Γιατί ο Τραμπ θέλει τη Γροιλανδία, τον Καναδά και τη Διώρυγα του Παναμά

Ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται έτοιμος να προσαρτήσει στις ΗΠΑ τη Γροιλανδία, τον Καναδά και τη Διώρυγα του Παναμά - ποια είναι η ουσία των επεκτατικών του βλέψεων, όμως;

Η μεγαλομανία του Ντόναλντ Τραμπ είναι γνωστή και πασιφανής, όμως αρκεί ώστε να εξηγήσει γιατί τα τελευταία 24ωρα ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ έχει εμφανιστεί να διεκδικεί εδάφη άλλων κυρίαρχων κρατών με σκοπό να τα προσαρτήσει στη χώρα του; Προφανώς, ο τρόπος με τον οποίο μιλά για τα σχέδιά του αυτά είναι απολύτως σύμφωνος με τον χαρακτήρα του. Σε μια συνέντευξη Τύπου που είχε οργανωθεί για άλλο θέμα, χθες, Τρίτη, ο Τραμπ επανέλαβε τη φιλοδοξία του να προσαρτήσει τη διώρυγα του Παναμά και τη Γροιλανδία, δια της βίας αν χρειαστεί. Σε μια ασυνάρτητη και προκλητική εμφάνιση, που προκάλεσε αυστηρές απαντήσεις από τις ενδιαφερόμενες χώρες.

Όταν ερωτήθηκε, αν μπορεί να εγγυηθεί πως δεν θα υπάρξει προσφυγή στις ένοπλες δυνάμεις για να προσαρτηθούν η διώρυγα του Παναμά, αρτηρία ζωτικής σημασίας για τις παγκόσμιες θαλάσσιες μεταφορές, και η Γροιλανδία, αυτόνομο έδαφος της Δανίας, ο Ντόναλντ Τραμπ απάντησε: «Δεν μπορώ να σας το διαβεβαιώσω για καμιά από τις δύο». Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ αναφέρθηκε και στο ότι θέλει να πάρει πίσω τη διώρυγα του Παναμά: «Δεν μας φέρονται σωστά. Βάζουν τα πλοία μας να πληρώνουν περισσότερο από τα πλοία άλλων χωρών», ισχυρίστηκε χθες. «Μας κοροϊδεύουν γιατί πιστεύουν ότι είμαστε βλάκες. Τώρα όμως δεν είμαστε βλάκες», είπε επίσης.

Ο Ντόναλντ Τραμπ απείλησε επίσης να χρησιμοποιήσει την «οικονομική ισχύ» εναντίον του Καναδά, αυτού του συμμάχου η ασφάλεια του οποίου, σύμφωνα με τον ίδιο, «επιδοτείται» από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Λίγες ώρες αργότερα, στο Truth Social, το μέσο κοινωνικής δικτύωσης του οποίου είναι ιδιοκτήτης, δημοσίευσε έναν χάρτη των ΗΠΑ που περιλαμβάνει ως τμήμα της χώρας του και τον Καναδά - επανειλημμένως δε, έχει μιλήσει για τον πρωθυπουργό του Καναδά ως «κυβερνήτη». 

Τι συνδέει τη Διώρυγα του Παναμά, τη Γροιλανδία και τον Καναδά
Η Διώρυγα του Παναμά κατασκευάστηκε από τις ΗΠΑ, που την εκμεταλλεύονταν οικονομικά από όταν εγκαινιάστηκε το 1914. Το 1977 ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ, σύνηψε συμφωνία, η οποία κατέληξε στη μεταβίβαση του ελέγχου της διώρυγας στον Παναμά το 1999. Τώρα ο Τραμπ, θέλει να την «πάρει πίσω» και ο λόγος είναι σαφής: Να τη διασχίζουν οικονομικότερα τα αμερικανικά πλοία. 

Αντίστοιχα, περισσότερο σαφείς είναι οι λόγοι που θέλει να προσαρτήσει τον Καναδά. Κατά τη λογική του, ο γειτονικός στις ΗΠΑ Καναδάς - που μάλιστα είναι ανάμεσα από τις κεντρικές ΗΠΑ και την Αλάσκα - θα έπρεπε να είναι η 51η πολιτεία. Τα λιμάνια του Καναδά, που είναι πολύ πλησιέστερα στην Ευρώπη, είναι επίσης στο στόχαστρο του Τραμπ - μια επίσης σαφής αιτία, όσο κι αν μοιάζει ανήκουστο να το ξεστομίζει καν αυτό ένας πολιτικός. 

