Γιατί η Γροιλανδία έγινε "πολύφερνη νύφη"- Η ιστορία, η αμερικανική βάση και οι αντιδράσεις της ΕΕ

Τις τελευταίες εβδομάδες, η Γροιλανδία έχει βρεθεί στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος λόγω δύο σημαντικών εξελίξεων.

Από τη μια ήρθε στο φως το “ενδιαφέρον του Τραμπ” για την απόκτηση της Γροιλανδίας. Συγκεκριμένα, ο επανεκλεγμένος Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, εξέφρασε εκ νέου την επιθυμία του να αποκτήσει τη Γροιλανδία, χαρακτηρίζοντας την ιδιοκτησία και τον έλεγχο του νησιού ως “απόλυτη αναγκαιότητα” για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Μάλιστα, δεν απέκλεισε τη χρήση στρατιωτικών ή οικονομικών μέτρων για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Αυτές οι δηλώσεις προκάλεσαν αντιδράσεις από τη Δανία και τη Γροιλανδία, με τον Πρωθυπουργό της Γροιλανδίας, Μούτε Έγκεντε, να δηλώνει ότι “η Γροιλανδία δεν είναι προς πώληση” και να υπογραμμίζει τον αγώνα του νησιού για ελευθερία.

Από την άλλη, σε ομιλία του για το νέο έτος, ο Πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, Μούτε Έγκεντε, κάλεσε για ανεξαρτησία από τη Δανία, αναφέροντας την ανάγκη να απαλλαγεί η χώρα από τα “δεσμά της αποικιοκρατίας”. Η Γροιλανδία, αν και αυτόνομη περιοχή της Δανίας, επιδιώκει το τελευταίο διάστημα την πλήρη ανεξαρτησία της, με τον Έγκεντε να υπογραμμίζει ότι ήρθε η ώρα η χώρα να καθορίσει το μέλλον της και να επιλέξει τους συνεργάτες και εμπορικούς εταίρους της.

Οι παραπάνω εξελίξεις καταδεικνύουν τη σημασία της Γροιλανδίας στην Αρκτική, λόγω των πλούσιων φυσικών πόρων της και της γεωπολιτικής της θέσης, που προσελκύουν το ενδιαφέρον μεγάλων δυνάμεων όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία που βρίσκονται σε νέο ανοιχτό ανταγωνισμό, εν αναμονής της ανάληψης των καθηκόντων από τον Τραμπ.

Η ιστορία της Γροιλανδίας
Η Γροιλανδία κατοικήθηκε από αυτόχθονες πληθυσμούς πριν από περίπου 4.500 χρόνια, με τους πρώτους κατοίκους να έρχονται από τη βόρεια Αμερική. Οι πρώτοι Ευρωπαίοι που έφτασαν στη Γροιλανδία ήταν οι Νορβηγοί Βίκινγκ, με τον Ερικ τον Ερυθρό να ιδρύει τους πρώτους ευρωπαϊκούς οικισμούς γύρω στο 985 μ.Χ. Οι Βίκινγκ ίδρυσαν δύο κύριες αποικίες στη νοτιοδυτική Γροιλανδία, οι οποίες ευημερούσαν για αρκετούς αιώνες. Οι Βίκινγκ άφησαν τη Γροιλανδία σταδιακά κατά τον 15ο αιώνα, πιθανότατα λόγω των δυσμενών κλιματικών συνθηκών και των συγκρούσεων με τους Ινουίτ, ιθαγενών της Αλάσκας, της Γροιλανδίας και του Καναδά.

Το 1721 οι Δανοί ανανέωσαν το ενδιαφέρον τους για τη Γροιλανδία, κυρίως μέσω αποστολών ιεραποστολών από τον Χανς Έγκεντε, ο οποίος ήθελε να “φέρει” τον Χριστιανισμό στους Ινουίτ.

