Δανάη Στράτου: «Θυμάμαι σαν όνειρο εκείνα τα τεράστια, επιβλητικά μηχανήματα…»

ΠΟΥ ΜΕΓΑΛΩΣΑΤΕ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΥΜΑΣΤΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΣΑΣ ΧΡΟΝΙΑ; ΥΠΗΡΧΕ Η ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΗΣ «ΣΚΙΑΣ» ΤΟΥ ΧΑΜΕΝΟΥ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΣΑΣ;

Μεγάλωσα στο κέντρο της Αθήνας, στην Πλάκα με θέα την Ακρόπολη. Οι γονείς μου ήταν πολύ αγαπημένοι και δεν μιλούσαν πολύ για τα παλιά, ούτε για την Πειραϊκή Πατραϊκή. Έχω την αίσθηση πως γενικότερα οι γονείς παλιότερα δεν συζητούσαν με τα παιδιά τους όπως τώρα. Οι δικοί μου ήταν φιλότεχνοι και βαθιά μορφωμένοι. Η μητέρα μου είναι γλύπτρια και ο πατέρας μου ήταν πολύ υποστηρικτικός σε εκείνη και το έργο της. Εγώ τελικά ακολούθησα τον δρόμο της μητέρας μου Ελένης, έχοντας περάσει πολύ χρόνο στο εργαστήριό της ανάμεσα στα γλυπτά ως παιδί. Παρακολουθώντας άλλα μέλη της οικογένειας να έχουν ασχοληθεί με τα εργοστάσια, όπως τα ξαδέλφια μου σε θέσεις διοίκησης ή design, ήξερα μέσα μου πως εγώ δεν πρόκειται να αναμιχθώ σε αυτό.

ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΣΑΣ ΒΗΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ;

Στα 16 μου αποφάσισα οριστικά ότι θα ασχοληθώ με την τέχνη και αμέσως μετά το σχολείο έφυγα για το εξωτερικό. Έζησα στο Λονδίνο σε μια σκληρή εποχή, τότε που δεν δέσποζε ο κοσμοπολιτισμός όπως σήμερα. Στη σχολή μου, στο Central St Martins College of Art and Design, ήταν ελάχιστοι Έλληνες και στο τμήμα μου κανένας. Ήθελα να ανεξαρτητοποιηθώ αποκομίζοντας όσα περισσότερα μπορούσα από μια μεγαλούπολη και διεθνές κέντρο σύγχρονης τέχνης, προερχόμενη από μια πιο στερημένη χώρα. Επιστρέφοντας έστησα το εργαστήριό μου και αργότερα δίδαξα στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών στην Αθήνα.

ΘΑ ΛΕΓΑΤΕ ΠΩΣ ΗΤΑΝ ΕΝΑΣ ΕΥΚΟΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ;

 Την τέχνη δεν την διαλέγεις εσύ, σε διαλέγει εκείνη. Είναι κάτι που σε τρώει, το κάνεις γιατί δεν μπορείς αλλιώς. Σαν μια μοίρα που σε κυνηγάει. Είναι βέβαια μια πορεία μέσα από την ανασφάλεια γιατί δεν υπάρχει ένα πλαίσιο που να σε εξασφαλίζει. Απέκτησα τα παιδιά μου σε πολύ νεαρή ηλικία αλλά με το ενδεχόμενο να μην συνεχίσω ως καλλιτέχνης ένιωθα ασφυξία. Τα έκανα λοιπόν όλα μαζί, την οικογένεια και το ξεκίνημα της καλλιτεχνικής μου καριέρας συγχρόνως. Ίσως έγιναν κάπως άγαρμπα, αλλά δεν συμβιβάστηκα ώσπου να φθάσω στα σαράντα μου σε ένα γόνιμο σημείο. Όλα έγιναν μέσα στην πάλη της ζωής, που την θεωρώ πολύ γεμάτη παρά τις όποιες θυσίες ειδικά στο κομμάτι της οικογένειας.

