Ο Γυμνός Οφθαλμός γιορτάζει τα 30χρονα του - Θα κάνει 6 προβολές στο σινε Παντάνασσα

Ο "γυμνός οφθαλμός" του Νίκου Καββαδία που φέτος γιορτάζει τα τριαντάχρονά του (1992-2022), επιστρέφει στο αγαπημένο "Σινέ Παντάνασσα" στον πεζόδρομο της Παντανάσσης μεταξύ Αλ. Υψηλάντου και Καραϊσκάκη, στην Πάτρα για έναν κύκλο 6 (έξι) προβολών, τις τρεις Δευτέρες και τις τρεις Τετάρτες, στο διάστημα από Δευτέρα 20 Ιουνίου μέχρι την Τετάρτη 6 Ιουλίου 2022.

Τέσσερις (4) προβολές (στις 20, 22, 29 Ιουνίου και 6 Ιουλίου) ανήκουν στο "Χώρα σε Βλέπω", μια δράση της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Η είσοδος θα είναι ελεύθερη για τους κινηματογραφόφιλους και οι προβολές θα ξεκινούν στις 9.30 το βράδυ.

Σε αυτό το σημείο να σημειώσω την αποφασιστική συμμετοχή της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, όσον αφορά στην οικονομική στήριξη του δρωμένου και του Κέντρου Δημιουργικού Ντοκιμαντέρ Καλαμάτας για την σημαντική του συμβολή σε θέματα οργανωτικής φύσεως, αναφέρει η ανακοίνωση του «Γυμνού Οφθαλμού».

*Η αφίσα είναι μια δημιουργία του Ανδρέα Κρίβα, τον οποίο συναντώ δημιουργικά μετά από τέσσερα χρόνια και δεν μπορώ παρά να είμαι ευτυχής προσθέτει ο Νίκος Καββαδίας που ευχαριστεί τους σινεφίλ «για την σταθερή στήριξή σας όλα αυτά τα χρόνια της "γλυκιάς ταλαιπωρίας" και της "οδυνηρής αστεγίας"...».

ΧΩΡΑ ΣΕ ΒΛΕΠΩ

Ένα πρόγραμμα διάσωσης, αποκατάστασης, προβολής και μελέτης ταινιών από την πλούσια κληρονομιά του ελληνικού κινηματογράφου του 20ού αιώνα.

Το «Χώρα σε Βλέπω» είναι μία δράση της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, υπό την αιγίδα της Επιτροπής Ελλάδα 2021, με τη χορηγία του Εθνικού Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων, του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και με την υποστήριξη της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.

Ένα Φεστιβάλ με δωρεάν προβολές, με 21 στάσεις και στις πέντε ηπείρους, με αποκατεστημένους σε εικόνα και ήχο τίτλους από την ελληνική κινηματογραφική παραγωγή του 20ου αιώνα: από την Αστέρω του Δημήτριου Γαζιάδη μέχρι το Από την Άκρη της Πόλης του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, και από την Ευδοκία του Αλέξη Δαμιανού μέχρι το Αθήναι της Εύας Στεφανή – 21+21, 42 συνολικά ταινίες μεγάλου, μεσαίου και μικρού μήκους, μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ και υβριδικές, άλλες κλασικές, άλλες σπάνιες, όλες μοναδικές στο είδος τους, εκ των οποίων οι 30 αποκαθίστανται με νέες ψηφιακές κόπιες με την επιμέλεια της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Όλα τα Φεστιβάλ θα πραγματοποιηθούν με φυσική παρουσία – εφόσον επιτρέπεται από τις υγειονομικές συνθήκες κάθε χώρας – και ήδη έχει ξεκινήσει μια μεγάλη και σύνθετη διαδικασία ψηφιοποίησης και αποκατάστασης κλασικών τίτλων της ελληνικής κινηματογραφίας δημιουργώντας νέα αρχεία, προσβάσιμα στις επόμενες γενιές επαγγελματιών του σινεμά και κινηματογραφόφιλων, με υπότιτλους στα αγγλικά και στα ελληνικά για κωφούς και βαρήκοους.

Την δράση θα συνοδεύει η δημιουργία ειδικής δίγλωσσης έκδοσης (ελληνικά-αγγλικά) από τις εκδόσεις Νεφέλη, στην οποία οι ταινίες και η εποχή τους θα συνομιλούν με θεωρητικούς και κινηματογραφιστές, μέσα από κείμενα και άλλα σχεδιάσματα.

