Το χρονικό της δολοφονίας Τεμπονέρα- Τα γεγονότα που οδήγησαν στην πιο σκοτεινή νύχτα...

30 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη δολοφονία του 38χρονου καθηγητή Νίκου Τεμπονέρα από μέλη της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας κατά τη διάρκεια μαθητικών κινητοποιήσεων στην πόλη της Πάτρας. Φέτος, οι εκδηλώσεις μνήμης και τιμής γίνονται για πρώτη φορά χωρίς την παρουσία του στενού του φίλου και συντρόφου στο ΕΑΜ, Μιχάλη Βασιλάκη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή πέρυσι. 

Πώς φτάσαμε όμως στην κατάληψη του σχολικού συγκροτήματος όπου σκοτώθηκε ο καθηγητής, τι είχε προηγηθεί στην πόλη και ποιες ήταν οι αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας που είχαν προκαλέσει την αντίδραση της εκπαιδευτικής-μαθητικής κοινότητας.

Το φθινόπωρο του 1990, η κυβέρνηση τότε του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ανακοίνωνε το πολυνομοσχέδιο της για την Παιδεία το οποίο προέβλεπε μεταξύ άλλων λειτουργία ιδιωτικών Πανεπιστημίων, κατάργηση της δωρεάν παροχής συγγραμμάτων, επιβολή χρονικού ορίου στις σπουδές, πιθανό περιορισμό του πανεπιστημιακού ασύλου, επιβολή ομοιόμορφης ενδυμασίας στα σχολεία, έπαρση της σημαίας και πολλά ακόμα αντιδραστικά μέτρα.

Οι πρώτες καταλήψεις στα σχολεία όλης της χώρας ξεκίνησαν στα τέλη Οκτωβρίου του ίδιου έτους και μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου, υπολογίζεται ότι τα υπό κατάληψη γυμνάσια και λύκεια έφταναν το 70% του συνόλου. Την ίδια ώρα οι μαθητές πραγματοποιούσαν πολλές πορείες διαμαρτυρίας με την συμμετοχή μέχρι και 30.000 ατόμων.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη και ο αρμόδιο υπουργό Παιδείας Βασίλης Κοντογιαννόπουλος ελπίζουν ότι η ένταση και το κύμα των καταλήψεων στα σχολεία θα εκτονωθούν με τις διακοπές των Χριστουγέννων. Ο Υπουργός δε υποστήριζε ότι οι αλλαγές δεν θα έμπαιναν σε πρακτική εφαρμογή για τουλάχιστον ένα τρίμηνο έως ότου δηλαδή «εμπεδωθούν» από την σχολική κοινότητα και την κοινωνία. Οι αντιδράσεις συνεχίζονταν και η ηγεσία του Υπουργείου έκανε τους τρεις μήνες… δώδεκα επιφέροντας και ορισμένες αλλαγές όχι όμως στα επίμαχα άρθρα που προέβλεπαν πειθαρχικές κυρώσεις στους μαθητές, περικοπές της χρηματοδότησης και άλλα.

Παρά τις ελπίδες που έτρεφαν τα κυβερνητικά στελέχη, η νεολαία αποφασίζει να συνεχίσει τις καταλήψεις σε σχολεία και ΑΕΙ-ΤΕΙ και μετά τις Γιορτές. Πλέον τα σχολεία όλης της χώρας που τελούν υπό κατάληψη ανέρχονται συνολικά στα 1.800. Για να πιέσει τους μαθητές και τους γονείς τους ο Βασίλης Κοντογιαννόπουλος ανακοινώνει ότι όσοι από τους καταληψίες θα συμπληρώνουν 50 απουσίες θα χάνουν την σχολική χρονιά.

Με το νέο χρόνο, όμως, οι μαθητές και φοιτητές αποφασίζουν τη συνέχιση των καταλήψεων στα ΑΕΙ, τα ΤΕΙ και σε 1.800 από τα 3.014 γυμνάσια και λύκεια της χώρας. Ως απάντηση, ο υπουργός Παιδείας, Βασίλης Κοντογιαννόπουλος, δηλώνει ότι όσοι συμπληρώσουν 50 αδικαιολόγητες απουσίες λόγω των καταλήψεων θα χάσουν τη χρονιά.

Στις 07.01.1991, ημέρα επανέναρξης των μαθημάτων μετά τα Χριστούγεννα η Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) κηρύσσει στάση εργασίας και καλεί τους καθηγητές να βρίσκονται έξω από τα σχολεία «για να συμβάλουν στην αποτροπή προκλήσεων που ίσως επιχειρηθεί να δημιουργηθούν» καθώς έχει γίνει αντιληπτό ότι ο κομματικός μηχανισμός της Νέας Δημοκρατίας έχει κινητοποιήσει ομάδες «αγανακτισμένων γονέων» για να «σπάσουν» τις καταλήψεις.

Από το πρωί της ίδιας μέρας σημειώνονται μικροεπεισόδια μεταξύ γονέων και καταληψιών, καθηγητών και δημοτικών συμβούλων. Οι καθηγητές αρνούνται να βάλουν απουσίες στους μαθητές και ο υπουργός αποφασίζει την πειθαρχική δίωξή τους, ενώ την επόμενη μέρα, ομάδες ροπαλοφόρων εισβάλουν σε σχολεία και τραυματίζουν μαθητές.

