Ο Αθλητισμός στην Πάτρα λίγο πριν τους Α' Ολυμπιακούς Αγώνες

Βρισκόμαστε στα τέλη του 19ου αιώνα, και ο Παναχαϊκός, ένα νέο σωματείο που ιδρύθηκε το 1891 (η Παναχαϊκή δηλαδή), διοργανώνει αθλητικούς αγώνες. 

Ιδού τι πρέπει να ξέρουμε για τους αγώνες του 1893 και του 1895:

Οι δεύτεροι ετήσιοι εσωτερικοί αγώνες του Παναχαϊκού έγιναν στο δημόσιο γυμναστήριο (Σ.Σ. εκεί όπου σήμερα είναι το Δικαστικό Μέγαρο της Πάτρας. στις 16 και 17 Μαΐου 1893. Οκτώ από τους 15 αθλητές που αγωνίστηκαν ήταν νέοι που κατέβαιναν για πρώτη φορά στον στίβο. Αυτοί ήταν:

- Οι φοιτητές Καρβέλας Σ. και Χρηστόπουλος Στ. Ανδρέας.

- Ο υπάλληλος συμβολαιογραφείου Αλεξ. Αλεξανδρόπουλος.

- Ο ιδιωτικός υπάλληλος Χρήστος Δουβανάς.

- Οι μαθητές Αθανασίου Νικ., Νίκος Ανδριακόπουλος, ΤσιΤσικλητήρας Λεωνίδας και Χατζής Αχιλλέας.

Οι άλλοι επτά που είχαν μετάσχει και στους αγώνες του προηγουμένου έτους ήταν οι εξής:

- Ο έμπορος Κρητικός Περικλής.

- Ο υπάλληλος δικηγορικού γραφείου Τσάκαλος Παναγιώτης.

- Ο υπάλληλος συμβολαιογραφείου Βώβης Αντώνιος.

- Ο δικαστικός υπάλληλος Τομαρόπουλος Γεώργιος.

- Οι φοιτητές Μεϊντάνης Ηλίας, Πετμεζάς Αριστόβουλος, Σεφερλής Γεώργιος.

Οι αγώνες στοίχισαν στον Σύλλογο 564 δρχ. Στους πρώτους νικητές απονεμήθηκαν στεφάνια από αγριελιά και βαρύτιμα έπαθλα που είχαν αθλοθετήσει δέκα ιδιώτες και δύο σύλλογοι.

Στα αγωνίσματα που διεξήχθηκαν πρώτευσαν οι αθλητές που αναφέρουμε παρακάτω σημειώνοντας και τα έπαθλα που πήραν. Τα αγωνίσματα αναγράφονται με την ορολογία της εποχής. Επιδόσεις δεν μετρήθηκαν.

1. Αγών δρόμου Περικλής Κρητικός. Επαθλο «μεγάλη φωτογραφική εικών μετά βαρύτιμου πλαισίου», προσφορά του Λαϊκού Συνδέσμου «Άγιος Κωνσταντίνος».

2. Αλμα απλούν εις μήκος Αριστόβουλος Πετμεζάς.

3. Αλμα απλούν καθ' ύψος υπέρ σχοινίον. Ισόπαλοι οι Νικ. Ανδριακόπουλος και Ηλ. Μεϊντάνης. Μοιράστηκαν τα έπαθλα που ήταν α) Πολυτελές χαρτοφυλάκιο, προσφορά Ευαγ. Καρόκη, β) Ασημένιο ωρολόγιο τσέπης με αλυσίδα, προσφορά Α. Κυριακού, διευθυντή του Δημοσίου Ταμείου, γ) Συλλογή βιβλίων, προσφορά του βιβλιοπώλη Ανδρέα Πάσχα.

4. Αλμα επί κοντώ κατά μήκος υπέρ τάφρον Παν. Τσάκαλος. Επαθλο ωρολόγιο τσέπης, προσφορά του γιατρού Όθωνα Βαχατώρη και επίχρυση αλυσίδα, προσφορά του φαρμακοποιού Νικ. Βενετσανόπουλου.

5. Αλμα επί κοντώ καθ' ύψος υπέρ σχοινίον. Ισόπαλοι οι Παν. Τσάκαλος και Αχ. Χατζής.

6. Λιθοβολία. Ανδρέας Χρηστόπουλος.

