Ο ουρανός του μήνα– Μάιος 2024

Στο άρθρο αυτό θα δούμε τις θέσεις των αστερισμών και των ουράνιων σωμάτων κατά τη διάρκεια του Μαΐου.

Νωρίς το πρωί
Αν κοιτάξουμε προς τα ανατολικά – νοτιοανατολικά λίγο πριν ξημερώσει, θα μπορέσουμε να διακρίνουμε στον ουρανό τρεις πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Πρόκειται για τον Κρόνο, τον Άρη και τον Ερμή.

Ο Κρόνος είναι ένας ιδιαίτερα λαμπρός πλανήτης στον ουρανό, ο οποίος μπορεί να εντοπιστεί εύκολα με γυμνό μάτι ακόμα κι από περιοχές με φωτορύπανση. Για να διακρίνουμε λεπτομέρειες, βέβαια, θα χρειαστούμε ειδικό εξοπλισμό – κιάλια ή τηλεσκόπιο. Με ένα καλό τηλεσκόπιο θα μπορέσουμε να διακρίνουμε και το «Χάσμα Cassini» (Cassini Division). Στην πραγματικότητα, οι δακτύλιοι του Κρόνου χωρίζονται σε πολλές περιοχές με κενά ανάμεσά τους. Το μεγαλύτερο και γνωστότερο από αυτά τα κενά είναι το Χάσμα Cassini, το οποίο πρώτος παρατήρησε το 1675 ο Ιταλός αστρονόμος Giovanni Domenico Cassini.

Ο Άρης εντοπίζεται λίγο χαμηλότερα στον ορίζοντα απ’ ότι ο Κρόνος. Λόγω του έντονου κοκκινωπού του χρώματος ξεχωρίζει στον ουρανό. Το κόκκινο χρώμα του οφείλεται στο ότι στην επιφάνειά του υπάρχουν οξείδια του σιδήρου, με επικρατέστερο σε ποσότητα το τριοξείδιο του σιδήρου, γνωστό και με το όνομα «Αιματίτης».

Ο τρίτος πλανήτης που μπορούμε να δούμε είναι ο Ερμής. Η παρατήρησή του δεν είναι τόσο εύκολη, καθώς βρίσκεται χαμηλά στον ορίζοντα και έτσι είναι δύσκολο να τον διακρίνουμε στο φως της αυγής. Στις 9 του μηνός θα βρεθεί σε μέγιστη δυτική αποχή, δηλαδή θα φαίνεται στον ουρανό να απέχει τη μέγιστη απόσταση από τον Ήλιο. Είναι, συνεπώς, η καλύτερη μέρα για να παρατηρηθεί είτε με γυμνό μάτι, είτε με κιάλια και τηλεσκόπιο.

Λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα κοιτώντας δυτικά εντοπίζουμε τον αστερισμό του Ηνίοχου. Ο αστερισμός αυτός βρίσκεται στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν του κέντρου του Γαλαξία μας. Επομένως, στον Ηνίοχο εντοπίζουμε κυρίως νεότερης ηλικίας ανοιχτά αστρικά σμήνη και νεφελώματα στα οποία παρατηρείται έντονη αστρογένεση.

Τα τρία λαμπρότερα ανοιχτά αστρικά σμήνη που μπορούν να παρατηρηθούν στον αστερισμό είναι το «Pinwheel cluster» (Messier 36), το «Salt and Pepper cluster» (Messier 37) και το «Starfish cluster» (Messier 38). Όλα τους μπορούν να γίνουν ορατά χρησιμοποιώντας κιάλια ή τηλεσκόπιο, ακόμη κι από περιοχές κοντά σε πόλεις όπου υπάρχει φωτορύπανση.

Ένας από τους γνωστότερους αστερισμούς, ο οποίος εύκολα μπορεί να παρατηρηθεί αυτή την εποχή είναι ο αστερισμός του Ηρακλή. Ανατέλλει μετά τη δύση του Ηλίου και δύει πριν την ανατολή, συνεπώς μπορεί να παρατηρηθεί όλη τη νύχτα. Στον αστερισμό του Ηρακλή μπορούμε να βρούμε το «Μεγάλο σφαιρωτό σμήνος του Ηρακλή» (Great Hercules globular cluster/Messier 13), το οποίο περιλαμβάνει περισσότερα από 100.000 αστέρια και έχει διάμετρο που φτάνει τα 145 έτη φωτός. Ο αστερισμός του Ηρακλή θα διακρίνεται στον ουρανό για τους επόμενους μήνες, επομένως θα έχουμε κι άλλες ευκαιρίες να παρατηρήσουμε αυτόν και τα ουράνια αντικείμενα που περιλαμβάνει.

Κοντά στον Ηρακλή εντοπίζουμε τον αστερισμό του Βοώτη, με τον Αρκτούρο, το λαμπρότερο άστρο του, να ξεχωρίζει στον ουρανό. Στον αστερισμό βρίσκεται ένας σπειροειδής γαλαξίας, ο NGC 5248, σε απόσταση περίπου 60 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη.

Τέλος, σε ό,τι αφορά τη Σελήνη, η φάση του τρίτου τετάρτου παρατηρείται την 1η Μαΐου. Η Σελήνη θα βρίσκεται στη φάση της νέας σελήνης στις 8 του μηνός. Ωστόσο, κατά τη φάση της νέας σελήνης δεν μπορεί να παρατηρηθεί, καθώς το ημισφαίριο το οποίο είναι στραμμένο προς τη Γη δε φωτίζεται από τον Ήλιο. Το πρώτο τέταρτο παρατηρείται στις 15 Μαΐου και η πανσέληνος το βράδυ της 23ης Μαΐου στον αστερισμό του Οφιούχου. Η Σελήνη θα βρεθεί και δεύτερη φορά σε φάση τρίτου τετάρτου αυτόν τον μήνα, στις 30 Μαΐου.

Ακολουθεί πίνακας με την ορατότητα των πλανητών για αυτόν τον μήνα.

Ερμής
Ορατός ολόκληρο τον μήνα, καλύτερη μέρα παρατήρησης η 9η Μαΐου στα ανατολικά λίγο πριν ξημερώσει
Αφροδίτη
Δε θα είναι ορατή αυτόν τον μήνα
Άρης
Ορατός ολόκληρο τον μήνα στα ανατολικά πριν ξημερώσει
Δίας
Δύσκολα ορατός στα δυτικά τις πρώτες μόνο μέρες του μήνα λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα
Κρόνος
Ορατός ολόκληρο τον μήνα στα ανατολικά πριν ξημερώσει

ΠΗΓΗ: συγγραφέας: Μαριλίνα Γκόνη