Τέλος, στο πλαίσιο της δράσης ΧΩΡΑ, ΣΕ ΒΛΕΠΩ, δημιουργείται και εκπαιδευτική βαλίτσα, που θα κατατεθεί σε επιλεγμένα πανεπιστημιακά ιδρύματα και βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο.

ΧΩΡΑ, ΣΕ ΒΛΕΠΩ – Ο ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΙΝΕΜΑ / επιμέλεια δράσης (ΕΑΚ): Σύλλας Τζουμέρκας, Ελίνα Ψύκου / συνεπιμέλεια προγράμματος, επιμέλεια έκδοσης και εκπαιδευτικού υλικού: Αφροδίτη Νικολαΐδου, Δημήτρης Παπανικολάου / γενικός συντονισμός δράσης (ΕΑΚ): Φαίδρα Βόκαλη / επιμέλεια ψηφιοποίησης και αποκατάστασης: Γιάννης Βεσλεμές.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ

ΔΕΥΤΕΡΑ 20/6

ΤΟ ΟΙΚΟΠΕΔΟ

ΣΤΑ ΤΟΥΡΚΟΒΟΥΝΙΑ

ΡΟΜ

ΤΕΤΑΡΤΗ 22/6

100 ΩΡΕΣ ΤΟΥ ΜΑΗ

ΜΕΓΑΡΑ

ΤΕΤΑΡΤΗ 29/6

ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΡΟΪΤΣΜΠΕΡΓΚ

ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

ΤΟ ΑΛΛΟ ΓΡΑΜΜΑ

ΤΕΤΑΡΤΗ 6/7

ΘΗΡΑΪΚΟΣ ΟΡΘΡΟΣ

Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΩΝ ΤΥΦΛΩΝ.

Αναλυτικά οι ταινίες της Δευτέρας 20/6

ΤΟ ΟΙΚΟΠΕΔΟ

του Θόδωρου Μαραγκού | 1971 | 13´ | Παραγωγός: Θόδωρος Μαραγκός | Σενάριο: Θόδωρος Μαραγκός | Διεύθυνση Φωτογραφίας: Θόδωρος Μαραγκός | Μοντάζ: Θόδωρος Μαραγκός | Συγχρονισμοί και Τεχνική Επεξεργασία: Μανώλης Σακκαδάκης | Παραγωγή: Tριαντάφυλλος Films.

 Βραβεία / Διακρίσεις / Συμμετοχές σε Φεστιβάλ: Πρώτο βραβείο, Β´ Πανελλήνιο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους.

 Η ζωή σε ένα οικόπεδο των Πετραλώνων σε τρεις εποχές του χρόνου. Σε μια αλάνα, το φθινόπωρο στήνεται ένα Λούνα Παρκ, το χειμώνα το οικόπεδο ερημώνεται και την άνοιξη χρησιμεύει σαν στάδιο όπου γίνονται οι γυμναστικές επιδείξεις του σχολείου, οι οποίες κατά τη διάρκεια της Χούντας γίνονται ένα ακόμα εργαλείο αποπροσανατολισμού από το καθεστώς. Μια σύνθεση από στιγμές της ζωής όπως κυλάει σε μια από τις τότε λιγότερο αστραφτερές γωνιές της πρωτεύουσας, όπου ένας χώρος αποκτά τη δική του υπόσταση. Το πέρασμα του χρόνου σμιλεύει τον χαρακτήρα ενός κομματιού γης αφήνοντας εκεί πάνω τα σημάδια του, όπως θα το έκανε και σε έναν άνθρωπο. Στιγμές χαράς και ζωντάνιας δίνουν τη θέση τους σε μια βροχερή μελαγχολία, σαν αλλαγές διάθεσης στην αλλαγή των εποχών. Μέχρι που το συμφέρον, μια εξωγενής δύναμη, διαλύει τα πάντα κατά την ανέγερση μιας οικοδομής. Το τέλος είναι αμείλικτο και αναπόφευκτο.

