Του Γεώργιου Παππά
Τα πανεπιστήμια από τη φύση τους ως εκπαιδευτικοί μηχανισμοί δημιουργούν νέα γνώση και αναπτύσσουν την καινοτομία. Στους δύσκολους και αβέβαιους καιρούς που ζούμε, παραμένει ζητούμενο η εφαρμογή της καινοτομίας στην παραγωγή και η σύνδεση των πανεπιστημίων με την πραγματική οικονομία.
Το παρόν και το μέλλον της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι μια συζήτηση που θα τολμήσω να πω ότι δεν έχει γίνει με τους όρους που επιβάλλει η σημερινή παγκόσμια πραγματικότητα. Συχνά εξαντλούμαστε στον αριθμό των εισακτέων ή στη γεωγραφική κατανομή. Με αυτόν τον τρόπο αδικούμε το ελληνικό πανεπιστήμιο και τη συνεισφορά του στην οικονομία και την παραγωγή, διότι δεν το βοηθάμε να αποκτήσει ισχυρό μερίδιο στον παγκόσμιο καταμερισμό εκπαίδευσης κατάρτισης και εργασίας.
Βασικός και αδιαπραγμάτευτος όρος στο ελληνικό πανεπιστήμιο της επόμενης μέρας είναι η έννοια της καινοτομίας, συνδυασμένη με την εξωστρέφεια και την ισότιμη σύνδεση με την αγορά εργασίας. Εδώ θέλω να είμαι σαφής και να μην υπάρξουν παρανοήσεις. Δεν είμαι θιασώτης της πλήρους υποταγής της εκπαίδευσης στην αγορά. Αυτό που υποστηρίζω, είναι η σύνδεση του πανεπιστημίου με τα δεδομένα που ισχύουν και η διαρκής βελτίωσή του προκειμένου να παρέχει στους φοιτητές τους όλα τα εφόδια σε γνώσεις και δεξιότητες, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν με επιτυχία, καθώς και η συνεργασία με το επιχειρείν, προκειμένου να διευκολύνεται η επαγγελματική τους αποκατάσταση. Η δαιμονοποίηση της συνεργασίας με την επιχειρηματικότητα δεν ωφελεί. Άλλωστε, διαπιστώνουμε καθημερινά ότι οι απόφοιτοι των ελληνικών πανεπιστημίων διαπρέπουν στην ευρωπαϊκή και αμερικανική αγορά εργασίας, άρα εδώ στην Ελλάδα κάτι δεν λειτουργεί σωστά και πρέπει να το ρυθμίσουμε.
Οφείλω να πω ότι το Πανεπιστήμιο Πατρών κάνει βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση, για να δημιουργήσει νέα γνώση και να αναπτύξει την καινοτομία μέσα από την επένδυση στην έρευνα και τις εξωστρεφείς δραστηριότητες.
Άλλωστε, η καινοτομία στην εκπαίδευση αποτελεί βασική παράμετρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα πανεπιστήμια πρέπει να εξελίσσονται και να αναπροσαρμόζονται για να μπορούν να επιτελούν την κύρια αποστολή τους: να εκπαιδεύουν τους φοιτητές, ώστε αυτοί να έχουν μια επιτυχημένη πορεία μέσα σ’ έναν περίπλοκο και διασυνδεδεμένο κόσμο που βρίσκεται αντιμέτωπος με ραγδαίες τεχνολογικές, πολιτιστικές, οικονομικές και δημογραφικές εξελίξεις.
Βασικοί άξονες είναι η Συνεργασία πανεπιστημίων και επιχειρήσεων και ίδρυση Φόρουμ Πανεπιστημίων-Επιχειρήσεων. Νέο όπλο είναι το πρόγραμμα «HEInnovate, ένα εργαλείο αυτο-στοχασμού για Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης που επιθυμούν να εξερευνήσουν τις καινοτόμες δυνατότητές τους, μέσα από μια διαδικασία προσδιορισμού, ιεράρχησης και προγραμματισμού δράσης σε οκτώ βασικούς τομείς.
Εξίσου σημαντικό εργαλείο είναι οι λεγόμενες Συμμαχίες γνώσης ή συμμαχίες δεξιοτήτων, δηλαδή διακρατικά σχέδια στο πλαίσιο των οποίων ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις συνεργάζονται γύρω από κοινά θέματα. Οι συμμαχίες γνώσης εστιάζουν στην ανάπτυξη νέων, καινοτόμων και διεπιστημονικών προσεγγίσεων διδασκαλίας και μάθησης, στην τόνωση της επιχειρηματικότητας και των επιχειρηματικών δεξιοτήτων του προσωπικού ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων και στην ανταλλαγή γνώσεων και συνεργασία για την εξεύρεση νέων λύσεων.
Ψηφιακή διάσταση
Είναι φυσικά προφανές αλλά αξίζει να το επισημάνω, ότι η έννοια της καινοτομίας στην εκπαίδευση δεν γίνεται να μην εμπεριέχει την ψηφιακή διάσταση. Η τάση του ψηφιακού μετασχηματισμού προϋπήρχε, αλλά η πανδημία την επιτάχυνε. Τα περισσότερα κράτη προχωρούν με γοργά βήματα, δεν πρέπει να χάσουμε το παγκόσμιο ψηφιακό τρένο.
