Φονικοί σεισμοί του 1953 στην Κεφαλονιά: 70 χρόνια μετά οι επιστήμονες ψάχνουν ακόμα τα «σκοτεινά σημεία»

Τι λέει για το φαινόμενο ο σεισμολόγος Γεράσιμος Παπαδόπουλος

Η σεισμική ακολουθία του 1953, που ξεκίνησε στις 9 Αυγούστου και ολοκληρώθηκε στις 12 Αυγούστου χτύπησε ανεπανόρθωτα Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Ιθάκη .

Ο πρώτος σεισμός είχε μέγεθος 6,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο το Σταυρό Ιθάκης. Ο δεύτερος έγινε στις 11 Αυγούστου 1953 με μέγεθος 6,8 Ρίχτερ με επίκεντρο βορειοδυτικά της Ζακύνθου και ο τρίτος έγινε στις 12 Αυγούστου με μέγεθος 7,2 Ρίχτερ με επίκεντρο την νοτιοανατολική Κεφαλονιά. Ο σεισμός ισοπέδωσε ολοκληρωτικά τις πόλεις του Αργοστολίου, του Ληξουρίου και της Ζακύνθου, ενώ σύμφωνα με στοιχεία ανύψωσε την Κεφαλονιά κατά 60 εκατοστά.

70 χρόνια από τους φονικούς σεισμούς, επιστημονική ομάδα με επικεφαλής τον Δρ Γεράσιμο Παπαδόπουλο βρέθηκε στην Κεφαλονιά για να μελετήσει και να ρίξει φως στα «σκοτεινά σημεία» του φαινομένου που άφησε πίσω του 480 νεκρούς, χιλιάδες τραυματίες και ανεπανόρθωτες ζημιές.

Μιλώντας στο protothema.gr ο Δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος, σεισμολόγος, Μέλος Συμβουλίου Διοίκησης Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου και Επιστημονικός Συνεργάτης UNESCO, ανέφερε σχετικά:

«Συμπληρώθηκαν 70 χρόνια από τους μεγάλους σεισμούς του Αυγούστου του 1953 που εξολόθρευσαν την Ιθάκη, την Κεφαλονιά και τη Ζάκυνθο προκαλώντας εθνική τραγωδία με 480 θύματα, χιλιάδες τραυματίες και άστεγους. Σημαντικές βλάβες σημειώθηκαν και στη Λευκάδα αλλά και σε γειτονικές περιοχές της Αιτωλοακαρνανίας. Πρόσφατα αναλάβαμε πρωτοβουλία με συνεργάτες μου να ερευνήσουμε περαιτέρω αυτή την πολύ σημαντική σεισμική ακολουθία.

Η μεγάλη έκταση της καταστροφής οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Ο πρώτος παράγοντας είναι ότι οι ισχυροί σεισμοί που έπληξαν τα νησιά ήταν τρεις, έγιναν διαδοχικά μέσα σε τέσσερις μέρες και τα μεγέθη τους σταδιακά αύξαναν» αναφέρει αρχικά ο κ. Παπαδόπουλος για να επισημάνει ότι μετά τον τρίτο και πιο ισχυρό σεισμό που έγινε στις 12 Αυγούστου, τα τρία νησιά που ήταν ήδη χτυπημένα από τους δυο προηγούμενους σεισμούς ισοπεδώθηκαν.

Η σταδιακή αύξηση των μεγάλων μεγεθών είναι ένα φαινόμενο όχι πρωτοφανές αλλά εξαιρετικά σπάνιο. Ταυτόχρονα, τα σεισμικά ρήγματα που ενεργοποιήθηκαν βρισκόντουσαν πολύ κοντά στα νησιά. Αυτό αποτελεί κοινή παραδοχή στην σεισμολογική κοινότητα της χώρας αν και ακόμη δεν γνωρίζουμε πόσα και ποια ρήγματα ενεργοποιήθηκαν. Η έρευνά μας συνεχίζεται, αλλά όλες οι ενδείξεις συνηγορούν στο ότι ενεργοποιήθηκαν τουλάχιστον δύο ρήγματα.

Επιπλέον, ο τρίτος και μεγαλύτερος σεισμός προκάλεσε απότομη ανύψωση της ανατολικής Κεφαλονιάς κατά περίπου μισό μέτρο. Αυτή η αιφνίδια ανύψωση συνέβαλε στο καταστροφικό αποτέλεσμα του σεισμού.

Ανύψωση μεγάλου βράχου κοντά στη νοτιοανατολική ακτή της Κεφαλονιάς

Η τρωτότητα των κατασκευών και των οικισμών στα νησιά που επλήγησαν αποτελεί τον δεύτερο παράγοντα που συνετέλεσε καθοριστικά στη μεγάλη έκταση της καταστροφής. Τα σπίτια και οι άλλες κατασκευές δεν ήταν ιδιαίτερα ανθεκτικές στην επαναλαμβανόμενη και συνεχώς αυξανόμενη σεισμική καταπόνηση. Επίσης, η πολεοδόμηση ορισμένων οικισμών ήταν τέτοια που συνετέλεσε στην πρόκληση πολλών θυμάτων. Ερευνώντας τοπικά αρχεία και βιβλία βρήκαμε μαρτυρίες που αναφέρουν τέτοια περιστατικά.

Για παράδειγμα, στο χωριό Διγαλέτο της επαρχίας Σάμης στην ανατολική Κεφαλονιά, όταν έγινε ο τρίτος και μεγαλύτερος σεισμός στις 12 Αυγούστου, ο κόσμος πετάχτηκε τρομαγμένος στα στενά δρομάκια του χωριού, όπου τουλάχιστον 30 άνθρωποι σκοτώθηκαν από τις πέτρες που έπεφταν.

Η έρευνά μας αποκάλυψε ότι ο τρίτος και μεγαλύτερος σεισμός προκάλεσε και φαινόμενα τσουνάμι τόσο στο Βαθύ της Ιθάκης όσο και στην ανατολική Κεφαλονιά, όπως στη Σάμη και τον Πόρο. Αυτά τα τσουνάμι, αν και τοπικής κλίμακας, προκάλεσαν βλάβες σε παράκτιες περιουσίες και εγκαταστάσεις.

Ό,τι απέμεινε από τη Βασιλική Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ στο Πυργί Κεφαλονιάς

Οι σεισμοί του 1953 είναι εμβληματικοί για τη χώρα μας, γιατί υπήρξαν οι πιο πολύνεκροι από το 1881 όταν η Χίος επλήγη και προκλήθηκαν περίπου 3.500 θυμάτων, αλλά και γιατί κατέδειξαν την πολυπλοκότητα με την οποία μπορεί να εμφανιστούν τα σεισμικά φαινόμενα, όπως τα αυξανόμενα μεγέθη και η ενεργοποίηση πλέον του ενός ρηγμάτων».