 Στο πρώτο του δείγμα live action κινηματογράφου μετά από αξιοσημείωτες δουλειές στο animation, ο Μαραγκός κοιτάζει με ματιά ανθρώπινη και κινηματογραφική εκεί που μοιάζει να μην υπάρχει απολύτως τίποτα, και βλέπει τον λυρισμό μιας ολόκληρης ύπαρξης. Χρησιμοποιώντας τα απλούστερα μέσα, αποδίδει με αυθεντικότητα έναν ανθρώπινο χώρο, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ένα σπάνιο εσωτερικό ρυθμό. Μετατρέποντας σε ποίηση κάτι τόσο καθημερινό που περνά τελικά απαρατήρητο, αναδεικνύει έτσι την πολιτική του διάσταση. «Έδειχνα την κατάντια της ελληνικής κοινωνίας στα χρόνια της χούντας», λέει ο ίδιος για το έργο, που γυρίστηκε το ‘71 και είχε απαγορευτεί από το καθεστώς.

Ο Μαραγκός, που σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του θα παραμείνει πιστός στο ανθρωποκεντρικό του όραμα, χαρίζοντας στο κοινό μεγάλες εμπορικές και καλλιτεχνικές επιτυχίες όπως το «Μάθε Παιδί μου Γράμματα», μπολιάζει εδώ με την εικαστική του ευαισθησία μια δήλωση πολιτικών πεποιθήσεων, αφήνοντας μια μικρού μήκους διάρκειας αλλά μεγάλης σημασίας παρακαταθήκη.

ΣΤΑ ΤΟΥΡΚΟΒΟΥΝΙΑ

του Λευτέρη Ξανθόπουλου | 1982 | 23´ | Σενάριο: Λευτέρης Ξανθόπουλος | Διεύθυνση Φωτογραφίας: Σπύρος Νούνεσης | Μοντάζ: Σπύρος Προβής | Ήχος: Δημήτρης Αθανασόπουλος | Παραγωγή: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Γ. Εμιρζάς ΕΠΕ.

 Βραβεία / Διακρίσεις / Συμμετοχές σε Φεστιβάλ: Βραβείο Kαλύτερου Nτοκιμαντέρ, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1982.

 Στην υψηλότερη κορυφή της λοφοσειράς των Τουρκοβουνίων στην Αθήνα, τα πρώτα αυθαίρετα κτίσματα άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους στη δεκαετία του ᾽50 εποικισμένα από οικογένειες άστεγων εσωτερικών μεταναστών σε αναζήτηση ενός μέρους το οποίο θα μπορούσαν να αποκαλέσουν σπίτι. Βασισμένη σε αφηγήσεις των κατοίκων της περιοχής, από τις περιπέτειες που τους οδήγησαν ως εκεί μέχρι τα πορτρέτα τους σε ένα ακόμα βασανισμένο και αβέβαιο παρόν, η ταινία ολοκληρώνει μια τριλογία μικρού μήκους ντοκιμαντέρ πάνω στο μεταναστευτικό ζήτημα από τον Λευτέρη Ξανθόπουλο, μετά τα «Ελληνική Κοινότητα Χαϊδελβέργης» και «Ο Γιώργος από τα Σωτηριάνικα».

Με όπλο την ιδιότυπη καλλιτεχνική του γλώσσα και εντοπίζοντας την σκληρή αστική ποίηση στο σινεμά τεκμηρίωσης, ο Ξανθόπουλος στοχάζεται πάνω στον ξεριζωμό και την φυγή. Το βλέμμα του είναι αφενός εστιασμένο πάνω στους ήρωές του μέσα σε μια Αθήνα που αλλάζει ραγδαία, και αφετέρου στο πλαίσιο μες στο οποίο κινούνται, από τις αντιστάσεις που συναντούν μέχρι την αντιπαραβολή με ένα λαβυρινθώδες αστικό τοπίο που ελλοχεύει στο περιθώριο του πορτρέτου που ζωγραφίζει. Ένα ντοκιμαντέρ φτιαγμένο με τα απολύτως αναγκαία υλικά, σμιλευμένο με ταπεινότητα και λεπτομέρεια πάνω σε πρόσωπα και σε τόπους, δομημένο σαν ένα δυσβάσταχτο κοινωνικό δράμα για μια ολόκληρη κοινωνία κρυμμένη από τα μάτια μας.

ROM

του Μενέλαου Καραμαγγιώλη | 1989 | 75´ | Σενάριο: Μενέλαος Καραμαγγιώλης | Διεύθυνση Φωτογραφίας: Ανδρέας Σινάνος, Ηλίας Κωνσταντακόπουλος | Μοντάζ: Τάκης Γιαννόπουλος | Μουσική: Νίκος Κυπουργός | Ήχος: Δημήτρης Αθανασόπουλος, Δημήτρης Κασιμάτης.