Με τη Συνθήκη του Κιέλου το1814, η Δανία διατήρησε τον έλεγχο της Γροιλανδίας, παρά την απώλεια άλλων περιοχών. Εν συνεχεία, το 1953, η Γροιλανδία ανακηρύχθηκε επίσημα μέρος του Βασιλείου της Δανίας, με τους κατοίκους να αποκτούν πλήρη δικαιώματα ως πολίτες της Δανίας.

Το 1979, μετά από δημοψήφισμα, η Γροιλανδία απέκτησε καθεστώς αυτονομίας από τη Δανία. Η κυβέρνηση της Γροιλανδίας ανέλαβε τον έλεγχο πολλών εσωτερικών υποθέσεων, εκτός από την εξωτερική πολιτική και την άμυνα.

Το 2009, το καθεστώς αυτονομίας ενισχύθηκε με τη “Συνθήκη Αυτονομίας”, επιτρέποντας στη Γροιλανδία να διαχειρίζεται τους φυσικούς της πόρους και να προωθεί τη δυνατότητα ανεξαρτησίας μέσω δημοψηφίσματος.

Εν γένει, η Γροιλανδία βρίσκεται στο επίκεντρο του γεωπολιτικού ενδιαφέροντος λόγω της θέσης της στην Αρκτική, των πλούσιων φυσικών πόρων της (όπως τα ορυκτά, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο) και του ρόλου της στη μελέτη των κλιματικών αλλαγών.

Οι δε Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν στρατιωτική βάση στο Κάαναακ (παλαιότερα γνωστό ως Θούλη ή Νέα Θούλη). Το Κάαναακ είναι η κύρια πόλη στη βορειοδυτική Γροιλανδία και είναι μια από τις βορειότερες πόλεις του κόσμου (ζουν 646 κάτοικοι). Συνολικά στη Γροιλανδία ζουν 56.700 άνθρωποι, βάσει των τελευταίων εκτιμήσεων. Οι σύγχρονοι Ινουίτ αποτελούν πάντως την πλειοψηφία του πληθυσμού, διατηρώντας ζωντανή την πολιτιστική τους ταυτότητα.

Εν μέσω γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων
Ο Ντόναλντ Τραμπ διατείνεται πως η απόκτηση της Γροιλανδίας είναι σημαντική για τις ΗΠΑ “για σκοπούς εθνικής ασφάλειας και ελευθερίας σε ολόκληρο τον κόσμο”. Ο Ντόναλντ Τραμπ διατείνεται πως η απόκτηση της Γροιλανδίας είναι σημαντική για τις ΗΠΑ “για σκοπούς εθνικής ασφάλειας και ελευθερίας σε ολόκληρο τον κόσμο”.

Οι ΗΠΑ θεωρούν την περιοχή κρίσιμη λόγω της εγγύτητάς της στη Ρωσία και την Κίνα. Η Ρωσία έχει επενδύσει σε στρατιωτική υποδομή στην Αρκτική, ενώ η Κίνα επιδιώκει πρόσβαση στους φυσικούς πόρους και τις θαλάσσιες οδούς. Φυσικά το γεγονός ότι η περιοχή είναι πλούσια σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αποτελεί έξτρα “κίνητρο” για τις μεγάλες δυνάμεις που βρίσκονται σε νέα ανοιχτή κόντρα μεταξύ τους.

Η Δανία αντέδρασε άμεσα στις δηλώσεις Τραμπ. Ο υπουργός Άμυνας της Δανίας, Τρολς Λουντ Πόουλσεν, ανακοίνωσε σημαντική αύξηση των αμυντικών δαπανών για την περιοχή, ύψους τουλάχιστον 1,5 δισ. δολαρίων, ενισχύοντας την παρουσία της χώρας στην περιοχή.

Επιπλέον, ο υπουργός Εξωτερικών της Δανίας, Λαρς Λόκε Ράσμουσεν, δήλωσε ότι η Γροιλανδία μπορεί να ανεξαρτητοποιηθεί αν το επιθυμούν οι κάτοικοί της, αλλά δεν θα γίνει κράτος των ΗΠΑ.

