Ποιος είναι ο ηγέτης των τζιχαντιστών που κατέλαβαν το Χαλέπι

Η Συρία, μια χώρα που εδώ και 13 χρόνια μαστίζεται από έναν καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο, έρχεται και πάλι στο προσκήνιο καθώς τζιχαντιστές αντάρτες κατέγραψαν μια εντυπωσιακή στρατιωτική προέλαση.

Όπως δημοσιεύουν οι New York Times, με την κατάκτηση του Χαλεπίου, της μεγαλύτερης πόλης της χώρας, και την επέκταση του ελέγχου τους στη βορειοδυτική Συρία, οι αντάρτες υπό την ηγεσία της Χάγιατ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) αναδιαμορφώνουν τη δυναμική της σύγκρουσης.

Συρία: Το rebranding των τζιχαντιστών, η αστραπιαία προέλαση στο Χαλέπι και ο ανθεκτικός Άσαντ - Ανάλυση BBC

Η HTS, που ιδρύθηκε ως Μέτωπο Αλ-Νούσρα το 2011, ξεκίνησε ως παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Συρία. Αρχικά, η οργάνωση υπήρξε ένας από τους πιο ριζοσπαστικούς παράγοντες στην περιοχή, με στόχο την εγκαθίδρυση ενός ισλαμικού χαλιφάτου. Ωστόσο, το 2016, έσπασε τους δεσμούς της με την Αλ Κάιντα, επιδιώκοντας να αποκτήσει μεγαλύτερη νομιμοποίηση.

Ποιος είναι ο ηγέτης της οργάνωσης

Ο Αμπού Μοχάμαντ αλ-Τζολάνι, ο ηγέτης της HTS, άλλαξε στρατηγική, επικεντρώνοντας την προσπάθεια της οργάνωσης στη διαχείριση των εδαφών που κατέχει. Αντί για μαζικές επιθέσεις εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, η HTS αναδιοργανώθηκε για να λειτουργεί ως ένας «μίνι-κυβερνητικός» φορέας, παρέχοντας κάποιες δημόσιες υπηρεσίες και επιβάλλοντας φόρους στις περιοχές που ελέγχει.

Σύμφωνα με αραβικά μέσα ενημέρωσης, ο al-Julani γεννήθηκε είτε το 1981 είτε το 1982 στην Deir ez-Zor της Συρίας και μεγάλωσε στην περιοχή Idlib.

Αρχικά σπούδασε ιατρική αλλά εγκατέλειψε και εντάχθηκε στην Αλ Κάιντα στο Ιράκ το 2003 μετά την εισβολή του προέδρου Μπους. Τότε ήρθε κοντά στον διαβόητο Αμπού Μουσάμπ αλ Ζαρκάουι, τον ηγέτη της τρομοκρατικής οργάνωσης. Μετά τη δολοφονία του τελευταίου το 2006, ο αλ Τζουλάνι μετακόμισε στον Λίβανο, αλλά αργότερα επέστρεψε στο Ιράκ, όπου συνελήφθη από τις αμερικανικές δυνάμεις και αφέθηκε ελεύθερος το 2008.

Μετά την απελευθέρωσή του, ο αλ-Τζουλάνι συνέχισε τις δραστηριότητές του με το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ υπό τον Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι. Τον Αύγουστο του 2011, εν μέσω διαδηλώσεων κατά του Άσαντ, ο αλ-Τζουλάνι στάλθηκε από την αλ-Κάιντα στη Συρία για να ιδρύσει ένα παράρτημα της οργάνωσης. Το 2012 ίδρυσε την Τζαμπχάτ αλ Νούσρα, καλώντας τους Σύρους να διεξάγουν τζιχάντ κατά του καθεστώτος Άσαντ. Ωστόσο απέρριψε αργότερα την προσπάθεια του αλ Μπαγκντάντι να συγχωνεύσει το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ με την Jabhat al-Nusra, αντ' αυτού υποσχόμενος αποκλειστική υποταγή στον Ayman Al-Zawahiri, τον τότε επικεφαλής της al-Qaeda, ο οποίος δολοφονήθηκε σε αμερικανικό χτύπημα στα τέλη Ιουλίου του 2022.