Η άγνωστη σε πολλούς Γροιλανδία, αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση. Είναι το μεγαλύτερο νησί του κόσμου, βρίσκεται στον Αρκτικό ωκεανό, κατοικείται από μόλις 57.000 κατοίκους και είναι καλυμμένη από παγετώνες, στο 81% της έκτασής της. Γιατί λοιπόν ο Αμερικανός πρόεδρος ενδιαφέρεται να προσαρτήσει αυτή την πρώην αποικία της Δανίας και σήμερα αυτόνομο κράτος που υπάγεται όμως στο βασίλειο της Δανίας;

Η αιτία είναι και πάλι οικονομική, σαφώς. Η Γροιλανδία γεωγραφικά ανήκει στη Βόρεια Αμερική. Βρίσκεται «ανάμεσα» από τον Καναδά και την Ευρώπη, δηλαδή σε μία διαδρομή ναυσιπλοΐας και διακίνησης εμπορευμάτων πολυσύχναστη και περιζήτητη.

Το σημείο - «κλειδί» είναι η κλιματική αλλαγή και ο ρόλος που παίζει στο λιώσιμο των πάγων και στη «διάνοιξη», ακόμα περισσότερο στο άμεσο μέλλον, της «νέας» διαδρομής του Αρκτικού ωκεανού. Ήδη το λιώσιμο των πάγων στις θάλασσες του Βορρά έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον της Κίνας, που έχει δείξει σημαντικό ενδιαφέρον για μια νέα διαδρομή μέσω της Αρκτικής, και τον Νοέμβριο Κίνα και Ρωσία συμφώνησαν να συνεργαστούν για να αναπτύξουν αρκτικές ναυτιλιακές διαδρομές. 

Όπως επισημαίνουν οι New York Times, αναλύοντας το ενδιαφέρον του εκλεγμένου προέδρου για το παγωμένο νησί της Δανίας, είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη που καθιστά τη Γροιλανδία περιζήτητη, καθώς τη μετατρέπει σε πολύ σημαντικό παράγοντα για την παγκόσμια ναυτιλία και το εμπόριο. Και, η κίνηση των πλοίων στην Αρκτική έχει αυξηθεί κατά 37% την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Αρκτικού Συμβουλίου, καθώς ο θαλάσσιος πάγος έχει μειωθεί. Περισσότερο λιώσιμο των πάγων θα μπορούσε να ανοίξει ακόμη περισσότερους εμπορικούς δρόμους.

Γιατί ο Τραμπ εστιάζει στη Γροιλανδία: Τα κοιτάσματα και οι γεωτρήσεις
Η περίπτωση της Γροιλανδίας είναι «μοναδική» για έναν ακόμη λόγο, που επίσης σχετίζεται με την υπερθέρμανση του πλανήτη: Το ανεκμετάλλευτο υπέδαφός της.

Λόγω της αύξησης των θερμοκρασιών, περίπου 11.000 τετραγωνικά μίλια των πάγων και των παγετώνων της Γροιλανδίας έχουν λιώσει τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Ο πάγος της Γροιλανδίας που υποχωρεί θα μπορούσε να ανοίξει περιοχές για γεωτρήσεις για πετρέλαιο και φυσικό αέριο και μέρη για εξόρυξη κρίσιμων ορυκτών, γεγονός που έχει ήδη προσελκύσει το διεθνές ενδιαφέρον και έχει εγείρει ανησυχίες για περιβαλλοντικές βλάβες. 

Ο Τραμπ αποκαλεί την κλιματική αλλαγή φάρσα. Ωστόσο, ο πρώην σύμβουλός του για την εθνική ασφάλεια, Robert C. O'Brien, ισχυρίστηκε πρόσφατα ότι η κλιματική αλλαγή ήταν ένας παράγοντας στο ενδιαφέρον του Τραμπ για την απόκτηση της Γροιλανδίας. «Η Γροιλανδία είναι ένας αυτοκινητόδρομος από την Αρκτική μέχρι τη Βόρεια Αμερική, τις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε στο Fox News. «Είναι στρατηγικά πολύ σημαντικό για την Αρκτική, η οποία θα είναι το κρίσιμο πεδίο μάχης του μέλλοντος, επειδή καθώς το κλίμα θερμαίνεται, η Αρκτική θα είναι ένα μονοπάτι που ίσως περιορίσει τη χρήση της Διώρυγας του Παναμά».

«Τα σύνορα δεν επιτρέπεται να μετακινούνται διά της βίας», επισήμανε ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς, αναφερόμενος εμμέσως στις πρόσφατες δηλώσεις του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ περί προσάρτησης του Καναδά, της Γροιλανδίας και της Διώρυγας του Παναμά.

