«Όλοι οι φίλοι μου αναγκάστηκαν να φύγουν» – Πώς είναι να ζεις στην πιο ομοφοβική χώρα της Ευρώπης;

Παρά το γεγονός ότι το Αζερμπαϊτζάν αποποινικοποίησε την ομοφυλοφιλία το 2000, δεν έχει καμία νομική ή κοινωνική προστασία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα,  στη χειρότερη χώρα της Ευρώπης για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, τα οποία γίνονται τακτικά στόχοι ρατσιστικών επιθέσεων.

Το Αλί Μελίκοφ, 18 ετών έχασε τους φίλους και οικογένεια του αφού το έκαναν στην άκρη, όντας ακόμα στην εφηβεία και δεχόταν συνεχώς bullying στο σχολείο.

«Δεν νομίζω ότι η κατάσταση για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στο Αζερμπαϊτζάν είναι καλή» είπε στο i.

«Η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για να κυνηγήσει τις ελεύθερες κοινωνίες, κάνοντας πιο ριζοσπαστικά βήματα κάθε μέρα. Ο αριθμός των κρατουμένων αυξάνεται καθημερινά λόγω της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης – δημοσιογράφοι που προσπαθούν να το αναδείξουν καταλήγουν στη φυλακή».

Το Μελίκοφ, που συνελήφθη από αστυνομικούς σε μια διαδήλωση στην πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν, το Μπακού, μίλησε στην πρώτη συνέντευξη τύπου για την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα στη χώρα μετά από σχεδόν μια δεκαετία το 2022 και βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της υπεράσπισης των queer ατόμων στη χώρα.

Οι φίλοι μου αναγκάστηκαν να φύγουν
«Είναι πολύ δύσκολο να το πω αυτό, αλλά δεν έχω καν φίλους σε αυτή τη χώρα πια. Πολλοί από αυτούς αναγκάστηκαν να φύγουν από τη χώρα… Οι διακρίσεις που είδαν από τον κόσμο και η πίεση από το κράτος ήταν ένας λόγος για να φύγουν όλοι», είπε.

Οι βίαιες επιθέσεις, οι αδικαιολόγητες κρατήσεις και οι διακρίσεις κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων αποτελούν συχνά περιστατικά στη χώρα.

Ομάδες και άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας αντιμετωπίζουν τακτικά επιθέσεις στον κυβερνοχώρο ως μια προσπάθεια να φιμώσουν τις φωνές τους.

Η ακροδεξιοί TamizQan
Ένα ακροδεξιό κίνημα νεολαίας που ονομάζεται «TamizQan» (Pure Blood) χρησιμοποίησε το Telegram για να στοχεύσει μέλη της LGBTQ κοινότητας στο Αζερμπαϊτζάν.

Αναρτήσεις από την ομάδα Pure Blood από το 2021 κάνουν λόγο για εύρεση και ξυλοδαρμό ατόμων με «μη παραδοσιακό σεξουαλικό προσανατολισμό» στο Μπακού, σύμφωνα με το περιοδικό LGBT Minority Azerbaijan.

Σύμφωνα με το 2023 Rainbow Europe Index που δημοσιεύτηκε από τη Διεθνή Ένωση Λεσβιών, Ομοφυλόφιλων, Αμφιφυλόφιλων, Τρανς και Ίντερσεξ (ILGA), το Αζερμπαϊτζάν κατατάσσεται ως το χειρότερο μέρος για να ζήσουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στην Ευρώπη.

Η ILGA λέει ότι υπάρχει «σχεδόν πλήρης απουσία νομικής προστασίας» στη χώρα.

Με λιγότερους από 20 δημόσιους LGBT ακτιβιστές, είναι σχεδόν αδύνατο να οργανωθεί κανείς για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+, σύμφωνα με το Μελίκοφ. «Δεν μπορώ να δω ούτε μια αχτίδα ελπίδας από αυτή την άποψη στο Αζερμπαϊτζάν», είπαν.

«Εκστρατείας κατά της πορνείας»
Η επιδείνωση της κατάστασης για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στο Αζερμπαϊτζάν έγινε διεθνή είδηση καθώς ξεκίνησε ένα νέο κύμα καταστολής κατά των ομοφυλόφιλων στα τέλη του 2017. Σύμφωνα με αναφορές τοπικών ΜΜΕ , περισσότερα από 100 άτομα, κυρίως στο Μπακού, συνελήφθησαν στο πλαίσιο -αυτού που αποκαλούν οι αξιωματούχοι του Αζερμπαϊτζάν- της «εκστρατείας κατά της πορνείας». Διεθνείς διοργανωτές για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ακτιβιστές και δικηγόροι επιβεβαίωσαν ότι αυτές οι συλλήψεις είχαν στόχο LGBT άτομα.

Για τον Aykhan Osmanli, συντονιστή έργου στο Gender Resource Center (GRC), μια ομάδα που ιδρύθηκε ως απάντηση στην έλλειψη ασφαλών χώρων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στο Αζερμπαϊτζάν, η κυβέρνηση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πρόκληση διακρίσεων κατά των LGBT.

Το Osmanli είπε ότι οι άνθρωποι που κρατήθηκαν κατά τη διάρκεια της καταστολής του 2017 ξυλοκοπήθηκαν βάναυσα και αναγκάστηκαν να ξυρίσουν τα μαλλιά τους ως πράξη ταπείνωσης. «Από τότε, τα πογκρόμ χρησιμοποιούνται ενεργά από την αστυνομία για να απειλήσουν και να αποκλείσουν LGBTQI+ και queer ταυτότητες», πρόσθεσαν.

Οι δολοφονίες
Τα τελευταία χρόνια έχουν αναφερθεί πολλές περιπτώσεις όπου ομοφυλόφιλοι άντρες και τρανς γυναίκες είτε δολοφονήθηκαν, είτε ξυλοκοπήθηκαν ή ανακρίθηκαν.

Δύο ιδιαίτερα βάναυσα παραδείγματα ήταν ο αποκεφαλισμός του Αβάζ Χαφιζλί, ενός Αζερμπαϊτζάν δημοσιογράφου και ακτιβιστή για τα δικαιώματα των LGBT, τον περασμένο Φεβρουάριο από τον ξάδερφό του και ο θάνατος της τρανς γυναίκας Nuray Nuriyev, η οποία μαχαιρώθηκε και κάηκε ζωντανή το 2021.

«Μετά τη δολοφονία της τρανς γυναίκας, όταν στοχοποιήθηκε από τον blogger Sevinj Huseynova στον λογαριασμό τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οργανώθηκε μια εισαγγελική εκστρατεία από το GRC και κατατέθηκε υπόθεση σε πολλά δικαστικά τμήματα, για τα οποία η απάντηση ήταν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα καθώς τα ΛΟΑΤΚΙ+ δεν θεωρούνται «κοινωνική ομάδα»», είπε ο Osmanli.

Το Μελίκοφ λέει ότι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων LGBT σε ένα μέρος όπως το Αζερμπαϊτζάν είναι εξαιρετικά δύσκολο, καθώς αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία συνεχίζουν να καταπιέζουν την ελευθερία του λόγου και να περιορίζουν την ικανότητα των ομάδων που βρίσκονται σε κίνδυνο να οργανωθούν για τα ανθρώπινα δικαιώματά τους.