ΠΕΡΙΓΡΑΨΤΕ ΜΑΣ  ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΑΣ, ΚΑΘΩΣ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΘΑ ΕΛΕΓΑ ΓΙΑ ΚΑΤΙ ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΟ, ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΩΔΕΣ. ΞΕΧΩΡΙΖΕΤΕ ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΠΟΥ ΣΑΣ ΚΑΘΟΡΙΣΑΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ;

Σημαντικό κομμάτι της δουλειάς μου ανήκει στην κατηγορία της land art, ένα ρεύμα που καθιερώθηκε στην Αμερική στα sixties, από εικαστικούς που έδρασαν και εκτός των συνόρων της Νέας Υόρκης. Δημιουργώ μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις και περιβάλλοντα όπου πρωταγωνιστούν τα στοιχεία της φύσης αλλά και νέα μέσα και τεχνολογίες. Ο λόγος είναι ότι με ενδιαφέρει το έργο μου να λειτουργεί βιωματικά/σωματικά για τον θεατή. Το πρώτο έργο που με καθόρισε καλλιτεχνικά και το αποκαλώ εμπειρία ζωής με οδήγησε στην έρημο της Αιγύπτου. Ως καλλιτεχνική ομάδα D.A.ST, που ιδρύσαμε με την ξαδέλφη μου Αλεξάνδρα Στράτου και την Στέλλα Κωνσταντινίδη, βρεθήκαμε στην έρημο και από το 1995 έως το 1997 δουλέψαμε για να υλοποιήσουμε το Desert Breath μια εγκατάσταση land art που καλύ[1]πτει έκταση 100.000 τ.μ. που υφίσταται ακόμα, ενώ φθείρεται με τον χρόνο. Με κέντρο σκαμμένο μέσα στη γη, η λογαριθμική σπείρα, αναπτύσσεται με θετικούς και αρνητικούς κώνους από χώμα και εκτείνεται στην ανατολική Σαχάρα κοντά στη Ελ Γκούνα, μια πόλη στις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας. Από την εμπειρία αυτή αισθάνθηκα ως καλλιτέχνης πως με αφορά έντονα σαν έννοια και σαν πραγματικότητα το «ταξίδι», όπως βέβαια και το απειλούμενο οικοσύστημα καθιερώνοντας έτσι παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας.

ΤΟ  PROJECT  ΣΤΗΝ ΕΡΕΙΠΩΜΕΝΗ ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΠΑΤΡΑΪΚΗ ΗΤΑΝ ΚΑΤΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ;

Το έργο μου για τις κλειστές πλέον εγκαταστάσεις της Πειραϊκής Πατραϊκής ήταν επίσης κομβικό στην καλλιτεχνική μου διαδρομή. Ήταν ένα φιλόδοξο project μεγάλης κλίμακας που απαίτησε από μένα ένα μήνα χειρωνακτικής εργασίας. Μαζί με μια μικρή ομάδα εθελοντριών/ων από τις Πατρινές σχολές αρχιτεκτονικής και θεάτρου ήμασταν στα γόνατα και κοσκινίζαμε αλάτι! Χρησιμοποιήθηκαν συγκεκριμένα δώδεκα τόνοι αλατιού από το Μεσολόγγι με τη χορηγία της εταιρείας «Χιών». Αυτοί οι χοντροί κόκκοι αλατιού σχημάτισαν τις θέσεις των τότε μηχανών βάσει των μηχανολογικών σχεδίων. Όσο δούλευε το εργοστάσιο το αλάτι χρησιμοποιούνταν στη διαδικασία παραγωγής των υφασμάτων και πιο συγκεκριμένα τα ξέπλεναν με αυτό πριν τα πάνε στο βαφείο, οπότε μου φάνηκε το ιδανικό υλικό για να δουλέψω εκεί. Προέκυψε λοιπόν, όπως το οραματίστηκα, μια κάτοψη πραγματικών διαστάσεων στην πιο εμβληματική κτιριακή αίθουσα αυτή του κλωστοϋφαντουργείου. Εκεί ήταν η καρδιά του εργοστασίου, έμπαινε το βαμβάκι σε πελώριες μπάλες και γινόταν νήμα. Πήρα μεγάλη ικανοποίηση από όλο αυτό, ζώντας από μέσα αυτό τον ιστορικό χώρο, ενώ μόλις ένα χρόνο πριν είχα χάσει έναν από τους πρωτεργάτες του, τον πατέρα μου. Ήθελα να δημιουργήσω κάτι για τη συλλογική μνήμη της Πάτρας, επιπλέον θα ήταν όφελος να στρέψω το ενδιαφέρον σε μια ζώνη της πόλης που μοιάζει αποκομμένη, ενώ κάποτε σήμαινε τόσα πολλά. Γι΄ αυτό το έργο είχε τον τίτλο «Νήματα Μνήμης». Από αυτή την διαδικασία δημιούργησα ένα σχετικό δεκάλεπτο βίντεο στο οποίο απεικονίζεται η εγκατάσταση στον χώρο μαζί με ένα ηχητικό τοπίο που συντίθεται από τις διηγήσεις πρώην εργαζόμενων της Πειραϊκής Πατραϊκής. Αφηγούνται τη διαδικασία παραγωγής και τις εμπειρίες τους στο συγκεκριμένο εργοστάσιο και μπλέκεται με αυθεντικούς ήχους των μηχανών εν λειτουργία. Αυτή τη στιγμή σχεδιάζουμε με τον Κλεομένη Κωστόπουλο την πιθανότητα μιας έκθεσης μέσα στο 2023 που θα παρουσιαστεί στον χώρο σύγχρονου πολιτισμού TD Artists σχετικά με αυτό το έργο. Στο συγκεκριμένο έργο, όπως ανέφερα και παραπάνω συνέβαλαν με εθελοντική εργασία φοιτητές της πόλης, ενώ με διευκόλυναν πολύ πρακτικά ο σκηνοθέτης Φάνης Δίπλας (που αρχικά άλλωστε με κάλεσε να δημιουργήσω έργο στο πλαίσιο του προγράμματος: «Πάτρα η πόλη των εργοστασίων, του ρεμπέτικου και του Καραγκιόζη») καθώς και ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΛΠΑ Παναγιώτης Τσώνης.

ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΘΑ ΛΕΓΑΤΕ ΠΩΣ «ΦΕΥΓΕΤΕ» ΑΠΟ ΤΑ ΠΕΖΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ;

Καθόλου φυγή, το αντίθετο. Αντιλαμβάνεσαι και ερμηνεύεις τον κόσμο μέσα από την τέχνη. Η σημασία της είναι να αναδείξει με έναν διαφορετικό τρόπο το τι μας συμβαίνει. Η πορεία της ανθρωπότητας και τα ίχνη της στο πέρασμα του χρόνου τα οποία μένουν πίσω, σώζονται και αντανακλώνται μέσα από τον πολιτισμό. Οι καλλιτέχνες έχουν τις κεραίες τους ανοιχτές στις ιστορικές στιγμές και δρουν με την δική τους γλώσσα.

ΣΑΣ ΔΙΑΚΑΤΕΧΕΙ Η ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΑΝΑΜΕΙΞΗΣ ΣΤΑ ΚΟΙΝΑ ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΒΗ ΚΑΙ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΑΣ;

Ναι, υπήρχε η διάθεση προσφοράς στα κοινά και η πολιτική μέσα στην οικογένεια. Θυμάμαι έντονα το θείο μου Χριστόφορο Στράτο υπουργό επί Κωνσταντίνου Καραμανλή στις περιοδείες του στην Αιτωλοακαρνανία. Πέθανε νέος ενώ ήταν τόσο δραστήριος και τον αγαπούσα πάρα πολύ. Θυμάμαι και τον πατέρα μου που υποστήριζε πρωτίστως την εκπαίδευση των νέων μέσα από οργανισμούς όπως το Κέντρο Πολιτικής Ερεύνης και Επιμορφώσεως (ΚΠΕΕ), την Ελληνική Εταιρεία Διοικήσεως Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ) και άλλα πολλά. Κι εμένα η αξία του να προσφέρεις με συγκινεί και με δελεάζει. Με τη δουλειά μου άλλωστε καταγγέλω την αδικία και την ανισότητα, την περιβαλλοντική καταστροφή και προβάλλω τον προβληματισμό της κοινωνίας για όσα συμβαίνουν. Και με τον σύζυγό μου σημαντικό κομμάτι της σχέσης μας βασίζεται σε αυτό τον διάλογο. Τον γνώρισα ως καθηγητή, ο οποίος μέσα από τα θέματα για την οικονομία έθιγε το ζήτημα της δημοκρατίας που κινδυνεύει. Βοήθησα το κίνημα DiEM25 που ήταν η βάση του μετέπειτα κόμματος Μέρα25. Μετά το 2015 ενεπλάκην και σε πρακτικό επίπεδο, ήθελα να ενισχύσω αυτή την προσπάθεια της προοπτικής ενίσχυσης της δημοκρατίας, της διαφάνειας και της ισότητας, αναλαμβάνοντας τελικά διπλό ρόλο- όχι όμως από προσωπική φιλοδοξία. Μοιράζεσαι με άλλους το ότι ελπίζεις σε μια καλύτερη ζωή για τους πολλούς και όχι μόνο για τον εαυτό σου.

ΠΩΣ ΣΧΟΛΙΑΖΕΤΕ ΟΛΗ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΦΙΑΛΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ; ΠΩΣ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΕΙΤΕ ΤΗΝ ΕΞΑΡΣΗ;

 Είναι φοβερά αυτά που συμβαίνουν. Δυσκολεύεται κανείς ακόμα και να μιλήσει γι΄αυτά. Το φαινόμενο των γυναικοκτονιών, η τόση βία μέσα στον εγκλεισμό του κορονοϊού μας συγκλόνισαν. Βέβαια, προφανώς υπήρχαν από πριν και δεν φαίνονταν. Αυτή η έξαρση που έγινε εκκωφαντική ίσως να είναι το βήμα για να ανατραπεί όλο αυτό το σκοτάδι. Μέσα από τη ρήξη έρχεται η αλλαγή διαχρονικά. Να μιλήσουν όσες τα υφίστανται, να σταματήσει ο φόβος και να προχωρήσουμε στην αντιμετώπιση και στη λύση του προβλήματος. Και το κίνημα του metoo μας αφύπνισε. Ζούμε σε πατριαρχία εδώ και αιώνες αν και οι γυναίκες έχουν τόσα πολλά να δώσουν. Η γυναίκα έχει άλλη ιδιοσυγκρασία απέναντι στα πράγματα και αν καταφέρει να έχει ίσο ρόλο στην κοινωνία με τον άνδρα θα προκύψει αναμφίβολα θετικό αποτύπωμα στην κοινωνία.

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΧΑΡΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΑΣ;

H ζωή η ίδια είναι καταρχήν το μεγαλύτερο δώρο. Από εκεί και πέρα εγώ πιστεύω πως με τα παιδιά μου αισθάνθηκα ολοκληρωμένη ως γυναίκα. Το να αγαπάς πέρα από σένα καθώς σταματάς να εστιάζεις στον εαυτό σου ως το κέντρο του κόσμου είναι μοναδικό και πολύτιμο. Η δουλειά μου είναι αυτό που δίνει νόημα και αξία στη ζωή μου. Σημαντικότατο δώρο ακόμα είναι ο έρωτας που είχα την τύχη να τον βρω στη ζωή μου σε μεγαλύτερη ηλικία και να αισθανθώ τη χαρά της ευτυχίας του να μοιράζεσαι αυτή τη ζωή με τον άνθρωπό σου. Χαίρομαι φυσικά που είμαι υγιής, που απολαμβάνω την επαφή με τη φύση και τα βουνά που μου δίνει μεγάλη δύναμη, το ότι ζούμε στην Ελλάδα με αυτό το καλοκαίρι και τη θάλασσα.

MΠΗΚΑΜΕ ΣΕ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ. ΑΙΣΘΑΝΕΣΤΕ ΕΤΟΙΜΗ ΝΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΘΕΙΤΕ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΣΜΕΝΕΣ ΔΗΜΟΣΚΟΠΙΚΟ ΣΚΗΝΙΚΟ; ΠΟΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΘΑΥΜΑΖΕΤΕ ΣΤΟΝ ΣΥΖΥΓΟ ΣΑΣ ΘΑ ΘΕΛΑΤΕ ΝΑ ΕΧΟΥΝ «ΠΕΡΑΣΕΙ» ΣΤΟΥΣ ΨΗΦΟΦΟΡΟΥΣ;  

 Η τελευταία συστημικότατη δημοσκόπηση της Metron-Analysis έδωσε στο ΜέΡΑ25 4,6%. Αν σκεφτεί κανείς ότι δύο μήνες πριν τις εκλογές του 2019, όπου λάβαμε 3,44% στην κάλπη, η ίδια εταιρεία μας έδινε 1,8%, πρόκειται για πολύ καλό οιωνό για το ΜέΡΑ25! Πέραν τούτου, είναι ξεκάθαρο σε κάθε καλόπιστο παρατηρητή ότι το ΜέΡΑ25 αποκτά καθημερινά σημαντικά ερείσματα, τα οποία ειδικά στη νεολαία είναι και εντυπωσιακά. Θαυμάζω το ήθος και την αποφασιστικότητα του Γιάννη Βαρουφάκη να λέει αυτά που πιστεύει πιστεύοντας, παράλληλα, τα όσα λέει. Το πώς πάντοτε συνεισφέρει στον δημόσιο διάλογο προτείνοντας τεχνοκρατικά άρτιες και άμεσα εφαρμόσιμες λύσεις υπέρ των πολλών και όχι των πολύ λίγων. Το ότι αγωνίζεται για τους ανθρώπους και όχι για τα αξιώματα.

 συνέντευξη Αντυ Μπακοπούλου- φωτο Νίκος Ψαθογιαννάκης