Άρθρο του Κυριάκου Σκιαθά, εκπαιδευτικού - συγγραφέα
Η ανακοίνωση της κυβερνητικής απόφασης για ίδρυση τέταρτης Νομικής Σχολής στην Πάτρα προκάλεσε τις αντιδράσεις της Νομικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ) και της ευρύτερης περιοχής.
Η τοπική κοινωνία, οι φοιτητές του τμήματος, οι Μητροπολίτες της Θράκης και οι φορείς της περιοχής με πανθρακικές συγκεντρώσεις και ψηφίσματα δήλωσαν σε όλους τους τόνους ότι δεν θα επιτρέψουν την υποβάθμιση της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ. Η ίδια η Σχολή αντέδρασε αναστέλλοντας το εκπαιδευτικό της έργο για μια εβδομάδα, από τις 6 έως τις 12 Δεκεμβρίου 2018. Παράλληλα οι δικηγόροι της εφετειακής περιφέρειας Θράκης απείχαν από τα καθήκοντά τους από τις 5 έως τις 7 Δεκεμβρίου.
Στις αντιρρήσεις που προβάλλονται εν είδει επιχειρημάτων, ακούγονται μεταξύ άλλων ότι η ίδρυση τέταρτης Νομικής Σχολής σε κεντρικότερο Πανεπιστήμιο, όπως αυτό των Πατρών θα οδηγήσει στην περαιτέρω συρρίκνωση του διδακτικού προσωπικού της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ και στη γενικότερη υποβάθμισή του. Εκφράζεται ανησυχία από τη διοίκηση του Τμήματος ότι κάποιοι νέοι καθηγητές θα ζητήσουν μετάταξη στην υπό ίδρυση νέα Σχολή που η έδρα της βρίσκεται πιο κοντά στα γονικά τους. Μια πραγματικότητα που είναι γνωστή σ’ όλους και ταλανίζει χρόνια την ακαδημαϊκή κοινότητα, αποκαλύπτοντας συνάμα την έλλειψη εμπιστοσύνης συνολικά της ελληνικής κοινωνίας στην αξία των περιφερειακών Πανεπιστημίων. Πολλοί διδάσκοντες σ’ αυτά αντιμετωπίζουν το ίδρυμά τους, όπως ο νέος αθλητής τη μικρή ομάδα του, δηλαδή ως πρώτο βήμα για τη «μετεγγραφή» τους σ’ ένα μεγαλύτερο που επιπλέον θα βρίσκεται κοντά στο σπίτι τους.
Άνθρωποι του Δημοκριτείου εκφράζουν την εκτίμηση ότι η ίδρυση της Νομικής Πατρών «θα δημιουργήσει ένα επιπλέον ανταγωνισμό και μια δυσκολότερη κατάσταση απ’ αυτή που βιώνουν σήμερα οι τρεις Νομικές Σχολές της χώρας και το σύνολο των νομικών που δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στη Ελλάδα». Στην ίδια συχνότητα και οι αντιρρήσεις δικηγορικών συλλόγων της χώρας που επισημαίνουν ότι, πριν από την ίδρυση νέας Νομικής Σχολής, απαιτείται πρώτα να επιλυθούν όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι τρεις Νομικές Σχολές που ήδη λειτουργούν στη χώρα. Επιπλέον, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ίδρυσή της θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τον ήδη επιβαρυμένο από την ανεργία κλάδο των δικηγόρων.
Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα υπάρχει κορεσμός στον κλάδο με αποτέλεσμα οι νέοι δικηγόροι να αντιμετωπίζουν έντονα το φάσμα της ανεργίας. Κάθε χρόνο εισάγονται στα Νομικά Τμήματα της χώρας γύρω στους 1.200 υποψηφίους και συνταξιοδοτούνται περίπου 400 δικηγόροι ενώ είναι ελάχιστοι αυτοί που απορροφώνται από τον δικαστικό κλάδο. Στην Ευρώπη η Ελλάδα έχει τους περισσότερους δικηγόρους και συμβολαιογράφους ανά κάτοικο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Council of Bars and Low Societies of Europe (CCBE) οι εν ενεργεία δικηγόροι στη χώρα είναι περίπου 44.000 και αναλογούν 254 ανά κάτοικο. Όταν στην Πορτογαλία, που έχει παραπλήσιο πληθυσμό κατοίκων με την Ελλάδα και τον αμέσως μικρότερο αριθμό δικηγόρων (25.695), η αναλογία ανά κάτοικο είναι 404. Ενδεικτικά οι δικηγόροι της Αθήνας (21.739 για το 2014) είναι περίπου όσοι οι δικηγόροι της Αυστρίας (5.129), της Ουγγαρίας (9.934) και της Τσεχίας (8.020) μαζί.
