σμύρνης από τη ρημαγμένη ύπαιθρο. Υπολογίζεται ότι έχουν φθάσει πλέον τις 150.000 χιλιάδες, δεν διέθεταν κανένα απολύτως καταφύγιο και προστασία και ήταν εκτεθειμένοι στον αφηνιασμένο τουρκικό όχλο. Ο Αμερικανός υποπλοίαρχος Νος καταγράφει τη ημερήσια αναφορά του: Αξιοθρήνητα πλάσματα. Επί δύο ημέρες έχουν λουφάξει σε μικρούς σωρούς και δεν σαλεύουν παρά μόνον όταν κάποιος από το σινάφι τους πλησιάζει μαζί με κάποιον φρουρό για να τους φέρει να πιουν νερό. Όταν έρχονται οι Τούρκοι, στα πρόσωπά τους ζωγραφίζεται κάτι χειρότερο από φόβο. Είναι κατατρομοκρατημένοι και, καθώς φοβόμουν ότι σε περίπτωση πανικού θα ακολουθούσε φυγή, έκανα όλες τις προετοιμασίες ώστε το συρματόπλεγμα να πέσει εύκολα. Σήμερα είδα στις περιπολίες μου πάνω από εκατό νεκρούς και τέσσερις ανθρώπους να δολοφονούνται εν ψυχρώ. Ο Αρμένιος φοιτητής Οβακίμ Ουρεγιάν, που κατάφερε να ξεφύγει από τον μητροπολιτικό ναό, περιγράφει την κατάσταση το βράδυ της Τρίτης: Χιλιάδες χριστιανοί είχαν στριμωχτεί στους τοίχους της προκυμαίας, αναζητώντας κάποιο πλεούμενο για να τους μεταφέρει σε κάποιο από τα ξένα πλοία που βρίσκονταν στον κόλπο. Η αναζήτησή τους όμως άκαρπη. Οι ψαρόβαρκες των ντόπιων βρίσκονταν σε κοντινά ελληνικά νησιά και τα ξένα σκάφη είχαν αυστηρές εντολές να μην δέχονται Έλληνες ή Αρμένιους [Μίλτον: 2008, σ. 326]. Η φυγή από τη Σμύρνη για όποιον δεν ήταν υπήκοος ξένων κρατών ήταν πλέον αδύνατη. Τα τελευταία ελληνικά πλοία είχαν αποπλεύσει πριν από τρεις ημέρες και 500.000 Έλληνες και Αρμένιοι βρέθηκαν εγκλωβισμένοι σε παγίδα θανάτου. Κάποιες υπερφορτωμένες βάρκες πλησιάζουν τα συμμαχικά πλοία, αλλά οι διαταγές ήταν ρητές: «Οι πρόσφυγες δεν επιτρέπεται να επιβιβασθούν».
Ο Μουσταφά Κεμάλ παρέμενε για τρίτη ημέρα στη Σμύρνη. Ο ανταποκριτής της «Daily Mail» Τζορτζ Γουόρντ Πράις ήταν ο πρώτος που κατάφερε να του πάρει την πολυπόθητη συνέντευξη. Ο Κεμάλ μίλησε επί μισή ώρα σε άπταιστα γαλλικά και το μόνο παράσημο που στόλιζε το χακί του χιτώνιο ήταν ένα χρυσό μετάλλιο. Ο δημοσιογράφος τον ρώτησε αν ο πόλεμος ενάντια στους Έλληνες είχε τελειώσει και ο Κεμάλ αποκρίθηκε: Δεν έχει μείνει τίποτε για το οποίο πρέπει να πολεμήσουμε και, ειλικρινά, επιθυμώ την ειρήνη. Δεν ήταν στις προθέσεις μου να εξαπολύσω αυτή την τελευταία επίθεση, αλλά δεν υπήρχε άλλος τρόπος να πείσω τους Έλληνες να εγκαταλείψουν τη Μικρά Ασία [Μίλτον: 2008, σ. 328].
Αργά το βράδυ της Τρίτης ο αέρας άλλαξε για πρώτη φορά από τη στιγμή που ο τουρκικός στρατός μπήκε στην πόλη. Δεν φυσούσε πλέον ο κακόφημος ιμπάτης από την πλευρά του Αιγαίου προς το εσωτερικό της πόλης, αλλά ένας δυνατός στεριανός άνεμος …
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Διαβάστε το αφιέρωμα "90 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή – Η Δευτέρα, 29 Αυγούστου"
https://thebest.gr/news/index/viewStory/144060
Διαβάστε το αφιέρωμα "90 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή –Η Κυριακή 28 Αυγούστου 1922"
https://thebest.gr/news/index/viewStory/143627
Διαβάστε το αφιέρωμα "90 χρόνια Μικρασιατική Καταστροφή - Αύγουστος – Σεπτέμβριος 1922"
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr