Πανελλήνιες 2023- Βασίλης Μάρκου: Αμφιλεγόμενη η εξέταση του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας

Μεγάλη είναι η συζήτηση που έχει προκύψει σχετικά με την εξέταση του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας κατά τις Πανελλήνιες 2023. 

Όπως αναφέρει μιλώντας στο thebest.gr ο δικηγόρος Βασίλης Μάρκου «η πρεμιέρα των Πανελληνίων εξετάσεων με το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας απασχόλησε έντονα την κοινή γνώμη λόγω του θέματος που επιλέχθηκε να εξεταστεί. Συγκεκριμένα, ενώ εκ πρώτης όψεως φάνηκε να αφορά την ευαισθητοποίηση των μαθητών στο πρόβλημα της έμφυλης βίας και της κακοποίησης εις βάρος των γυναικών, υπήρχαν πολλές αντιδράσεις για το περιεχόμενο των κειμένων ως προς το κατά πόσο προάγουν πράγματι την ευαισθητοποίηση στην αντιμετώπιση της έμφυλης βίας ή το αντίθετο».

Ως νομικός εκπρόσωπος ενός Κέντρου στην Πάτρα που αποσκοπεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της έμφυλης βίας (Κέντρο "Εριφύλη"), θα θέλαμε να μας πείτε τη δική σας άποψη για τον τρόπο που εξετάστηκε το συγκεκριμένο μάθημα;

 Η εξέταση στο μάθημα της έκθεσης πυροδότησε έντονα ένα διάλογο κυρίως στους εκπαιδευτικούς κύκλους, την κοινωνία των πολιτών, τις φεμινιστικές οργανώσεις και μεμονωμένα άτομα που ευαισθητοποιούνται στον αγώνα κατά της έμφυλης βίας, προβληματίζοντας με το περιεχόμενό της. Παρά το γεγονός ότι επιλέχθηκαν κείμενα που εστιάζουν στο φαινόμενο της κακοποίησης των γυναικών, πιστεύω ότι έχουν σαφή πολιτική χροιά και κύριο στόχο τη συκοφάντηση του κινήματος #metoo, αλλά και την υποχώρηση των αιτημάτων των γυναικείων κινημάτων.

Δυστυχώς, την πιο αλγεινή εντύπωση προκάλεσε στο δεύτερο από τα προς εξέταση κείμενα η χρήση ενός αστήρικτου επιστημονικά όρου, του «πάθους για θυματοποίηση». Με άλλα λόγια, το μείζον ζήτημα που οφείλουμε να προσέξουμε στις περιπτώσεις γυναικείας κακοποίησης είναι μην κατρακυλήσουμε σε μια απροϋπόθετη υποστήριξη κάθε καταγγελίας, διότι πολλές γυναίκες μαστίζονται από αυτό το δήθεν «πάθος». Είναι μια εξόχως αντιδραστική τοποθέτηση που ενέχει τον κίνδυνο μιας «δεύτερης θυματοποίησης» (όρος που αντίθετα είναι επιστημονικά έγκυρος) πολλών θυμάτων βίας, ακόμα και μαθητριών που διάβασαν το συγκεκριμένο κείμενο εντός του ασφυκτικού πλαισίου κριτικής που επιτρέπουν οι πανελλήνιες.

Είναι λυπηρό, παρά την τεράστια προσπάθεια οργανώσεων και φορέων οι γυναίκες θύματα κακοποίησης να λύσουν τη σιωπή τους, ενώ υπάρχει τόση μεγάλη εμπειρία για τα ψυχολογικά εμπόδια που συναντάει ένα τέτοιο θύμα μέχρι να μιλήσει να αναγκάζονται να διαβάζουν τα παιδία τέτοιου είδους κείμενα και μάλιστα υπό τον μανδύα της «επιστημοσύνης» και του κύρους μιας «αυθεντίας».

