Κλιματική αλλαγή: Πώς «τρελαίνονται» οι εποχές και συρρικνώνονται άνοιξη και φθινόπωρο

«Τρελές» είναι οι εποχές τα τελευταία χρόνια με θερμοκρασίες ασυνήθιστες σε σχέση με όσα βιώναμε τα προηγούμενα χρόνια, με επιστήμονες να τονίζοντας πως αυτό είναι λόγω της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Μιλώντας  για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ο καθηγητής Κλιματολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Ελληνικής Μετεωρολογικής Εταιρείας, Παναγιώτης Νάστος τονίζει πως «η αίσθηση είναι ότι οι 4 εποχές αρχίζουν πλέον και συρρικνώνονται και μειώνονται, γίνονται δύο».

«Παρατηρείται μία επέκταση της θερινής περιόδου μέσα στο φθινόπωρο. Ο χειμώνας κυρίως λόγω κλιματικής αλλαγής εμφανίζει αυξημένες θερμοκρασίες και ειδικά ο χειμώνας του 2023. Ουσιαστικά το καλοκαίρι παρατείνεται μέσα στο φθινόπωρο», υπογραμμίζει  ο κ. Νάστος.

Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο Copernicus για την τελική κλιματική αποτίμηση του 2023, το 2023 ήταν το θερμότερο έτος στην ιστορία των καταγραφών (1850-σήμερα). Η παγκόσμια μέση θερμοκρασία ήταν 1,48°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα (1850-1900) και ξεπέρασε κατά 0,17°C το δεύτερο θερμότερο πλέον 2016. Κάθε μήνας από τον Ιούνιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023 ήταν θερμότερος από τους αντίστοιχους μήνες όλων των προηγούμενων ετών.

 Σύμφωνα με τον κ. Νάστο το 2023 ήταν το θερμότερο έτος ωστόσο μπορεί το 2024 να μας εκπλήξει ακόμη περισσότερο. «Υπάρχει μία μεγάλη κλιματική ανωμαλία σε παγκόσμια κλίμακα. Σε αυτό συμβάλλει η κλιματική αλλαγή αλλά υπάρχει μεγάλη πιθανότητα και το φαινόμενο Ελ Νίνιο να επιδρά και να επηρεάζει τον φετινό χειμώνα αυξάνοντας την παγκόσμια θερμοκρασία», τονίζει και προσθέτει ότι αναμένονται ηπιότεροι χειμώνες και θερμότερα καλοκαίρια. «Αυτό είναι στα πλαίσια του μοτίβου που θα ζούμε και εντέλει θα χάνουμε τις ενδιάμεσες εποχές ενώ θα έχουμε ένα παρατεταμένο καλοκαίρι που θα φτάνει μέχρι τον χειμώνα», εξηγεί.

Αναφορικά με την Ελλάδα όπως επισημαίνει η έρευνα για το φαινόμενο Ελ Νίνιο έχει δείξει ότι επηρεάζει τη χώρα ως προς τη μείωση της έντασης και της συχνότητας των ετησίων ανέμων, των μελτεμιών. «Αυτό σημαίνει λιγότερος δροσισμός στο Αιγαίο μεγαλύτερη αίσθηση θερμικής επιβάρυνσης και μεγαλύτερη ρύπανση στην Αθήνα. Είναι μία από τις επιπτώσεις που πιθανόν να μας φέρει το Ελ Νίνιο», σημειώνει.

Λαγουβάρδος: Σημαντικές αποκλίσεις προς τα πάνω τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο, Δεκέμβριο και Ιανουάριο
Υψηλές θερμοκρασίες σημειώνονται τα τελευταία τουλάχιστον δύο χρόνια τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο, Δεκέμβριο και Ιανουάριο, σύμφωνα με τον διευθυντή ερευνών στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης, στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Κώστα Λαγουβάρδο.

Όπως εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος είναι νωρίς για να πει κανείς ότι αλλάζουν οι εποχές γιατί αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έχει παγιωθεί μία τέτοια κατάσταση, αυτό ωστόσο που διαπιστώνεται είναι ότι όλο και πιο συχνά παρατηρούνται αποκλίσειςσε βροχοπτώσεις και σε θερμοκρασίες σε μήνες το οποίο είναι λίγο παράξενο να συμβαίνει.