Όλα τα παραπάνω στοιχεία, που αναδεικνύουν μια χρονίζουσα εσφαλμένη κατάσταση, δεν μπορούν να λειτουργήσουν την παρούσα στιγμή ως δικαιολογία για την μη ίδρυση τέταρτης Νομικής, όταν μάλιστα σύμφωνα με τις εξαγγελίες του Υπουργείου Παιδείας δεν θα αυξηθεί ο αριθμός των εισακτέων στις Νομικές Σχολές. Το 2018, με ελάχιστες αποκλίσεις τα τελευταία χρόνια, ο συνολικός αριθμός των επιτυχόντων με την επιλογή ΓΕΛ στα 3 τμήματα της Νομικής ήταν 1.170 (396 στο ΕΚΠΑ, 339 στο ΑΠΘ και 435 στο ΔΠΘ). Εφόσον καμία κυβέρνηση μέχρι σήμερα δεν αναλαμβάνει το πολιτικό κόστος επενδύοντας στη μείωση του αριθμού εισακτέων, η αναγκαία ισόποση ανακατανομή των περίπου 1.200 θέσεων στα τέσσερα τμήματα (μαζί με το νέο της Πάτρας) σε καμία περίπτωση δεν επιδεινώνει την ήδη υπάρχουσα κατάσταση στον κλάδο των νομικών προκαλώντας υπερκορεσμό. Όσοι πιστεύουν το αντίθετο θα πρέπει να δουν το γεγονός, ότι πολλά ακόμη ελληνόπουλα σπουδάζουν την επιστήμη της Νομικής σε χώρες του Εξωτερικού και κύρια στην Κύπρο. Συνεπώς πρέπει να σταματήσουν οι υπηρεσίες του Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. να αναγνωρίζουν αυτά τα πτυχία;
Η Νομική Σχολή της Θράκης θα χάσει από την προτεινόμενη ανακατανομή περίπου το 25% των εισακτέων της, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι θα επιφέρει σταδιακή απαξίωση στο Τμήμα και γενικότερα στο ΔΠΘ, όπως ανησυχούν οι περισσότεροι στην ακριτική περιοχή. Η εκπαιδευτική βιωσιμότητα του ΔΠΘ σίγουρα δεν κινδυνεύει από την απώλεια μερικών θέσεων εισακτέων στη Νομική Κομοτηνής αλλά από την όποια αναποτελεσματικότητά του, όπως των περισσότερων ΑΕΙ της περιφέρειας, να πείσει την ελληνική κοινωνία για το ρόλο του. Μεγάλη σημασία γι’ αυτή έχει ο βαθμός αντιληπτικότητας και ανάδειξης από την περιφέρεια του αναπτυξιακού χαρακτήρα του Πανεπιστημίου.
Το επιχείρημα ότι η ίδρυση νέας σχολής στην Πάτρα θα ενισχύσει τη διαρροή φοιτητών από τη Νομική της Κομοτηνής έχει εν μέρει βάση αλλά δεν είναι πάλι καινούργιο ως φαινόμενο. Συμβαίνει και σήμερα, σε μεγάλο ποσοστό, κατά τη διάρκεια των μετεγγραφών και χωρίς να λειτουργεί ακόμη το τέταρτο τμήμα στον ακαδημαϊκό χάρτη της χώρας. Τα Τμήματα της Νομικής ανήκουν στην κατηγορία των περιζήτητων σχολών με πολύ ψηλές βάσεις. Τα περισσότερα μόρια εισαγωγής (γενική σειρά) για το 2018 είχε η Νομική Αθήνας (18.219), αμέσως μετά η Νομική Θεσσαλονίκης (17.965) και έπεται η Νομική Κομοτηνής (17.465). Παρόλο που μεγάλος αριθμός πτυχιούχων της Νομικής αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια το φάσμα της ανεργίας και της υποαπασχόλησης, χιλιάδες υποψήφιοι της ομάδας προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών επιμένουν να έχουν στις πρώτες προτιμήσεις τους τα τμήματα της Σχολής. Κάθε χρόνο περίπου 1 στους 4 υποψηφίους της συγκεκριμένης ομάδας, δηλώνει ως πρώτη προτίμηση τη Νομική.
Οι προτιμήσεις των υποψηφίων, όπως φαίνεται στο Πίνακα 1, παρουσιάζουν ελάχιστες διαφοροποιήσεις από χρονιά σε χρονιά, γεγονός που αναδεικνύει την παγιωμένη κατάσταση στις επιλογές τους. Επίσης οι προτιμήσεις τους αθροιστικά και για τα τρία τμήματα της Νομικής παραμένουν περίπου ίδιες τα τρία τελευταία χρόνια με μια μικρή αύξηση της τάξεως περίπου του 3% για το 2018. Οι συνολικές προτιμήσεις και στα 3 Τμήματα το 2016 έφτασαν τις 14.385, το 2017 τις 14.269 και το 2018 τις 14.846 προτιμήσεις. Ακόμη, η Νομική Αθήνας (όπως και η Ιατρική Αθήνας) είναι τα δύο τμήματα που συγκέντρωσαν τις περισσότερες πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων των πανελλαδικών όλες αυτές τις χρονιές. Επίσης, η Νομική Θεσσαλονίκης κατατάσσεται μεταξύ των δέκα τμημάτων με τις περισσότερες πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων.