7. Αρση βαρών. Χρ. Δουβανάς και Ανδρ. Χρηστόπουλος. Επαθλα α) Μεγάλο ωρολόγιο τοίχου, προσφορά Παν. Πράτσικα και β) Ασημένιο ωρολόγιο τσέπης με αλυσίδα, προσφορά Δημ. Κουτιάδη.

8. Αναρρίχησις επί κάλω. Παν. Τσάκαλος.

9. Αναρρίχησις επί ιστώ. Αλεξ. Αλεξανδρόπουλος. Επαθλο δύο καλοκαιρινά υποκάμισα, προσφορά Χρήστου Σταμπάδου.

10. Ασκήσεις επί μονόζυγου. Νικ. Αθανασίου. Επαθλο «βαρύτιμος σιγαροθήκη», προσφορά του Κων. Γ. Σωτηριάδη (ο οποίος λησμόνησε ότι οι αθλητές δεν πρέπει να καπνίζουν).

11. Ασκήσεις επί δίζυγου. Αρ. Πετμεζάς. Επαθλο πολυτελέστατο λεύκωμα, προσφορά του Συλλόγου.

12. Ασκήσεις επί της γέφυρας. Γ. Σεφερλής. Επαθλο μεγάλο ωρολόγιο ξυπνητήρι, προσφορά του Χρ. Κορύλλου.

13. Αλμα υπέρ το ιππικόν εφαλτήριον. Αχ. Χατζής. Επαθλα ασημένιο ωρολόγιο τσέπης με αλυσίδα, προσφορά του Συλλόγου και «πλάστιγξ επιστολών», προσφορά Κων. Γ. Σωτηριάδη.

Στους αθλητές που απέσπασαν περισσότερες από μία πρώτες νίκες απονεμήθηκε ένα στεφάνι για κάθε νίκη, αλλά μόνο ένα έπαθλο.

Τους αγώνες του 1893 παρακολουθήσαν 2.000 περίπου θεατές, που είχαν κατακλύσει το Γυμναστήριο, καθώς και τους εξώστες και τα παράθυρα των γειτονικών οικιών. Πολλοί είχαν αναρριχηθεί στα έξω από το Γυμναστήριο δένδρα της οδού Καλαβρύτων. Μεταξύ των θεατών ήταν οι τοπικές αρχές με επικεφαλής τον αρχιεπίσκοπο Πατρών και Ηλείας Ιερόθεο Μητρόπουλο.

Σχολιάζοντας ο Κορύλλος την εμφάνιση των νεαρών αθλητών είπε μιλώντας στη γενική συνέλευση του Συλλόγου: «Νέοι πρότερον πλαδαροί τάς σάρκας καί καχεκτικοί την όψιν, έν διαστήματι ένιαυτοϋ κατέστησαν ρωμαλέοι καί ανθηροί, κινούμενοι μετά πολλής ευκαμψίας καί χάριτος καί έκτελούντες θαυμαστά γυμνάσματα».

ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ 1895

Η πρώτη επίσημη αθλητική εκδήλωση στο ιδιόκτητο γυμναστήριο του Παναχαϊκού ήταν οι Δ' ετήσιοι αγώνες του συλλόγου που έγιναν το τριήμερο 21-23 Μαΐου 1895. Είχαν προετοιμασθεί με ιδιαίτερη επιμέλεια. Ο χώρος που προοριζόταν για τους θεατές είχε χωρισθεί σε 11 τμήματα και ισάριθμοι «κοσμήτορες» βοηθούσαν τους προσερχόμενους να βρουν τις θέσεις των που ήταν όλες αριθμημένες. Το δικαίωμα εισόδου για τα μη μέλη ήταν μία δραχμή την ημέρα, ή 2,50 δρχ. και για τις τρεις μέρες. Για τα μέλη του Συλλόγου η είσοδος ήταν ελευθέρα. Χωριστά τμήματα προορίζονταν για γυναίκες που αυτή τη φορά ήταν περισσότερες από τους άνδρες θεατές. Ο διάκοσμος του γυμναστηρίου ήταν εντυπωσιακός με σημαίες, άνθη και μυρτιές. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Δημ.Βικέλας πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, ο Τιμολέων Φιλήμων γραμματεύς της ελληνικής Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων, ο Ιω. Φωκιανός και τ' άλλα μέλη του Δ.Σ. του Πανελληνίου Γ.Σ. των Αθηνών και φυσικά οι τοπικές αρχές. Οι φωτογράφοι Παπαμήτρου και Δημόπουλος φωτογράφιζαν από διάφορες θέσεις όχι τους αθλητές, αλλά το πλήθος που συνωστιζόταν στις ξύλινες κερκίδες. Η εφημερίδα «Πελοπόννησος» έγραψε ότι το εσωτερικό του Γυμναστηρίου, γεμάτο κόσμο, έμοιαζε με «πεδιάδα άνθοστόλιστον έξ ίων καί κρίνων».

