Πάτρα: Διάκριση στα GRAIL Awards για το υπέροχο σπίτι που σχεδίασε η Μυρτώ Κιούρτη για τον Πέτρο Ψωμά

Η ανάρτηση της Μυρτώς Κιούρτη 

Είμαι πολύ χαρούμενη γιατί με το έργο αυτό προχώρησα λίγο παρακάτω στο μονοπάτι που ονομάζω «Συγκινησιακό Λειτουργισμό» (Emotional Functionalism). Το βήμα που έκανα αυτή την φορά έχει να κάνει με το πώς φωτογραφίζουμε την αρχιτεκτονική. Πάντα με ξαφνιάζει το ότι οι αρχιτέκτονες αισθάνονται πως η παρουσία των ανθρώπων στις φωτογραφίες των έργων τους «χαλάει» την αισθητική της εικόνας. Πώς γίνεται όμως να σχεδιάζεις ως αρχιτέκτονας το σπίτι ενός ανθρώπου και η μορφή του μέσα στον χώρο να σου μοιάζει αντιαισθητική; Γιατί στην ζωγραφική μας αρέσει να βλέπουμε ανθρώπους ενώ στην αρχιτεκτονική φωτογραφία όχι; Γρίφος!
Σε συνεργασία με τον φωτογράφο Νίκο Ψαθογιαννάκη σκηνοθετήσαμε μια αρχιτεκτονική φωτογραφία με τους κατοίκους του σπιτιού χρησιμοποιώντας ως αναφορές δύο πολύ σημαντικά ζωγραφικά έργα. Το ένα ανήκει στον Ολλανδό ζωγράφο Jan Steen από τους πρώτους που έδειξαν το εσωτερικό του σπιτιού ως τέχνη και το δεύτερο στον Άγγλο ζωγράφο Jonathan Leaman. Το έργο του Leaman, ονομάζεται “A Jan Steen Kitchen” αποτείνοντας φόρο τιμής στον Ολλανδό προκάτοχό του. Εγώ αντίστοιχα ονόμασα το δικό μου έργο : «A Jonathan Leaman kitchen» συσχετίζοντάς το με τα δύο ζωγραφικά έργα και καλώντας τους αρχιτέκτονες να αγαπήσουν την μορφή των ανθρώπων βλέποντάς τους με τα μάτια της τέχνης.
Στο πρώτο πλάνο της φωτογραφίας αριστερά, όρθια η κάτοικος του σπιτιού μας κοιτάζει στα μάτια. Δεν είναι μια θολή φιγούρα που αποδίδει απλώς την κλίμακα του χώρου, ούτε το μοντέλο που φαντάστηκε ο αρχιτέκτονας ως κάτοικο του έργου του. Είναι η Ελένη που φορά το πουκάμισο μιας καρναβαλικής στολής την οποία σχεδίασε η ίδια. Ντυμένη θεατρικά, μαγειρεύει την ημέρα της φωτογράφισης ως επιτελεστική πρακτική, τα πέντε εορταστικά γεύματα του χρόνου: χριστουγεννιάτικη σούπα, πίτα πρωτοχρονιάτικη, αποκριάτικη ψαροσαλάτα, μαγειρίτσα για το Πάσχα και μπριζόλα με πατάτες για την Κυριακή. Με τον τρόπο αυτό αναβιώνει το αλλόκοτο γεύμα-ημερολόγιο, που προσέφερε πριν χρόνια η γιαγιά της στο χωριό, στον εγγονό της όταν επέστρεψε για να την δει από τα ξένα. «Είναι το γεύμα σύμβολο της ψυχικής γενναιοδωρίας» μας λέει.