Η Γαλλία επίσης εξέφρασε την αντίθεσή της στις δηλώσεις του Τραμπ, με τον υπουργό Εξωτερικών, Ζαν Νοέλ Μπαρό, να προειδοποιεί ότι δεν υπάρχει καμία πιθανότητα η ΕΕ και άλλα έθνη να επιτρέψουν οποιαδήποτε επίθεση στα κυρίαρχα σύνορά τους.

Η όλη σύγκρουση εκτιμάται πάντως να εκδηλωθεί σε νομικό επίπεδο, με τις χώρες να υποβάλλουν διεκδικήσεις για την Αρκτική στον ΟΗΕ. Η αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της Αρκτικής από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα αυξάνει σε κάθε περίπτωση τις εντάσεις. Ειδικά η στρατιωτική βάση Thule Air Base ενδέχεται να αποτελέσει “σημείο έντασης” για τους εμπλεκόμενους.

Σε κάθε περίπτωση είναι παραπάνω από πιθανό να δούμε εντάσεις μέσω κυρώσεων, εμπορικών αποκλεισμών ή διπλωματικών αντιπαραθέσεων, ιδιαίτερα μεταξύ ΗΠΑ και Δανίας, κάτι που αφορά φυσικά και την ΕΕ συνολικά.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δεν έχει εκδώσει ακόμη επίσημη ανακοίνωση σχετικά με τις πρόσφατες δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για την απόκτηση της Γροιλανδίας. Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς υπογράμμισε ωστόσο την αρχή του απαραβίαστου των συνόρων, εκφράζοντας την ανησυχία του για τις προθέσεις του Τραμπ, δίνοντας ένα συνολικό “σήμα”.

Ο δε Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Λάμι δήλωσε σήμερα, Πέμπτη, ότι είναι βέβαιος πως ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος θα ορκιστεί πρόεδρος των ΗΠΑ αυτόν τον μήνα, αναγνωρίζει πως η Γροιλανδία αποτελεί μέρος του Βασιλείου της Δανίας, μολονότι σημείωσε ότι η ρητορική του Αμερικανού νεοεκλεγέντος προέδρου μπορεί να είναι αποσταθεροποιητική.

Τι ισχύει για τους κατοίκους της Γροιλανδίας
Οι κάτοικοι έχουν εκφράσει την επιθυμία για ανεξαρτησία από τη Δανία, αλλά δεν έχουν δείξει ενδιαφέρον να ενταχθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αν και το κίνημα για ανεξαρτησία κερδίζει έδαφος, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι κάτοικοι επιθυμούν να γίνουν μέρος των ΗΠΑ και το ζήτημα δεν αποτελεί μέρος της ατζέντας του “κινήματος”.

Το παράδειγμα της Αλάσκας
Θυμίζουμε πως οι ΗΠΑ αγόρασαν την Αλάσκα από τη Ρωσική Αυτοκρατορία το 1867 για το ποσό των 7,2 εκατομμυρίων δολαρίων. Η συμφωνία έγινε γνωστή ως η “Αγορά της Αλάσκας” (Alaska Purchase) και υπογράφηκε από τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, William H. Seward. Το ποσό αυτό ισοδυναμεί περίπου με 2 σεντς ανά στρέμμα. Στην εποχή του, πολλοί Αμερικανοί θεώρησαν την αγορά ως σπατάλη χρημάτων και την αποκάλεσαν ειρωνικά “Seward’s Folly” (Η τρέλα του Seward), αλλά αποδείχθηκε μία από τις πιο κερδοφόρες αγορές στην ιστορία των ΗΠΑ, κυρίως λόγω των φυσικών πόρων της Αλάσκας.

Θεωρητικά πάντα, σύμφωνα με αναλυτές, η εκτιμώμενη αξία της Γροιλανδίας θα μπορούσε να φτάσει τα 1-1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια ή και παραπάνω.

πηγή news247.gr