Την πρώτη μέρα των αγώνων, 21 Μαΐου, οι αθλητές προσήλθαν στο γυμναστήριο «εν πομπή». Φορούσαν όλοι κίτρινα πανταλόνια, κυανόλευκες φανέλες και ζώνες. Ξεκίνησαν τις 6 το απόγευμα από το Σχολείο Μουσικής του συλλόγου (στην οδό Κορίνθου) με επικεφαλής την Μπάντα, τη σημαία και το συμβούλιο του Παναχαϊκού. Σε όλη τη διαδρομή ο κόσμος υποδεχόταν το πέρασμα τους με ζωηρά χειροκροτήματα. Η είσοδος των αθλητών στο Γυμναστήριο προκάλεσε ενθουσιώδεις εκδηλώσεις. Η τελετή άρχισε με την ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου. Ακολούθησε ομιλία του προέδρου Χρ. Κορύλλου για τη σημασία της γυμναστικής και των γυμναστηρίων. Επειτα ανδρική χορωδία εκ μελών του Συλλόγου έψαλε τον Υμνο του Παναχαϊκού και στη συνέχεια άρχισαν τα αγωνίσματα.

Από τα αθλητικά σωματεία των γειτονικών πόλεων μόνον ο «Παναιτωλικός» του Μεσολογγίου πήρε μέρος στους αγώνες. Δύο αθλητές του, οι Γ. Βασιλείου και Σταμ. Κόμβος, αγωνίστηκαν στο μονόζυγο και στο δίζυγο. Από την Αθήνα ήλθε ένας από τους ικανότερους Έλληνες αθλητές της εποχής. Ηταν ο Παν. Παρασκευόπουλος, 21 ετών, φοιτητής της ιατρικής και μέλος του Πανελληνίου Γ.Σ. Εγγονός του οπλαρχηγού του 1821 Παρασκευά Πλαπούτα, ο Παρασκευόπουλος γεννήθηκε στο χωριό Παλούμπα της Γορτυνίας. Ηταν δισκοβόλος και στους Ολυμπιακούς του επόμενου έτους 1896 κατέλαβε τη δεύτερη θέση με βολή 28,95 μέτρων. Στους αγώνες του Παναχαϊκού το 1895 δεν αγωνίστηκε, αλλά περιορίστηκε στον ρόλο θεατή και μετά τη λήξη τους αναχώρησε για διακοπές στη γενέτειρα του.

Ο περισσότερος χρόνος των αγώνων του Μαΐου 1895 καταναλώθηκε σε ασκήσεις οργανικής γυμναστικής. Ο Ελβετός γυμναστής του Παναχαϊκού Άλεξ Σούτερ έδινε σ' αυτές προτεραιότητα και παρακινούσε όσους επιδίδονταν στον κλασικό αθλητισμό να δοκιμάζουν τις ικανότητες των και στη γυμναστική. Έτσι στις ασκήσεις στο μονόζυγο και στο δίζυγο πήραν μέρος 16 αθλητές, μεταξύ των οποίων και οι δύο Μεσολογγίτες. Επίσης στο μονόζυγο επέδειξε την ικανότητα του και ο μικρότερος στην ηλικία εταίρος του Παναχαϊκού. Ηταν ο δεκάχρονος Ακρατόπουλος, που για να φθάσει το μονόζυγο τον σήκωνε ο Σουτέρ οτα χέρια.

Από τους 24 Πατρινούς αθλητές που αγωνίστηκαν πέτυχαν πρώτη νίκη σε διάφορα αγωνίσματα οι εξής:

- Ο Ανδρέας Χρηστόπουλος στην πάλη, στην άρση βάρους και στη λιθοβολία. Διακρίθηκε και στην οργανική γυμναστική.

- Ο Αριστόβουλος Πετμεζάς στο άλμα επί κοντώ, στους κρίκους και στο άλμα σε ιππικό εφαλτήριο.

- Ο Παν. Τσάκαλος στο άλμα εις μήκος. Αγωνίστηκε και στο άλμα επί κοντώ. Ο καλός αυτός αθλητής απέθανε έπειτα από λίγους μήνες.

- Ο νεαρός Γ. Μάρσαλ στον δρόμο 450 μέτρων μεταξύ 20 εταίρων και κατέλαβε και τη δεύτερη θέση στον δρόμο 250 μέτρων.

Στην οργανική γυμναστική βραβεύτηκαν για την επίδοση τους:

- Τα μέλη Πετμεζάς, Χρηστόπουλος, Σπηλιόπουλος, Ανδρια-κόπουλος, Καρανασόπουλος (και ο Μεσολογγίτης Κόμβος).

- Οι εταίροι Καλαϊσάκης, Μαυρούλιας, Τρούσας και Δρι-βελόπουλος.

Διακρίθηκαν επίσης ως «δευτεραθλητές» οι εξής:

- Ο Ιωάννης Διακίδης στην πάλη και στην αθλητική γυμναστική.

- Ο Νικ. Ανδριακόπουλος στο άλμα εις μήκος και στους κρίκους.

- Ο Βασ. Λιακογιάννης στο άλμα επί κοντώ. Θεαματική επίδειξη ασκήσεων με αλτήρες έγινε την πρώτη ημέρα των αγώνων. Οι κεφαλές των αλτήρων ήσαν αλειμμένες με φώσφορο και περιείχαν καψούλια που κατά τη διάρκεια των ασκήσεων έσκαγαν κατά κανονικά χρονικά διαστήματα.

Τη δεύτερη μέρα των αγώνων στην κεντρική λεκάνη του λιμένος διεξήχθηκαν κολυμβητικοί αγώνες. Προκάλεσαν το ζωηρό ενδιαφέρον του κοινού, διότι είχε από το 1892 να ιδεί παρόμοιο θέαμα. Έλαβαν μέρος επτά κολυμβητές, οι Αλεξ. Ανεξανδρόπουλος, Ηρ. Αναστασόπουλος, Αγησίλαος Διαμαντόπουλος, Χ. Κωστής, Σ. Κωστόπουλος, Γ. Μαρκεζίνης και Αντώνιος Πεπανός. Μέλος της Γυμναστικής Εταιρείας τώρα ο Πεπανός μετείχε στους αγώνες ως φίλαθλος και εκτός συναγωνισμού. Και φυσικά τερμάτισε πρώτος και στα τρία αγωνίσματα που διεξήχθηκαν. Οι αγωνιζόμενοι κολυμβούσαν παράλληλα προς τον κυματοθραύστη, που τότε είχε μήκος 600 μέτρων. Οι κριτές παρακολουθούσαν τον αγώνα επιβαίνοντες σε βάρκα, ενώ για τους επισήμους υπήρχαν ειδικές θέσεις στην εξέδρα του Φάρου. Τα αποτελέσματα των αγώνων μεταξύ των άλλων πλην του Πεπανού κολυμβητών έχουν ως εξής:

- Σε απόσταση 600 μέτρων α) Αγ. Διαμαντόπουλος, β) Γ. Μαρκεζίνης και Σ. Κωστόπουλος ισόπαλοι.

- Σε απόσταση 2.400 μέτρων α) Μαρκεζίνης και β) Κωστόπουλος.

- Στο κυνήγι νήσσων πρώτευσε ο Διαμαντόπουλος. Το διασκεδαστικό αυτό παιγνίδι διεξαγόταν ως εξής: Στον θαλάσσιο χώρο των αγώνων και σε κάποια απόσταση από την αφετηρία άφηναν ελεύθερες πάπιες. Νικητής ήταν όποιος κολυμβητής κατόρθωνε πρώτος να συλλάβει μία πάπια, την οποία και κρατούσε ως έπαθλο.

Για τους θεατές είχαν δημιουργηθεί θέσεις με καθίσματα πάνω σε τρεις μεγάλες φορτηγίδες, τις οποίες ρυμουλκούσε ατμάκατος. Ιδιαίτερες θέσεις υπήρχαν «δι' οικογενείας» -δηλαδή για κυρίες με τους συνοδούς των. Το δικαίωμα ανόδου στις φορτηγίδες ήταν 50 λεπτά.

* Με στοιχείο από το βιβλίο του Νίκου Πολίτη, «Πατραϊκός Αθλητισμός»