Με την πάροδο του χρόνου, η Jabhat al-Nusra αναδείχθηκε σε μία από τις ισχυρότερες ένοπλες παρατάξεις στη Συρία. Η ομάδα κατέλαβε τον έλεγχο της Ιντλίμπ στη βορειοδυτική Συρία, επιβάλλοντας αυστηρή διακυβέρνηση στον τοπικό πληθυσμό. Οι επικριτές κατηγορούν τον αλ-Τζουλάνι ότι οικοδόμησε μια οικονομική αυτοκρατορία εις βάρος των αμάχων, επωφελούμενη από τα έσοδα από τα συνοριακά περάσματα, τον έλεγχο των πετρελαϊκών εταιρειών και την κυριαρχία στη γεωργία και το εμπόριο. Τους τελευταίους μήνες έχουν ξεσπάσει διαδηλώσεις στην περιοχή του Ιντλίμπ, με τους διαδηλωτές να ζητούν την παραίτηση του αλ Τζουλάνι.

Το 2016, η Τζαμπχάτ αλ Νούσρα μετονομάστηκε σε Τζαμπχάτ Φατέχ αλ Σαμ, ισχυριζόμενη ότι αποστασιοποιείται από την αλ Κάιντα. Τον επόμενο χρόνο, συγχωνεύτηκε με άλλες ομάδες για να σχηματίσει τη Hay'at Tahrir al-Sham. Παρά τις αλλαγές αυτές, οι Ηνωμένες Πολιτείες και τα Ηνωμένα Έθνη συνεχίζουν να κατατάσσουν την HTS ως τρομοκρατική οργάνωση.

Ο αλ-Τζουλάνι έχει κάνει ιδεολογικές διακρίσεις μεταξύ της Jabhat al-Nusra και του Ισλαμικού Κράτους, δηλώνοντας: «Απορρίπτουμε το χαλιφάτο που ανακηρύσσουν και το θεωρούμε παράνομο, επειδή ιδρύθηκε σε άκυρα θεμέλια».

Η στρατηγική επίθεση στο Χαλέπι

Η κατάληψη του Χαλεπίου αποτελεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική επιτυχία της HTS εδώ και χρόνια. Η πόλη, που ήταν το οικονομικό κέντρο της Συρίας πριν από τον πόλεμο, είχε χαθεί για τους αντάρτες το 2016, σε μια καμπή που θεωρήθηκε καταστροφική για την αντιπολίτευση. Τώρα, η επανακατάληψή της όχι μόνο αλλάζει τις ισορροπίες στη σύγκρουση, αλλά και προσφέρει έναν στρατηγικό θρίαμβο για την οργάνωση.

Η επίθεση ξεκίνησε στις 27 Νοεμβρίου, με τους αντάρτες να προελαύνουν γρήγορα και να κατακτούν μεγάλες εκτάσεις στην επαρχία Ιντλίμπ και στη Χάμα. Οι μαχητές της HTS χρησιμοποίησαν προηγμένες τακτικές και εξοπλισμό, που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια της πρόσφατης αναδιοργάνωσής τους.

Ο ρόλος της Τουρκίας

Η Τουρκία φαίνεται να διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη νέα επίθεση. Αν και ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, αρνήθηκε οποιαδήποτε άμεση εμπλοκή, πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι η Άγκυρα έχει στρατηγικά συμφέροντα στην αποδυνάμωση του καθεστώτος Άσαντ.

Αναλυτές είπαν ότι οι αντάρτες χρειάζονται τουλάχιστον μια σιωπηρή έγκριση από την Τουρκία, η οποία έχει απογοητευτεί από το γεγονός ότι οι συνομιλίες με τον Μπασάρ αλ Άσαντ για την επιστροφή των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία έχουν βαλτώσει. Αναζητώντας μοχλό πίεσης στις διαπραγματεύσεις και ίσως έδαφος για να προωθήσει τους πρόσφυγες, η Τουρκία πιθανότατα ενθάρρυνε τους αντάρτες να κινηθούν.

«Η εικασία μου είναι ότι ο τουρκικός υπολογισμός πάει κάπως έτσι: Κάθε μέρα που αυτή η επίθεση συνεχίζεται και κινείται περαιτέρω και ανοίγει περισσότερο χώρο, κάθε μέρα, αυτό σημαίνει άλλοι 5.000 πρόσφυγες που μπορούμε να στείλουμε πίσω στη Συρία», δήλωσε ο κ. Ford του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, φάνηκε να απορρίπτει τέτοιες θεωρίες σε συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα, λέγοντας: «Θα ήταν λάθος σε αυτό το σημείο να εξηγήσουμε τα επεισόδια στη Συρία με οποιαδήποτε ξένη παρέμβαση». Παρόλα αυτά, προέτρεψε τον κ. αλ Άσαντ να συμφιλιωθεί με την αντιπολίτευση.

Πάντως, τα τουρκικά στρατεύματα που βρίσκονται στα σύνορα και οι βάσεις της Τουρκίας στο Ιντλίμπ έχουν λειτουργήσει ως «ασπίδα» για την HTS, επιτρέποντας στην οργάνωση να προετοιμάσει την επίθεσή της χωρίς να αντιμετωπίσει άμεσες επιθέσεις από το καθεστώς.

Οι εσωτερικές προκλήσεις της HTS

Η κατάκτηση του Χαλεπίου φέρνει νέες προκλήσεις για την HTS. Το Χαλέπι είναι λιγότερο συντηρητικό από το Ιντλίμπ, και οι κάτοικοί του μπορεί να αντιδράσουν έντονα στις αυταρχικές πρακτικές της οργάνωσης. Η Νταρίν Χαλίφα, ειδικός στη Συρία από το International Crisis Group, τονίζει ότι η HTS δεν μπορεί να εφαρμόσει το ίδιο μοντέλο διακυβέρνησης στο Χαλέπι όπως στο Ιντλίμπ.

Επιπλέον, η οργάνωση αντιμετωπίζει εσωτερικές εντάσεις μεταξύ των πραγματιστών και των πιο ακραίων στοιχείων στις τάξεις της. Η επέκταση του ελέγχου της HTS ενδέχεται να εντείνει αυτές τις διαφορές.

Οι διεθνείς ανησυχίες

Η αναζωπύρωση του πολέμου στη Συρία έχει προκαλέσει διεθνή ανησυχία. Ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Συρία, Γκέιρ Πέντερσεν, προειδοποίησε ότι οι τελευταίες εξελίξεις θέτουν σε κίνδυνο τους αμάχους και την περιφερειακή ασφάλεια. Παράλληλα, τόνισε την αποτυχία της διεθνούς κοινότητας να προωθήσει μια πολιτική λύση, σύμφωνα με το ψήφισμα 2254 του ΟΗΕ, που προέβλεπε την καθιέρωση ελεύθερων εκλογών και νέου συντάγματος.

Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον της Συρίας

Παρά τη στρατηγική νίκη της HTS, η διατήρηση του ελέγχου στο Χαλέπι και η περαιτέρω επέκταση παραμένουν αβέβαιες. Το καθεστώς Άσαντ, παρά τις απώλειές του, εξακολουθεί να διαθέτει συμμάχους όπως η Ρωσία και το Ιράν, που πιθανότατα θα υποστηρίξουν αντεπιθέσεις.

Η ανασύνταξη των ανταρτών, σε συνδυασμό με την αποδυνάμωση του καθεστώτος και των συμμάχων του, υποδηλώνει ότι ο πόλεμος στη Συρία απέχει πολύ από το τέλος του. Η χώρα παραμένει διχασμένη, με κάθε πλευρά να ελέγχει διαφορετικά τμήματα, ενώ η διεθνής κοινότητα φαίνεται ανίκανη να προωθήσει μια συνολική λύση.

protothema.gr