Στις 7:30 το απόγευμα της επομένης, 8 Ιανουαρίου 1991, στην Πάτρα περίπου τριάντα στελέχη της ΟΝΝΕΔ Πάτρας, με επικεφαλής τον τοπικό πρόεδρο της οργάνωσης Γιάννη Καλαμπόκα, επιτίθενται οπλισμένοι κατά των μαθητών στην κατάληψη του Πολυκλαδικού Λυκείου, χωρίς όμως να καταφέρουν να του διώξουν από το σχολικό συγκρότημα.

Μία ώρα αργότερα, η ίδια ομάδα επιτίθεται στο σχολικό συγκρότημα του 3ου Λυκείου και καταφέρνει να διώξει του μαθητές που βρισκόταν στο χώρο. Σε λίγο, συγκεντρώνονται έξω από το λύκειο δεκάδες μαθητές, καθηγητές, γονείς, δημοτικοί σύμβουλοι της αντιπολίτευσης καθώς και ο δήμαρχος Πάτρας, Α. Καράβολας, βουλευτές και άλλοι τοπικοί παράγοντες.

Τα στελέχη της ΟΝΝΕΔ αρνούνται να υποχωρήσουν από την «αντικατάληψη» που δημιούργησαν και δηλώνουν ότι θα παραμείνουν στον χώρο μέχρι το σχολείο να λειτουργήσει ξανά κανονικά. Σύντομα, τα πνεύματα οξύνονται και αρχίζουν οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο πλευρών με εκσφενδονίσεις αντικειμένων, ενώ σημειώνονται οι πρώτοι τραυματισμοί.

Γύρω στις 23.30 το βράδυ, ομάδα καθηγητών και γονέων επιχειρεί να μπει στο κτίριο. Με το άνοιγμα της πόρτας τα μέλη της ΟΝΝΕΔ επιτίθενται στον κόσμο με σιδερολοστούς, καδρόνια και τσιμεντόλιθους. Ο καθηγητής μαθηματικών και μέλος του Εργατικού Αντι-ιμπεριαλιστικού Μετώπου (ΕΑΜ), Νίκος Τεμπονέρας, πέφτει θανάσιμα τραυματισμένος, με ανοιγμένο το κρανίο από το σιδερολοστό του Γιάννη Καλαμπόκα.

Μεταφέρεται στο νοσοκομείο κλινικά νεκρός και το πρωί της 09.01.1991 παύουν όλες οι ζωτικές λειτουργίες του. Στο νοσοκομείο μεταφέρονται επίσης άλλα τέσσερα άτομα σε σοβαρή κατάσταση και δεκάδες με ελαφρότερα τραύματα. Η ομάδα του Καλαμπόκα εξαφανίζεται ανενόχλητη αφού η αστυνομία κάνει την εμφάνισή της, όταν τα επεισόδια έχουν τελειώσει. Οι αυτόπτες μάρτυρες καταγγέλλουν ως φυσικούς αυτουργούς τον πρόεδρο της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας και μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου Ι. Καλαμπόκα, το στέλεχος της ΟΝΝΕΔ Α. Μαραγκό και τον σύντροφό τους Σ. Σπίνο.

Το ίδιο βράδυ στην Πάτρα ο γραμματέας του Υπουργείου Δημόσια Τάξης, Κουτελιδάκης και μαζί με τον τότε Νομάρχη Αχαΐας Τάγαρη και τον αστυνομικό διευθυντή πραγματοποιούν σύσκεψη στην αστυνομική διεύθυνση προκειμένου να καταλήξουν στο πώς θα αντιμετωπίσουν την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί. Οι φερόμενοι ως δράστες φυγαδεύονται.

Η δολοφονία Τεμπονέρα ξεσηκώνει ένα μεγάλο κύμα αντίδρασης στην αχαϊκή πρωτεύουσα. Ήδη από το βράδυ της δολοφονίας εκατοντάδες πολίτες κάνουν πορεία από τον Νοσοκομείο Άγιος Ανδρέας μέχρι τη Νομαρχία φωνάζοντας συνθήματα κατά της κυβέρνησης και του Νομάρχη. Οι συγκεντρώσεις και οι πορείες συνεχίζονται επί μέρες, όχι μόνο στην Πάτρα αλλά και σε άλλες πόλεις της χώρας. Ο Υπουργός Κοντογιαννόπουλος παραιτείται και τη θέση του αναλαμβάνει ο Γιώργος Σουφλιάς.

Η ένταση διαρκεί για τα επόμενα εικοσιτετράωρα, με νέες πορείες, καταλήψεις και συγκρούσεις με τα ΜΑΤ, ενώ ο Γ. Σουφλιάς, αποσύρει τα επίμαχα άρθρα και ανακοινώνει την έναρξη διαλόγου για την Παιδεία «από μηδενική βάση».

Ο συγκατηγορούμενος για τη δολοφονία Α. Μαραγκός, απαλλάχτηκε με βούλευμα, ενώ ο Γιάννης Καλαμπόκας καταδικάστηκε πρωτόδικα από το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Βόλου σε ισόβια κάθειρξη για ανθρωποκτονία εκ προμελέτης. Τελικά η ποινή του  μειώθηκε και στις 2 Φεβρουαρίου 1998 αφέθηκε ελεύθερος λόγω "καλής συμπεριφοράς".

Με πληροφορίες από: Ιός