Στο βάθος στέκεται ο Πέτρος με τα χέρια ανοιχτά. Είναι ο σύζυγός της. Εδώ μεγάλωσε από παιδί. Η μητέρα του διαμόρφωσε τον χώρο για εκείνον και τον πατέρα του, επενδύοντας τοίχους και πατώματα με κομμάτια του εαυτού της. Όταν πέθαναν οι γονείς του, το νέο ζευγάρι αποφάσισε να κατοικήσει στο σπίτι τους, συνεχίζοντας την ιστορία της οικογένειας στον ίδιο οίκο. Το σπίτι άδειασε από έπιπλα και αποξηλώθηκαν τα πάντα, εκτός από τα δάπεδα. Η κάθαρση επιτελέστηκε με τόλμη αλλά και τρυφερότητα. Η ομάδα πόλης «Πλήρωμα 94 - Κυψέλη», την οποία το ζευγάρι περιγράφει ως αστική τους οικογένεια, μετέφερε τελετουργικά τα αντικείμενα του παλιού σπιτιού στην Achaia Clauss, το πρώτο οινοποιείο της Ελλάδας. Αυτός είναι ένας τόπος σύμφυτος με την ταυτότητα της Πάτρας. Κατά την διάρκεια του Καρναβαλιού, της μεγάλης αστικής γιορτής, τελούνται μέχρι σήμερα στο μέρος αυτό ξέφρενοι και ταυτόχρονα αριστοτεχνικά πειθαρχημένοι διονυσιακοί χοροί.
Ο Πέτρος μας κοιτάζει από το bar του. Στην ίδια θέση και διάταξη είχε πριν χρόνια το δικό του bar ο πατέρας του. Από εδώ ξεκινούσαν και ακόμα ξεκινούν τα γλέντια κι οι γιορτές που υπερβαίνουν τα όρια του σπιτιού και απλώνονται στην πόλη. Στα αριστερά του βρίσκεται το παιδικό του δωμάτιο, τώρα γραφείο. Ανάμεσα στο ζευγάρι κάθονται οι φίλοι τους με σχέσεις τόσο στενές που μοιάζουν με οικογένεια. Το τραπέζι αυτό είναι μεγάλο καθώς τρώνε εδώ συχνά οι φίλοι και επειδή πάνω του ράβουν ρούχα και θεατρικές στολές, καταστρώνουν τα σχέδιά τους για την πόλη, αστικά παιχνίδια, πολιτιστικές εκδηλώσεις και πολιτικές δράσεις όπως διεκδίκηση της δημαρχίας της Πάτρας. Έχοντας χρόνια πολυσχιδή παρουσία στην πόλη εκτός συμβατικών κομμάτων η παράταξη του Πέτρου πήρε 15% στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές.
Στο πρώτο πλάνο, στην κόγχη δεξιά, μισοξαπλωμένη σε ένα από τα πολλά κρεβάτια του σπιτιού, η στενή φίλη της Ελένης, η αδελφή ψυχή, το στήριγμα της οικογένειας. Σύροντας δύο ξύλινα πετάσματα ο χώρος αυτός λειτουργεί άλλοτε ως καθιστικό και άλλοτε ως υπνοδωμάτιο. Με τον ίδιο τρόπο μετασχηματίζεται σε υπνοδωμάτιο το γραφείο. Το διαμέρισμα αυτό δεν έχει κανέναν καναπέ, μόνο κρεβάτια γιατί εδώ οι φίλοι δεν έρχονται περαστικοί, κατοικούν συχνά μαζί με το ζευγάρι. Στο κέντρο της σύνθεσης η Ελπίδα τρέχει προς την μητέρα της. Έρχεται από το βάθος του σπιτιού, εκεί όπου δεν έχει απλώς υπνοδωμάτιο αλλά ένα δικό της σπίτι σε μικρογραφία. Η μητέρα της κοιμάται στην άλλη άκρη του σπιτιού μακριά από το παιδί. Η δημιουργική απόσταση δεν επιβάλλεται, προσφέρεται ως επιλογή. Στο παιδικό δωμάτιο το κρεβάτι είναι ημίδιπλο, για να κοιμάται η Ελπίδα όποτε θέλει αγκαλιά με την μητέρα της. Τα βράδια οι παρέες σηκώνονται αργά από το τραπέζι. Συχνά οι φίλοι καθαρίζουν μόνοι τους και κλείνουν φεύγοντας την πόρτα. Το ζευγάρι κοιμάται ήσυχο μέσα σε αυτό το δίκτυο της εμπιστοσύνης που η Ελένη υφαίνει μες στα χρόνια. Η Ελένη μέσα από το έργο αυτό μας λέει: «Η οικογένεια θέλει σχέσεις γενναιόδωρες, όρια ευφυή, κοινωνικότητα κι ελευθερία. Το σπίτι δεν πρέπει να αποκόπτεται από την πόλη.»
Κατασκευή: Θανάσης Κρεμμύδας
Φωτογράφιση: Νίκος Ψαθογιαννάκης