 Υπάρχει ένα κείμενο, το τρίτο και τελευταίο που εισέρχεται στον εσωτερικό κόσμο ενός άντρα. Τι άποψη έχετε για το συγκεκριμένο κείμενο σε σχέση με την προαγωγή της ισότητας των φύλων; 

Το τρίτο κείμενο πράγματι, ενώ τα δύο προηγούμενα καταπιάνονται με το γυναικείο φύλο, ασχολείται με την περίπτωση του αντρικού φύλου, πάλι με εμφανή τα έμφυλα χαρακτηριστικά. Ο χαρακτήρας εμφανίζει μια συναισθηματική φόρτιση και ψάχνει μια κάποιου είδους κάθαρση, μια ηθική εξύψωση της κατά τα άλλα ταλαιπωρημένης του ύπαρξης. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι αναζητάει τον ηθικό του προορισμό με βάση το φύλο του.

Διαβάζουμε ότι πρέπει να «φανεί άντρας» και για να συμβεί αυτό να μιλήσει κατάματα στην κοπέλα του, περιλαμβάνοντας στα συμφραζόμενα τη στερεοτυπική αντίληψη που υπάρχει για τις γυναίκες, ότι τάχα είναι λιγότερο «ευθείς», περισσότερο «ύπουλες», μικρότερες σε τελευταία ανάλυση ηθικής υποστάθμης. Το τελευταίο απορρέει από τον αρχέγονο ρόλο που της αποδίδεται ως μητέρα και άρα με το βιολογικό στοιχείο να βαρύνει περισσότερο από το λογικό (ήδη από τον Αριστοτέλη). Ακολουθεί ένα κρεσέντο στερεοτυπικού λόγου, όπου οι «αληθινοί άντρες» έχουν μια σειρά από θετικά χαρακτηριστικά που συγκροτεί μνημείο σεξισμού και απογοήτευσης για τα κείμενα που διαβάζουν τα παιδιά μας στο σχολείο.

 Θέλω να πιστεύω, ότι τουλάχιστον τα παιδιά που παρακολούθησαν φέτος τα εργαστήρια της «Εριφύλης» για τα στερεότυπα μεταξύ των φύλων θα διάβασαν όλως υποψιασμένα το συγκεκριμένο κείμενο. Είναι όμως ζητήματα που δεν περιλαμβάνονται στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Πολιτείας και δύσκολα να συζητηθούν στο πλαίσιο μιας ασφυκτικής εξέτασης. 

 Στα θέματα των εξετάσεων υπάρχει ένα κείμενο που κάνει κριτική σε ένα ρεύμα που ονομάζει "νεοφεμινισμός". Μπορείτε να μας εξηγήσετε σε τι συνίσταται αυτό το ρεύμα και αν συμφωνείτε με την κριτική που γίνεται; 

Αυτό που είναι δύσκολο να υποψιαστούν τα παιδιά είναι η είσοδος ενός νεολογισμού με όνομα «νεοφεμινισμός». Ο συγκεκριμένος όρος δεν γίνεται αποδεκτός από τη πλειοψηφία της θεωρίας των σχετικών επιστημονικών πεδίων, αλλά μάλλον αποτελεί μια έντεχνη προσπάθεια για να οδηγηθούν συγγραφείς με μια συγκεκριμένη πολιτική κατεύθυνση στα συμπεράσματα που επιθυμούν.

Με άλλα λόγια, νεοφεμινισμός δεν υπάρχει. Είναι μια επίπλαστη κατασκευή που θέλει να χαρακτηρίσει με συκοφαντικό τρόπο το κίνημα #metoo. Συνιστά μια μορφή πειθούς που εξηγεί ο φιλόσοφος «Σοπενχάουερ» στο βιβλίο του «Η Τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο». Πρώτα διαστρεβλώνεις το επιχείρημα του αντιπάλου σου. Και μετά επιτίθεσαι, όχι στο επιχείρημα, αλλά στην διαστρέβλωση που προκάλεσες. Δυστυχώς, το φεμινιστικό ρεύμα «της διαφορετικότητας» στο οποίο επιτίθεται η συγγραφέας του δεύτερου κειμένου, το περιεχόμενο του έργου της φιλοσόφου Σ. Ντε Μποβουάρ που γίνεται στο κείμενο αγνώριστο και όλη η εποικοδομητική συζήτηση στη φεμινιστική θεωρία μεταξύ των ρευμάτων της «ισότητας», της «διαφοράς» του «μεταδομισμού», έννοιες δύσκολες για τις/τους μη προετοιμασμένες/ους μαθήτριες/ες γίνονται άρμα για τη  συκοφάντηση του #metoo ως κίνημα διχαστικό και «υστερικό».