ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΩΝ ΟΣΚΑΡ ΚΑΙ Ο ΑΙΓΙΩΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ ΠΕΪΝ

Σε λιγότερο από δύο εβδομάδες θα έχουμε την 91η απονομή των βραβείων Όσκαρ και στην φετινή κούρσα οι Έλληνες δίνουν δυναμικό παρών κυρίως με τον Γιώργο Λάνθιμο και τις 10 συνολικά υποψηφιότητες της ταινίας του «Η Ευνοούμενη» αλλά και τον Ελληνογάλλο από τον Βόλο Αλεξάντρ Ντεσπλά, ήδη δύο φορές τιμημένο με Όσκαρ που διεκδικεί & φέτος το χρυσό αγαλματίδιο καλύτερης μουσικής επένδυσης για το «Isle of dogs» του Γουές Άντερσον, ταινία που είχαμε δει και εδώ στην Πάτρα, καθώς και την Γιαννιώτισσα από την πλευρά του πατέρα της Μέρι Ζόφρις – υποψήφια για το Όσκαρ κοστουμιών για την ταινία των αδελφών Κοέν «Η Μπαλάντα του Μπάστερ Σκραγκς» και τον Ελληνοαυστραλό Μιχάλη Παλαιοδήμος, εκ των συντελεστών του υποψηφίου για Όσκαρ μικρού μήκους ντοκιμαντέρ «Βlack Sheep».

Από την ταινία του Λάνθιμου κέρδισε υποψηφιότητα για καλύτερο μοντάζ και ο Έλληνας Γιώργος Μαυροψαρίδης.

Ανατρέχοντας στην ιστορία των πολυθρύλητων βραβείων της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογραφικών τεχνών & επιστημών, συναντάμε πολλούς Έλληνες που διέπρεψαν. Ο πρώτος Ελληνικής καταγωγής που πήρε Όσκαρ στα χέρια του ήταν ένας Καλαβρυτινός από την πλευρά του πατέρα του, ο Ερμής Παναγιωτόπουλος – Hermes Pan, που απέσπασε το Όσκαρ καλύτερης χορογραφίας σε ταινία για το «A Damsel in distress» τo 1938 όπου έπαιζε ο θρυλικός Φρεντ Αστέρ. Το Όσκαρ του μάλιστα έχει μεγάλη συλλεκτική αξία μιας στην συγκεκριμένη κατηγορία απονεμήθηκε βραβείο μόλις 3 φορές, την περίοδο της μεγάλης ακμής των μιούζικαλ, 1935-1938. Ο Hermes Pan είχε κάνει με τον Αστέρ 17 ταινίες!

Λίγα χρόνια αργότερα μία μεγάλη ηθοποιός του Ελληνικού θεάτρου και του κινηματογράφου, η Κατίνα Παξινού (1900-1973) τιμήθηκε με το Όσκαρ καλύτερου β’ γυναικείου ρόλου το 1944 για το φιλμ «Για Ποιον χτυπά η καμπάνα» με τον Γκάρι Κούπερ, αφιερώνοντας μάλιστα τότε το βραβείο της στους συναδέλφους της στην Ελλάδα, «τους ζωντανούς αλλά και τους νεκρούς» λόγω των κακουχιών της περιόδου της Γερμανικής κατοχής, όπως αναφέρει το ωραίο αφιέρωμα του Κώστα Μπουρούση στο περιοδικό Gala με τίτλο «Έλληνες στα Όσκαρ, οι “Πρόγονοι” του Λάνθιμου».

Μιας και μιλάμε για τον 45χρονο Γιώργο Λάνθιμο, να θυμίσουμε πως το φιλμ του «Κυνόδοντας» το 2010 κατάφερε στην 83η απονομή των βραβείων να είναι υποψήφιο για το καλύτερο ξενόγλωσσο φιλμ και μάλιστα άγγιξε τη νίκη που πήγε τελικά στο «In a better world» της Σούζαν Μπίερ από τη Δανία. Mερικά χρόνια αργότερα, στην απονομή του 2017, ο Λάνθιμος διεκδίκησε μαζί με τον συνεργάτη του Ευθύμη Φιλίππου το Όσκαρ καλύτερου πρωτότυπου σεναρίου για τον «Αστακό» αλλά έχασαν από το «Manchester by the sea» του Κένεθ Λόνεργκαν.

Πάντως η επιτυχία του «Κυνόδοντα» το 2011 ήταν μεγάλη καθώς ξανάβαλε την Ελλάδα στον χάρτη της κατηγορίας του ξενόγλωσσου φιλμ στα Όσκαρ όπου κατά το παρελθόν μετρούσε 4 υποψηφιότητες. Αυτές ήσαν το 1963 με την «Ηλέκτρα» του Μιχάλη Κακογιάννη με την Ειρήνη Παππά, το 1964 με τα «Κόκκινα Φανάρια» του Βασίλη Γεωργιάδη που έχασαν από το «Οκτώμιση» του Φελίνι, το 1966 με το «Χώμα βάφτηκε κόκκινο» ξανά του Βασίλη Γεωργιάδη και το 1978 με την «Ιφιγένεια» με την Τατιάνα Παπαμόσχου σε σκηνοθεσία ξανά του Κακογιάννη που έχασε τότε από το Γαλλικό «Μαντάμ Ρόζα».

Αλησμόνητη έχει μείνει η τεράστια νίκη του παντελώς άγνωστου τότε Μάνου Χατζιδάκι στην Αμερική. Κέρδισε το Όσκαρ καλύτερου τραγουδιού για τα «Παιδιά του Πειραιά» στο «Ποτέ την Κυριακή» του Ζυλ Ντασέν ενώ ηΜελίνα Μερκούρη ήταν υποψήφια για το Όσκαρ α’ γυναικείου ρόλου αλλά έχασε από την βαριά άρρωστη τότε Λιζ Τέιλορ για το «Butterfield 8».

Ο Χατζιδάκις δεν πήγε στην τελετή, λέγεται πως η Ακαδημία φρόντισε να του αποστείλει το Όσκαρ αλλά εκείνο εκλάπη από υπάλληλο των ταχυδρομικών υπηρεσιών κι όταν μήνες αργότερα του έστειλαν ένα καινούριο, ο Μάνος Χατζιδάκις το πέταξε στο καλάθι των αχρήστων και το έσωσε τελευταία στιγμή η οικονόμος του! Εκείνη τη χρονιά ο Χατζιδάκις είχε κερδίσει τεράστια ονόματα της κινηματογραφικής μουσικής όπως οι Ντιμίτρι Τιόμκιν για την ταινία «Alamo» και ο Αντρέ Πρεβέν, όπως είχε γράψει ο ειδικός επί των Όσκαρ Παναγιώτης Τιμογιαννάκης.

Μία άλλη θριαμβευτική χρονιά ήταν στην απονομή του 1965, όταν το φιλμ «Zorba the Greek, Αλέξης Ζορμπάς» του Μιχάλη Κακογιάννη είχε κερδίσει 7 υποψηφιότητες μεταξύ των οποίων για τα Όσκαρ, καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και διασκευασμένου σεναρίου για τον Μιχάλη Κακογιάννη και καλύτερου α’ ανδρικού ρόλου για τον Άντονι Κουίν ενώ είχε κερδίσει 3 Όσκαρ καλύτερης ασπρόμαυρης φωτογραφίας για τον Γουόλτερ Λάσσαλυ, καλύτερου β’ γυναικείου για την Λίλα Κέντροβα ως Μαντάμ Ορτάνς και καλύτερων σκηνικών/ καλλιτεχνικής διεύθυνσης για ασπρόμαυρο φιλμ για τον Έλληνα Βασίλη Φωτόπουλο.

Στα Όσκαρ διακρίθηκε και ο Ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης από την Κωνσταντινούπολη Ελία Καζάν. Προτάθηκε 5 φορές για Όσκαρ και κέρδισε για την «Συμφωνία Κυρίων» το 1948 και για το «Λιμάνι της αγωνίας» το 1954 με τον Μάρλον Μπράντο.

Ο Τζον Κασσαβέτης που ήταν εκ των κινηματογραφιστών που ξεκίνησαν το λεγόμενο ανεξάρτητο Αμερικάνικο σινεμά ήταν υποψήφιος για το Όσκαρ σκηνοθεσίας το ’75 για το «A Woman under the influence» με πρωταγωνίστρια την σύζυγο του Τζίνα Ρόουλαντς ενώ την ίδια χρονιά η Θεώνη Βαχλιώτη Όλντριτζ κέρδισε το Όσκαρ κοστουμιών για την σπουδαία δουλειά της στον «Υπέροχο Γκάτσμπι» του Τζακ Κλέιτον με τους Ρόμπερτ Ρέντφορντ και Μία Φάροου.

Όσκαρ πήρε και ο Βαγγέλης Παπαθανασίου για το συγκλονιστικό του σάουντρακ για την ταινία «Δρόμοι της φωτιάς» στην απονομή του 1982, ο Ελληνοαμερικανός από το Αίγιο Αλεξάντερ Πέιν μάλιστα 2 φορές για το σενάριο των φιλμ «Πλαγίως» και «Οι Απόγονοι», η Ολυμπία Δουκάκις εξαδέλφη του Αμερικανού υποψηφίου των Δημοκρατικών για την Προεδρία το 1998 Μάικλ Δουκάκη, πήρε το Όσκαρ β’ γυναικείου ρόλου για το «Κάτω από τη λάμψη του φεγγαριού» το 1988 ως μητέρα της Σερ, ο Λούι Ψυχογιός πήρε το Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ για το «The Cove» το 2009, ο Ελληνοαυστραλός Τζορτζ Μίλερ κέρδισε το Όσκαρ για το χαριτωμένο ανιμέισον «Happy Feet» τo 2006 και είχε 3 ακόμα υποψηφιότητες ενώ η Καλαβρυτινή στην καταγωγή Νία Βαρντάλος ήταν υποψήφια για το Όσκαρ καλύτερου πρωτότυπου σεναρίου για το «My Greek fat Greek wedding» το 2002.

Ο Ελληνοαμερικανός Ντιν Ταβουλάρις είχε κερδίσει το Όσκαρ καλλιτεχνικής διεύθυνσης το 1974 για το «Ο Νονός 2» του Φράνσις Φορντ Κόπολα και ο Κρις Σάραντον 76 ετών σήμερα είχε προταθεί για το Όσκαρ β’ ανδρικού το 1975 για την «Σκυλίσια μέρα» με τον Αλ Πατσίνο (ο Σάραντον ήταν παντρεμένος από το 1967 έως το 1979 με την ηθοποιό Σούζαν Σάραντον).

Aκόμα ο 56χρονος Φαίδων Παπαμιχαήλ ήταν υποψήφιος για το Όσκαρ καλύτερης φωτογραφίας για την «Νεμπράσκα» του Αλεξάντερ Πέιν το 2014 ενώ ο Ελληνικής καταγωγής Αντώνης Καταγκάς πήρε Όσκαρ ως εκ των παραγωγών του «12 Χρόνια σκλάβος» του Στιβ ΜακΚουίν το 2014 μαζί και με τον Μπραντ Πιτ.

Ελληνική καταγωγή έχει και η Πατρίτσια Φιλντ που το 2006 είχε προταθεί για το Όσκαρ καλύτερων κοστουμιών για το «Ο Διάβολος φορούσε Πράντα» με την Μέριλ Στριπ ενώ αφήσαμε τελευταίο τον καραφλό Telly Savalas (21.1.1924 -22.1.1994), τον τηλεοπτικό «Κότζακ» που ήταν υποψήφιος για το Όσκαρ β’ ανδρικού ρόλου για την ταινία «Birdman of Alcatraz» το 1962.

Nα μην παραλείψουμε ότι στην απονομή των Όσκαρ του 1961 το βραβείο β’ ανδρικού ρόλου, κέρδισε ο Ελληνικής καταγωγής ηθοποιός και χορευτής, Γιώργος Τσακίρης – George Tsakiris, 84 ετών σήμερα, που ερμήνευσε το ρόλο του Μπερνάρντο στην ταινία «West Side Story». Ήταν ο πρώτος Έλληνας που κατάφερε να βραβευτεί με το χρυσό αγαλματίδιο και ο πρώτος ηθοποιός που απέσπασε Όσκαρ για έναν αμιγώς χορευτικό ρόλο. Εκείνη τη χρονιά κατάφερε να κερδίσει ονόματα όπως ο Μοντγκόμερι Κλιφτ, ο Πίτερ Φολκ, ο Τζάκι Γκλίσον και ο Τζορτζ Σκοτ.

Επιμέλεια: Τ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