Τα αριθμητικά στοιχεία που εμφανίζονται στους δύο πίνακες καταδεικνύουν πόσο αβάσιμο είναι το επιχείρημα για μελλοντική αποψίλωση της Νομικής Θράκης, εξαιτίας της ίδρυσης νέας στην Αχαϊκή πρωτεύουσα, όταν υπάρχει τόση μεγάλη ζήτηση για σπουδές στη Νομική επιστήμη. Η πρόταση για ίδρυση τέταρτης Νομικής στην Ελλάδα είχε τεθεί και παλαιότερα, το 1993, από το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Και τότε, όπως και σήμερα, είχε αντιδράσει η Νομική Θράκης αν και στο τέλος η μη ίδρυσή της οφειλόταν στις ενέργειες και αντιρρήσεις της Νομικής Αθήνας. Δεν είναι κατανοητό και αποδεκτό γιατί ένα τμήμα ενός Πανεπιστημίου να μην θέλει να αναπτυχθεί ένα άλλο.
Αφήνοντας χωρίς σχολιασμό τα όποια πολιτικά παιχνίδια κάποιων σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο σχετικά με την ίδρυση της τέταρτης Νομικής, θεωρείται δίκαιη η λειτουργία της στο τρίτο μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας, το Πανεπιστήμιο Πατρών, που πλέον «έχει αποκτήσει μια συνεπή παρουσία στο παγκόσμιο ακαδημαϊκό γίγνεσθαι». Η παρουσία του μέσα στο 2018 σε 3 από τις πλέον γνωστές και έγκυρες κατατάξεις στον κόσμο [λίστα της Σαγκάης (AKWU), του Πανεπιστημίου National Taiwan University (NTU), και της λίστας ταξινόμησης «Webometrics»] το διατηρεί σε μία σταθερή θέση στις θετικές επιστήμες μεταξύ των καλύτερων Πανεπιστημίων διεθνώς. Από τα 24 τμήματά του όμως μόνο 3 έχουν αντικείμενο μελέτης τις ανθρωπιστικές επιστήμες (της Φιλολογίας, της Φιλοσοφίας και των Θεατρικών Σπουδών), ποσοστό που αγγίζει μόλις το 12,5%. Αυτή την εκπαιδευτική ανισότητα καθώς και το κενό στη νομική εκπαίδευση για την περιοχή, έρχεται να καλύψει η ίδρυση της Σχολής στην Πάτρα. Μέχρι σήμερα οι νέοι από τη νοτιοδυτική Ελλάδα που θέλουν να σπουδάσουν τη Νομική επιστήμη θα πρέπει να καταφύγουν στην Αθήνα ή στη Βόρεια Ελλάδα για να πετύχουν το στόχο τους. Εξάλλου δεν συνιστά ακαδημαϊκή κανονικότητα το γεγονός ότι σε μια μεγάλη περιοχή της χώρας και όχι μόνο, που συγκεντρώνει τον πληθυσμό 5 περιφερειών (Στερεάς Ελλάδας 547.390, Πελοποννήσου 577.903, Ιονίων Νήσων 207.855, Δυτικής Ελλάδας 679.796 και Αττικής 3.827.624), συνολικά 5.842.568 κατοίκους (απογραφή 2011), να αναλογούν λόγω χιλιομετρικής απόστασης μόνο οι 396 θέσεις εισακτέων της Νομικής Αθήνας από τις 1.170 (Πίνακας 2) που προσφέρουν συνολικά οι τρεις Νομικές της χώρας. Άξια λόγου χωρίς καμία δόση λαϊκισμού, είναι και η περίπτωση ενός νέου από την Νότια Ελλάδα π.χ. από την Καλαμάτα που, επειδή δεν συγκέντρωσε τα ικανά μόρια και εισήχθη στη Νομική Θράκης, θα πρέπει να σπουδάσει τη νομική εκπαίδευση στην Κομοτηνή με αποτέλεσμα όχι μόνο να αποκόπτεται από τον τόπο του, αλλά να αυξάνονται λόγω απόστασης (Καλαμάτα-Κομοτηνή 972 χλμ.) και οι δαπάνες φοίτησής του.
Εν κατακλείδι το νέο Τμήμα που «θα λειτουργήσει» στην Πάτρα με την επικουρία των δικηγορικών συλλόγων της περιοχής και έχοντας ως «εργαστήρι πρακτικής» το Δικαστικό Μέγαρο της πόλης - μητροπολιτικό κέντρο εφαρμογής της δικαιοσύνης για όλη την ευρύτερη περιοχή, θα προαγάγει τη νομική επιστήμη. Εφαρμόζοντας αναπτυξιακές επιλογές, σε συνεργασία με τους τοπικούς παραγωγικούς φορείς και έχοντας τις δικές του καινοτομίες θα πρέπει να διαφοροποιηθεί από τις υπόλοιπες Νομικές Σχολές.
Πάντως σύμφωνα με όχι αβάσιμες πληροφορίες ετοιμάζεται το ανάλογο νομοσχέδιο για την ένταξη της Νομικής Πατρών στο μηχανογραφικό του ακαδημαϊκού έτους 2019-2020.
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr