Σε τι διαφέρει το σημερινό άλογο από εκείνο της αρχαιότητας

Τα σημερινά άλογα δεν μοιάζουν καθόλου με εκείνα που κάλπαζαν στη Γη πριν από μερικές χιλιετίες, διαβεβαιώνει μια διεθνής ομάδα ερευνητών που κατάφερε να ανασυγκροτήσει την πληρέστερη μέχρι σήμερα γενετική ιστορία του ζώου.

Προς έκπληξη όλων, οι 121 επιστήμονες που συμμετείχαν σε αυτήν τη διεθνή έρευνα διαπίστωσαν ότι η πιο γρήγορη γενετική τροποποίηση προξενήθηκε τα τελευταία 200-300 χρόνια, όταν εντατικοποιήθηκαν οι σύγχρονες μέθοδοι εκτροφής.

Το άλογο είναι ένα από τα τελευταία ζώα που εξημερώθηκε από τον άνθρωπο, κατά τη Νεολιθική Εποχή, μετά το σκύλο, την κατσίκα, το πρόβατο, την αγελάδα και το γουρούνι. Πριν από περίπου 5.500 χρόνια οι άνθρωποι άρχισαν να πίνουν γάλα φοράδας, έβαλαν χαλινάρια στα άλογα, έτρωγαν το κρέας τους και έφτιαχναν ειδικούς στάβλους για να τα στεγάσουν.

Από εκείνη τη στιγμή, άλλαξαν τα πάντα και για τα δύο είδη.

«Το άλογο άλλαξε ριζικά την ανθρώπινη ιστορία» σχολίασε ο Λουντοβίκ Ορλάντο, ο διευθυντής ερευνών του Πανεπιστημίου της Τουλούζης, που συντόνισε τη μελέτη. Χάρη σε αυτό, οι άνθρωποι «μπορούσαν να ταξιδέψουν πιο γρήγορα, πιο μακριά, να κατακτήσουν νέα εδάφη», ενώ άλλαξε και ο τρόπος που πολεμούσαν μεταξύ τους. «Χάρη στο άλογο μπόρεσαν να οργώσουν και να εντατικοποιήσουν τη γεωργία» πρόσθεσε.

«Το άλογο του Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι τόσο ξεχωριστό, που γνωρίζουμε το όνομά του, Βουκεφάλας» υπενθύμισε.

Όμως, οι επιστήμονες ακόμη και σήμερα δεν μπορούν να απαντήσουν σε μια βασική ερώτηση: ποιος είναι πρόγονος του σημερινού, εξημερωμένου αλόγου;

Οι επιστήμονες ανέλαβαν να αναλύσουν το γονιδίωμα 278 ζώων (κυρίως αλόγων, αλλά επίσης και γαϊδουριών και μουλαριών) ηλικίας έως και 5.000 ετών, που προέρχονταν απ’ όλη την περιοχή της Ευρασίας. «Είναι το μεγαλύτερο αρχείο αρχαίων γονιδιωμάτων ενός άλλου είδους, πέραν του ανθρώπου» εξήγησε ο Ορλάντο.

Από το 2010 η τεχνολογία της ανάλυσης αρχαίου DNA έχει βελτιωθεί σημαντικά, γεγονός που επιτρέπει στους ειδικούς να εξαγάγουν και να αναλύσουν γενετικό υλικό από οστά, κάτι που δεν ήταν εφικτό παλαιότερα.

Η πρώτη έκπληξη για τους επιστήμονες ήταν όταν βρήκαν τη γενετική γραμμή των ιβηρικών αλόγων, που ζούσαν πριν από 4-5.000 χρόνια και σήμερα έχουν εξαφανιστεί. Στην άλλη πλευρά της Ευρασίας διαπίστωσαν ότι υπήρχε ένα άλλο είδος αλόγου, το σιβηρικό, που επίσης εξαφανίστηκε. «Είναι σαν να ανακαλύπταμε ότι οι Νεάντερταλ ζούσαν πλάι-πλάι με τους Σάπιενς πριν από 5.000 χρόνια» είπε ο Λουντοβίκ Ορλάντο.

Κανένα από αυτά τα δύο άλογα όμως δεν είναι ο πρόγονος του σημερινού. Σήμερα απομένουν δύο γενετικές γραμμές: των εξημερωμένων αλόγων και των Πρζεβάλσκι. Πιθανότατα κατάγονται από την Κεντρική Ασία, όμως αυτό δεν είναι παρά μια εικασία, γιατί δεν έχει εντοπιστεί κανένας γενετικός πρόγονός τους ακόμη.

Οι επιστήμονες δήλωσαν ότι αιφνιδιάστηκαν διαπιστώνοντας πόσο γρήγορα εξελίχθηκε η γενετική ποικιλομορφία του αλόγου τους δύο-τρεις τελευταίους αιώνες. Ο 16ος και ο 17ος αιώνας σηματοδότησαν την αρχή της σύγχρονης εκτροφής και της δημιουργίας φυλών. «Όλες οι σημερινές ράτσες, από τα πόνι Σέτλαντ μέχρι τα καθαρόαιμα, κατασκευάστηκαν» από τον άνθρωπο, υπενθύμισε ο Ορλάντο.

Μια άλλη αλλαγή είχε ήδη γίνει μεταξύ του 7ου και του 9ου αιώνα, όταν οι Άραβες που εισέβαλαν στην Ευρώπη έφεραν μαζί τους τα δικά τους άλογα, που προέρχονταν από την περσική αυτοκρατορία των Σασσανιδών. Το ζώο αυτό ήταν πιο κομψό, με λεπτότερη σιλουέτα από το ευρωπαϊκό. Οι δυο φυλές αναμίχθηκαν μεταξύ τους και οι απόγονοί τους έγιναν τόσο δημοφιλείς, που από αυτούς προέρχονται τα περισσότερα σημερινά άλογα.

Παράλληλα, το ευρωπαϊκό άλογο, εκείνο που χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι και οι Γαλάτες, μεταφέρθηκε από τους Βίκινγκς στην Ισλανδία και τα βρετανικά νησιά, τα μοναδικά μέρη όπου υπάρχει μέχρι και σήμερα.

«Το σημερινό άλογο δεν μοιάζει στο αρχαίο» συνοψίζουν οι ερευνητές, που ελπίζουν ότι θα καταφέρουν να ανακαλύψουν οστά που θα τους αποκαλύψουν ποιος πολιτισμός ήταν εκείνος που ξεκίνησε την εξημέρωση του ζώου.

«Η εξημέρωση είναι κεντρικής σημασίας για την ανθρώπινη ιστορία, όμως σήμερα δεν ξέρουμε ακόμα από πού ξεκίνησε. Είναι τρελό» κατέληξε ο καθηγητής Ορλάντο.