«Ο Δεκέμβρης του 2022 αλλά και του 2023 ήταν για παράδειγμα πολύ ζεστοί μήνες σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Αυτό το είδαμε και τον Δεκέμβρη του 2022 και συνεχίστηκε και τον Ιανουάριο του 2023 με πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Και ερχόμαστε τώρα και στον φετινό Δεκέμβριο, τον Δεκέμβριο του 2023 ο οποίος είχε πολύ σημαντικές αποκλίσεις προς τα πάνω όπως μέχρι στιγμής έχει και ο φετινός Ιανουάριος παρά την πτώση της θερμοκρασίας τις επόμενες ημέρες. Επίσης βλέπουμε ότι και σε κάποιους άλλους μήνες ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς όπως ο Μάιος και ο Ιούνιος του 2023 ήταν κρύοι μήνες. Αρκετά κρύοι. Βλέπαμε δηλαδή μία μετατόπιση του κρύου προς το τέλος του χειμώνα όπως αρκετές βροχοπτώσεις. Θα έλεγα περισσότερο ότι αρχίζουμε και βλέπουμε κάποιες αποκλίσεις σε κάποιους μήνες.

Για παράδειγμα Δεκέμβρης του 2022, Ιανουάριος του 2023, Νοέμβριος και Δεκέμβριος του 2023, αυτοί ήταν προς τα πάνω κι όμως είχαμε και μήνες όπως ο Μάιος και ο Ιούνιος με πολλές βροχές στη χώρα και με αρκετά χαμηλότερες από τα κανονικά θερμοκρασίες. Ουσιαστικά βλέπουμε να συμβαίνει αυτό σε κάποιες περιόδους που δεν περίμενε κανείς, κάτι το οποίο έχει συνέπειες στην αγροτική παραγωγή. Η ζέστη του χειμώνα που μας πέρασε και οι χαμηλές θερμοκρασίες και οι βροχές την Άνοιξη του 2023 είχαν σημαντικές επιπτώσεις στην αγροτική παραγωγή όπως και οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες που έχουμε αυτό τον καιρό, τον Οκτώβριο, Νοέμβριο, Δεκέμβριο και τον Γενάρη. Επομένως αρχίζουμε και βλέπουμε όλο και συχνότερα αλλαγές και το πιο συχνό είναι να έχουμε θερμοκρασίες αρκετά πάνω από τα κανονικά», υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Λαγουβάρδος.

Αν και αναμένονται τα αποτελέσματα της κλιματικής αποτίμησης του 2023 για την Ελλάδα ο κ. Λαγουβάρδος τονίζει ότι 5 μήνες σημείωσαν θερμοκρασίες πολύ πάνω από τα κανονικά επίπεδα και συγκεκριμένα οι μήνες ο Ιανουάριος, Ιούλιος, Οκτώβριος, Νοέμβριος και Δεκέμβριος. «Ο Αύγουστος ήταν κοντά στα κανονικά επίπεδα, ο Μάιος και ο Ιούνιος ήταν κρύοι μήνες, ψυχροί μήνες. Ο Ιούλιος είχε πολύ υψηλές θερμοκρασίες αλλά για μένα το πιο ανησυχητικό ήταν αυτό που συνέβη τον Δεκέμβρη, διότι τον Ιούλιο είχαμε τον παρατεταμένο καύσωνα, είδαμε σε περιοχές που θερμοκρασίες ήταν 2 βαθμούς πάνω από τα κανονικά αλλά ο Δεκέμβριος είχε εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό που μας ενδιαφέρει πάντοτε είναι οι αποκλίσεις από τις κανονικές τιμές. Και του Δεκεμβρίου ήταν πραγματικά πολύ εντυπωσιακές όπως και του Ιανουαρίου του 2023. Ο Ιανουάριος, ο Οκτώβριος, ο Νοέμβριος και ο Δεκέμβριος του 2023 ήταν εξαιρετικά θερμοί μήνες. Οι μεγαλύτερες αποκλίσεις ήταν τους μήνες αυτούς. Ιανουάριο, Οκτώβριο και Δεκέμβριο», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Λαγουβάρδος.

Μέχρι και 12 βαθμούς υψηλότερες θερμοκρασίες τον Ιανουάριο του 2024
Παράλληλα, σύμφωνα με τον κ. Λαγουβάρδο και τον φετινό Ιανουάριο, του 2024 δηλαδή, παρατηρούνται επίσης, πολύ υψηλές για τα επίπεδα θερμοκρασίες, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. «Αρχές Ιανουαρίου για παράδειγμα είχαμε αποκλίσεις έως και 12 βαθμών στην Φλώρινα. Ενδιάμεσα έχουμε τις ψυχρές εισβολές αλλά πλέον είναι λίγες οι μέρες. Ειδικά η Βόρεια Ελλάδα στις μέγιστες τιμές τουλάχιστον έχει σημαντική απόκλιση προς τα πάνω», εξηγεί.