 Αφηγούνται οι: Ηλέκτρα Αλεξανδροπούλου, Γιώργος Κώνστας, Μενέλαος Καραμαγγιώλης, Μαρίκα Τζιραλίδου.

 Βραβεία / Διακρίσεις / Συμμετοχές σε Φεστιβάλ: Βραβεία Καλύτερου Ντοκιμαντέρ και Μοντάζ, Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1989. Βραβεία Καλύτερης Ταινίας-Ντοκιμαντέρ και Καλύτερης Μουσικής, Κρατικά Βραβεία Κινηματογράφου 1990, Επίσημη Συμμετοχή Cinéma du reel, 1990. Επίσημη Συμμετοχή IDFA, 1991, Επίσημη Συμμετοχή Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σαν Σεμπαστιάν, 1991, Επίσημη Συμμετοχή Βιεννάλε, 2018.

 Το 1979, ο ΟΗΕ αναγνωρίζει όλους τους τσιγγάνους με την ονομασία RΟΜ. Μια δεκαετία αργότερα, η ταινία του Μενέλαου Καραμαγγιώλη χρησιμοποιεί για πρώτη φορά τον όρο ROM στην Ελλάδα και επιχειρεί να δώσει το στίγμα του λαού αυτού στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ακολουθώντας τέσσερις διαφορετικές κατευθύνσεις που εκφράζονται στα πρόσωπα των τεσσάρων αφηγητών: Ο Δάσκαλος παρουσιάζει τις ρίζες των Ρομά αναλύοντας τις σπάνιες ιστορικές μνείες, σαν να διαβάζει από τα περιθώρια της Ιστορίας, και ο Φωτογράφος αποτυπώνει σε εικόνες το παρόν ενός λαού που δεν είχε ποτέ γραπτή παράδοση και επίσημη ιστορία.

Η Τάμαρα μας ξεναγεί σε αρχέγονους μύθους, ιστορίες και τρόμους που εκφράζουν μια ολόκληρη κοινή ιστορία, ενώ η Άιμα μας συστήνει τη ματιά μιας νέας γενιάς που κοιτά προς το μέλλον, αναζητώντας μια νέα ταυτότητα δεμένη με το σήμερα.

 Θεματικά και στυλιστικά τολμηρό, πρωτοποριακό αβαν-γκαρντ ντοκιμαντέρ που προέκυψε ως παραγωγή της -αμήχανης απέναντι στο περιεχόμενο- δημόσιας τηλεόρασης, το φιλμ του Καραμαγγιώλη βρήκε απέναντί του αντιστάσεις, λογοκρίθηκε στην εποχή του και δημιούργησε αντιδράσεις, βουτώντας βαθιά σε μια πλευρά της Ελλάδας που πολλοί θα προτιμούσαν να προσποιούνται πως δεν υφίσταται. Πλέκοντας περίτεχνα μύθο με ιστορική αλήθεια και νότες μαγείας με κοινωνιολογική παρατήρηση, ο Καραμαγγιώλης αφήνει κατά μέρος την προσέγγιση της γραμμικής αφήγησης και ανιχνεύει την ιστορική εξέλιξη της Ρομά παράδοσης μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον βίαιης απόρριψης.

Συνεκτικό ρόλο παίζουν τα έμμονα leitmotifs της εικόνας και της μουσικής, που τονίζουν ακόμη περισσότερο τη συνειρμική διάσταση του φιλμ, μια διάσταση που δεν παρακολουθεί τη διαδρομή της λογικής αλλά την τροχιά της περιπέτειας, και που επιμένοντας στη γοητεία του επουσιώδους, συγγενεύει όσο μπορεί με τα τσιγγάνικα παραμύθια. Ταινία-σταθμός στην ιστορία του ελληνικού ντοκιμαντέρ που χαρακτηρίστηκε «αριστούργημα που πρέπει να μείνει κλασικό στην ιστορία του σινεμά» από τη Cinematheque Francaise, το φιλμ του Καραμαγγιώλη αποτελεί ένα φορμαλιστικά περιπετειώδες δείγμα κοινωνικού και πολιτικού σινεμά που ερευνά με καθοριστικό τρόπο την ιδέα της ταυτότητας.