Τα μηνύματα Γερμανίας και Γαλλίας μετά από τις σχετικές δηλώσεις Τραμπ

«Τα σύνορα δεν επιτρέπεται να μετακινούνται διά της βίας. Αυτό ισχύει για κάθε χώρα είτε βρίσκεται στα ανατολικά είτε στα δυτικά μας και αποτελεί θεμέλιο της ειρηνευτικής μας τάξης. Και κάθε κράτος πρέπει να το τηρήσει, ανεξαρτήτως του εάν πρόκειται για μικρή χώρα ή για ένα πολύ ισχυρό κράτος», είπε ο κ. Σολτς σε έκτακτη δήλωσή του, κατά την οποία πάντως δεν αναφέρθηκε ονομαστικά στον Ντόναλντ Τραμπ.

Επιπλέον, ο Όλαφ Σολτς ανέφερε ότι είχε ήδη συνομιλίες για το θέμα με Ευρωπαίους εταίρους και με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της ΕΕ Αντόνιο Κόστα, κατά τις οποίες, όπως είπε, «κατέστη σαφής μια κάποια έλλειψη κατανόησης σε ό,τι αφορά κάποιες δηλώσεις προερχόμενες από τις ΗΠΑ».

Ο καγκελάριος περιέγραψε το ΝΑΤΟ ως «το σημαντικότερο εργαλείο για την άμυνά μας» και «κεντρικό πυλώνα των διατλαντικών σχέσεων» και τόνισε ότι «εμείς οι Ευρωπαίοι πρέπει να μείνουμε ενωμένοι και απαιτείται μια αποφασιστική και συνετή απάντηση στο γεγονός ότι στο άμεσο μέλλον η κατάσταση ασφάλειας στην Ευρώπη θα παραμείνει πολύ τεταμένη. Με βάση μια κοινή ανάλυση των απειλών, θα καθοριστεί επακριβώς ποιες στρατιωτικές δυνατότητες απαιτούνται», είπε ο καγκελάριος.

Mηνύματα και από τη Γαλλία

Από την πλευρά του, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν Νοέλ Μπαρό σημείωσε ότι «δεν υπάρχει προφανώς κανένα ζήτημα ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα άφηνε άλλα έθνη του κόσμου να επιτεθούν στα κυρίαρχα σύνορά της».

Σε συνέντευξή του σε ραδιοφωνικό σταθμό ο επικεφαλής της γαλλικής διπλωματίας σημξείωσε ότι ό ίδιος δεν πιστευει πως οι ΗΠΑ θα εισβάλουν στη Γροιλανδία. «Αν με ρωτάτε γι’ αυτό το ενδεχόμενο η απάντησή μου είναι όχι» είπε χαρακτηριστικά.

Ο ΥΠΕΞ Μπλίνκεν αποκλείει την πιθανότητα προσάρτησης της Γροιλανδίας
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν απέρριψε σήμερα την ιδέα της προσάρτησης της Γροιλανδίας, στην οποία αναφέρεται τις τελευταίες ημέρες ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, διαβεβαιώνοντας ότι δεν πρόκειται να υπάρξει στρατιωτική επέμβαση.

«Η ιδέα που εκφράστηκε για τη Γροιλανδία προφανώς δεν είναι καλή αλλά, ίσως το σημαντικότερο είναι ότι αυτό δεν πρόκειται να γίνει», είπε ο Μπλίνκεν σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στο Παρίσι, μαζί με τον Γάλλο ομόλογό του Ζαν-Νοέλ Μπαρό.

Ο Τραμπ αρνήθηκε να αποκλείσει το ενδεχόμενο προσφυγής στη βία για να θέσει υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ τη νήσο, την οποία είπε ότι οι ΗΠΑ την χρειάζονται για λόγους εθνικής ασφάλειας. Η Γροιλανδία είναι αυτόνομο έδαφος του Βασιλείου της Δανίας και η Κοπεγχάγη διαμήνυσε ότι δεν πρόκειται να γίνει Πολιτεία των ΗΠΑ.

Σημειώνεται πως η είδηση της δήλωσης του Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με τη Γροιλανδία προκάλεσε φρενίτιδα στα δημοσιογραφικά γραφεία.

Η Γροιλανδία, το μεγαλύτερο νησί του κόσμου με πληθυσμό μόλις 57.000 κατοίκους, αποτελεί αυτόνομο έδαφος της Δανίας για περισσότερα από 600 χρόνια. Η στρατηγική του σημασία, ωστόσο, το καθιστά αντικείμενο έντονου γεωπολιτικού ενδιαφέροντος.