Επιβάλλεται λοιπόν η συγκρότηση σχεδίου ψηφιακής δράσης στην εκπαίδευση, το οποίο θα περιλαμβάνει σύγχρονες υποδομές, συνδεσιμότητα και εξοπλισμό, αποτελεσματικό σχεδιασμό και ανάπτυξη των ψηφιακών ικανοτήτων, εκπαιδευτικούς και προσωπικό εκπαίδευσης και κατάρτισης με πείρα και ψηφιακές ικανότητες και υψηλής ποιότητας μαθησιακό περιεχόμενο και εύχρηστα εργαλεία και ασφαλείς πλατφόρμες που σέβονται την ιδιωτική ζωή και τα δεοντολογικά πρότυπα στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες.
Κομβική όμως είναι η ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων και ικανοτήτων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Πρέπει να ενθαρρυνθεί ο ψηφιακός γραμματισμός και η εκπαίδευση στην πληροφορική, η επαρκής γνώση και κατανόηση των τεχνολογιών που βασίζονται σε δεδομένα, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, με ειδική πρόβλεψη για την εξασφάλιση της ισότιμης εκπροσώπησης των γυναικών και των ΑμεΑ στις ψηφιακές σπουδές, για να αποτραπεί ο κοινωνικός αποκλεισμός.
Το επισημαίνουν σήμερα αρκετοί οικονομολόγοι και επικοινωνιολόγοι. Ό,τι δεν είναι online, είναι σαν να μην υπάρχει. Δεν μπορεί το πανεπιστήμιο, ο κατεξοχήν πυλώνας παραγωγής και μετάδοσης γνώσης να μην είναι ψηφιακά ανταγωνιστικός και να μην εφαρμόζει σύγχρονα εκπαιδευτικά μοντέλα, με συνδυασμό έρευνας, καινοτομίας και εξωστρέφειας. Εδώ θα θέσω ένα απλό ερώτημα-παράδειγμα: Η νομοθεσία πλέον επιτρέπει στα πανεπιστήμια τη συγκρότηση μεταπτυχιακών προγραμμάτων εξ αποστάσεως. Γιατί δεν το έχουμε κάνει πράξη ακόμα; Είναι τεράστια τα οφέλη στην εξωστρέφεια και την ανάπτυξη.
Το πανεπιστήμιο θα αποτελέσει τον βασικό φορέα ανάπτυξης της Ελλάδας τις επόμενες δεκαετίες. Άρα θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί και να αναπροσαρμοστεί στο εγχώριο και διεθνές περιβάλλον, προκειμένου να διαμορφώσει ισχυρό εκπαιδευτικό δυναμικό. Η επίτευξη του στόχου αυτού προϋποθέτει τη δημιουργία και ανάπτυξη ενός ακμαίου οικοσυστήματος καινοτομίας, με μέλη πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, νεοφυείς και εδραιωμένες επιχειρήσεις, επενδυτές, δημόσιες και ιδιωτικές δομές και φορείς που στηρίζουν την καινοτομία.
Τα οικοσυστήματα αναπτύσσονται τόσο οριζόντια σε τοπικό επίπεδο, συνδέοντας τους φορείς μιας πόλης ή περιφέρειας, όσο και στο πλαίσιο κάθετων κλάδων (π.χ. τρόφιμα, ενέργεια, υγεία, υλικά κ.λπ.). Εδώ όμως θα πρέπει το κράτος να μη θεωρήσει σπατάλη την έρευνα και να χρηματοδοτήσει την ενίσχυση των υποδομών και του ανθρώπινου δυναμικού, θέτοντας μετρήσιμους στόχους.
Είναι κρίσιμο να επικεντρωθούμε και στα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της Δυτικής Ελλάδας, προκειμένου να απορροφήσουμε στοχευμένα τους διαθέσιμους πόρους αξιοποιώντας τις στρατηγικές έρευνας και τεχνολογίας για την έξυπνη εξειδίκευση, που έχουν εκπονηθεί στις δεκατρείς περιφέρειες της χώρας.
Κατά διαστήματα βλέπουμε όλοι τα επιτεύγματα των σπουδαστών στις σχολές του πανεπιστημίου Πατρών και τα θαυμάζουμε, όπως π.χ. της ομάδας formula student που είχε αποσπάσει διεθνή διάκριση. Αν αυτά τα ερευνητικά αποτελέσματα τα αξιοποιήσουμε προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας, αντιμετωπίζοντας το πανεπιστήμια ως εργαστήρι σκέψης και ως κοιτίδα παραγωγής νέας γνώσης και τεχνολογία, η ανάπτυξη θα είναι αλματώδης και ανταγωνιστική.
Η πανεπιστημιακή έρευνα πρέπει να ιδωθεί ως μηχανή ανάπτυξης και να συνδεθεί με την οικονομία. Το πανεπιστήμιο Πατρών οφείλει να έχει ηγετικό ρόλο στη δημιουργία και την ανάπτυξη του εγχώριου οικοσυστήματος καινοτομίας και έχει και αυτό την ευθύνη του να υπερβεί τα στενά ακαδημαϊκά όρια. Επομένως το τρίπτυχο έρευνα-εκπαίδευση-καινοτομία είναι ο μόνος ασφαλής δρόμος για την παραγωγή πλούτου, τη μείωση της ανεργίας και την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη που θα κρατά τους επιστήμονες στην Ελλάδα και δεν θα τους ωθεί στη μετανάστευση, παράγοντας στρατιές άνεργων πτυχιούχων. Το Οικονομικό Επιμελητήριο στρέφεται προς αυτήν την κατεύθυνση και επιδιώκει διαρκή και ουσιαστική συνεργασία με τις οικονομικές σχολές και εν γένει με την Πανεπιστημιακή κοινότητα.
Γεώργιος Παππάς
Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής
Πρόεδρος του 10ου Περ. Τμήματος του Οικονομικού Επιμελητηρίου
Β/Δ Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδος
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr