Ο αθλητισμός στην Πάτρα το 1900 και η χαμένη Ολυμπιάδα του Τόφαλου

Οι αγώνες του 1900 και το 1904

Είχαν συμπληρωθεί σχεδόν δέκα χρόνια από την ίδρυση του Παναχαϊκού (το 1891), η Πάτρα είχε πλέον δύο ενεργά αθλητικά σωματεία (Παναχαϊκός και Γυμναστική Εταιρεία Πατρών), υπήρχαν άρτιες αθλητικές εγκαταστάσεις και το σημαντικότερο οι Πατρινοί αθλητές είχαν πετύχει μεγάλες αθλητικές επιτυχίες, με κορυφαίες αυτές στους Α’ Ολυμπιακούς Αγώνες, το 1896.

Κάπως έτσι βρίσκει τον Πατραϊκό αθλητισμό ο 20ός αιώνας, που ξεκίνησε με πολλές ελπίδες.

Ενδεικτική για κείνη την περίοδο είναι η κατάσταση περί του Αθλητισμού:

Αναλυτικά:

Δύο μήνες περίπου μετά τη διεξαγωγή στην Πάτρα των πρώτων περιφερειακών αγώνων του νέου αιώνα, στο Παρίσι πραγματοποιήθηκε η Β' Σύγχρονη Ολυμπιάδα, η διάρκεια της οποίας δεν έχει διευκρινισθεί, γιατί ήταν ενταγμένη στα πλαίσια της διάσημης «Διεθνούς Εκθέσεως των Παρισίων». Μάλιστα, το μοναδικό αθλητικό περιοδικό στην Ελλάδα την εποχή εκείνη ανέφερε, «...επ' ευκαιρία της εκθέσεως του 1900 μεγάλαι αθλητικαί εορταί θέλουσι διοργανωθή αι μεν υπό της πόλεως των Παρισίων, αι δε υπό της Επιτροπείας της Εκθέσεως. Αι υπό της Επιτροπείας διοργανισθησόμενοι εισέρχονται εις την χορείαν των ολυμπιακών αγώνων, των οποίων η πρώτη Ολυμπιάς έλαβε χώραν κατά το 1896 εν Αθήναις...».

Στην Β' Ολυμπιάδα του 1900, η οποία χαρακτηρίσθηκε ως αποτυχημένη ακόμα και από τον Πιέρ ντε Κουμπερντέν, έλαβαν μέρος μόνο πέντε Eλληνες αθλητές, από τους οποίους οι δύο σπούδαζαν στο Παρίσι (Ιωάννης Γεωργιάδης και Τηλέμαχος Καρακάλος), ενώ ένας άλλος (Αλέξανδρος Μερκάτης) ήταν μόνιμο μέλος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (Δ.Ο.Ε.). Οι άλλοι δύο, ήταν μέλη του «Πανελληνίου Γ.Σ.» (Σωτήριος Βερσής) και του «Εθνικού Γ.Σ.» (Παναγ. Παρασκευόπουλος). Το γεγονός της μικρής και περιστασιακής συμμετοχής Ελλήνων αθλητών στη Β' Ολυμπιάδα φανέρωσε την αθλητική κάμψη που είχε συντελεστεί σε ολόκληρη την χώρα, καθώς και την αδυναμία της εγχώριας αθλητικής ηγεσίας να διεγείρει το ενδιαφέρον των ελληνικών σωματείων για το σπουδαίο αυτό γεγονός. Αλλωστε και στην Γ' Ολυμπιάδα του 1904, που πραγματοποιήθηκε στον Αγιο Λουδοβίκο των Η.Π.Α., «...η ελληνική συμμετοχή ήταν άκρως περιορισμένη. Μόνο δύο αθλητές κατόρθωσαν να ταξιδεύσουν στις Η.Π.Α.... Το ενδιαφέρον της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής υπήρξε από ελάχιστο ως μηδαμινό. Ουσιαστικά δεν ασχολήθηκε με το ζήτημα...».

Από την Ελλάδα μετείχαν στην Γ' Ολυμπιάδα οι αθλητές Ν. Γεωργαντάς και Περ. Κακούσης του «Πανελληνίου Γ.Σ.», ενώ ο Δημ. Τόφαλος της «Γυμναστικής Εταιρείας Πατρών», που κατείχε το παγκόσμιο ρεκόρ στην άρση βαρών, δεν κατάφερε να συμμετάσχει, λόγω ασθένειας του, όπως αναφέρεται παρακάτω. Εκτός αυτών, όμως, των δύο Ελλήνων μετείχαν στην Γ' Ολυμπιάδα και δεκατρείς ομογενείς της Αμερικής, εκ των οποίων ο Χρ. Ζεχουρίτης καταγόταν από τα Καλάβρυτα.

Η δραστηριοποίηση το 1901 του «Συλλόγου Ελληνικών Αθλητικών και Γυμναστικών Σωματείων» (Σ.Ε.Α.Γ.Σ. και μετέπειτα Σ.Ε.Γ.Α.Σ.), με την διοργάνωση στην Αθήνα των Α' Πανελληνίων Αγώνων, συνέβαλε στην μερική ανάκαμψη του ελληνικού (και κατά συνέπεια) και του πατραϊκού αθλητισμού. Το κύρος των Πανελληνίων Αγώνων του Σ.Ε.Α.Γ.Σ. προσέλκυε το ενδιαφέρον των αθλητών, μεγιστοποιώντας την μεταξύ τους άμιλλα και καθιστώντας τους νικητές πανελλαδικά δημοφιλείς.

Στους Α' Πανελλήνιους Αγώνες του 1901 διακρίθηκαν οι εξής πατρινού αθλητές :

• Από τον «Παναχαϊκό Γ.Σ.» : Πρώτευσε στο άλμα εις ύψος (πανελλήνιο ρεκόρ) και στις ασκήσεις σε μονόζυγο ο Θεμ. Διακίδης, ενώ τη δεύτερη θέση κατέλαβε στη σφαιροβολία ο Βασ. Παπαγεωργίου.

• Από την «Γυμναστική Ε.Π.»: Πρώτευσε στην ελληνορωμαϊκή πάλη ο Στεφ. Χρηστόπουλος, όπως επίσης πρώτευσε στις ασκήσεις σε δίζυγο ο Χαρ. Κοτσής, ενώ ο ίδιος αναδείχθηκε δεύτερος στο μονόζυγο. Επίσης, τη δεύτερη θέση κατέλαβε στην άρση βαρών ο δεκαεπτάχρονος τότε και μετέπειτα θρυλικός Δημ. (Μίμης) Τόφαλος, που πέρασε απαρατήρητος από το φίλαθλο κοινό και την αθλητική ηγεσία.

Τον επόμενο, όμως, χρόνο (1902) δεν διεξήχθησαν οι Πανελλήνιοι Αγώνες, λόγω των εργασιών αναμαρμάρωσης που γίνονταν στο Παναθηναϊκό Στάδιο, όπως και τον μεθεπόμενο χρόνο, το 1903. Τα αθλητικά σωματεία της Πάτρας, ωστόσο, δεν έμειναν άπρακτα, απλώς «...περιόρισαν τη δραστηριότητα τους στην τακτική προπόνηση των μελών τους και στην ανάδειξη νέων αθλητών μέσα από το πλήθος των νεαρών που σύχναζαν στα Γυμναστήρια...

* Με στοιχεία από το βιβλίο του Κώστα Κοκοβίκα «Αχαΐα περί αθλητικού παρελθόντος».