Τις τελευταίες ημέρες πχ στη χώρα, πριν την ψυχρή εισβολή δηλαδή που περιμένουμε το σαββατοκύριακο, οι χθεσινές θερμοκρασίες (δηλαδή την περασμένη Τετάρτη) ήταν πολύ υψηλές ειδικά για τα βόρεια της χώρας. Υπήρχαν περιοχές όπως η Φλώρινα που είχε 8 βαθμούς πάνω από τα κανονικά της επίπεδα ή η Κοζάνη. Η Κεντρική Ελλάδα 4-5 βαθμούς πάνω από τα κανονικά. Υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις κυρίως σε περιοχές της Βόρειας Ελλάδας. Είναι πάρα πολύ σημαντικές αποκλίσεις.

Σύμφωνα μάλιστα με στοιχεία από το δίκτυο 52 μετεωρολογικών σταθμών του meteo.gr του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) που λειτουργούν ανελλιπώς από το 2010 μέχρι σήμερα, τον Δεκέμβριο του 2023 η μέση τιμή των μεγίστων ημερήσιων θερμοκρασιών κυμάνθηκε σε ακραία υψηλά επίπεδα σχεδόν στο σύνολο της χώρας, σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου 2010-2019.

«Αυτό ακολουθεί μια γενικότερη πορεία της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή το να έχεις υψηλότερες θερμοκρασίες το περισσότερο χρονικό διάστημα. Μέσα στο σχήμα της κλιματικής αλλαγής όμως, στην αύξηση των θερμοκρασιών δηλαδή υπάρχουν και κάποιες περίοδοι που επηρεάζονται από τη η φυσική μεταβλητότητα του καιρού. Επομένως δεν είναι όλοι οι μήνες ίδιοι, υπάρχουν και μήνες που έχουν μία πιο αλλόκοτη συμπεριφορά, προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Αυτό που πλέον όμως είναι ανησυχητικό είναι ότι πλέον συμβαίνει αρκετά συχνά με την πλειονότητα των περιπτώσεων να είναι προς τα πάνω», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Λαγουβάρδος.

Αναφορικά με το φαινόμενο Ελ Νίνιο ο κ. Λαγουβάρδος επισημαίνει ότι αυτό συντελεί στο να ανέβει ακόμη περισσότερο ο μέσος όρος θερμοκρασίας του πλανήτη γι αυτό μέχρι τώρα τα πιο θερμά έτη σε πλανητικό επίπεδο ήταν το 2016. «Το φαινόμενο αυτό συντελεί στην άνοδο της θερμοκρασίας που έχουμε σε παγκόσμιο επίπεδο τους τελευταίους μήνες γιατί επηρεάζει ένα μέρος του πλανήτη κοντά στον Ειρηνικό ανεβάζοντας αρκετά τις τιμές εκεί οπότε ανεβαίνει ο μέσος όρος παγκοσμίως αλλά στην Ελλάδα επηρεάζεται λιγότερο, πολύ λιγότερο. Δεν έχει βρεθεί κάποια σχέση. Δεν θα πρέπει όμως να δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι επειδή πάμε σε υψηλές θερμοκρασίες γενικότερα, δεν θα υπάρχουν ψυχρές εισβολές, ότι δεν θα υπάρχει κρύο.

Ψυχρές αέριες μάζες θα υπάρχουν πάντα στους πόλους και αυτές οι ψυχρές αέριες μάζες πιθανολογείται ότι λόγω της κλιματικής αλλαγής έχουν μια τάση να κατέβουν νοτιότερα πιο εύκολα και να κάνουν ισχυρές ψυχρές εισβολές, ωστόσο αρχίζουν και γίνονται λιγότερες. Η κλιματική αλλαγή δεν σημαίνει ότι θα εξαφανιστούν οι ψυχρές εισβολές ή θα εξαφανιστούν τα χιόνια στα βορειότερα πλάτη. Θα συνεχίσουν να υπάρχουν αλλά πιθανόν να είναι ένα μοτίβο όπως βλέπουμε να συμβαίνει και στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια με σύντομα ψυχρά επεισόδια και το υπόλοιπο διάστημα θα έχουμε θερμοκρασίες οι οποίες αποκλίνουν συστηματικά από τις κανονικές θερμοκρασίες».

ΠΗΓΗ ΑΠΕ-ΜΠΕ