"BLACK DOG – GOUZHEN" στην Κινηματογραφική Λέσχη Πάτρας

BLACK DOG – GOUZHEN
Σκηνοθεσία: Γκουάν Χου
Σενάριο: Ρουί Γε, Γκουάν Χου
Ηθοποιοί: Ζανγκ Γι, Έντι Πεγκ, Τονγκ Λία, Τσινγκ Λιανγκ
Φωτογραφία: Γουάζι Γκάο
Μουσική: Βίβιαν Μπρετόν
Χώρα: Κίνα (Έγχρωμη)
Διάρκεια: 116΄

Διακρίσεις: 12 Βραβεία και 9 υποψηφιότητες  

Cannes Film Festival 2024, Βραβείο Un Certain Regard.
Jerusalem Film Festival 2024, Βραβείο-Ειδική Μνεία καλύτερης διεθνούς ταινίας.  
Warsaw International Film Festival 2024, Βραβείο Crème de la Crème.   
Weibo Awards Ceremony 2024, 3 Βραβεία, Τεχνικός της Χρονιάς, Σκηνοθέτης της Χρονιάς και Ταινία της χρονιάς. 
Valladolid International Film Festival 2024, 2 Βραβεία, Σκηνοθεσίας και Φωτογραφίας. 
Warsaw International Film Festival 2024, Βραβείο Crème dela Crème  
Lisbon Film Festival (LEFFEST) 2024, Βραβείο Κριτών   
Asian Film Festival Barcelona 2024, Βραβείο καλύτερης ταινίας  
Weibo Awards Ceremony 2024, 3 Βραβεία, Τεχνικό, Word of mouth, και στον σκηνοθέτη.  
China Film Art Direction Academy Annual Award 2024, 2 Βραβεία, στην παραγωγή και Κοστούμια.

Δίκαιο και Πανάξιο Μεγάλο Βραβείο στο τμήμα Ενα Κάποιο Βλέμμα του Φεστιβάλ Κανών 2024.  Κινέζικο νουάρ-γουέστερν είναι ένα καυστικό σχόλιο για την «ανάπτυξη», μία συγκινητική παραβολή για όσους αισθάνονται αδέσποτοι και παρίες, ένας ύμνος στα σκυλιά, τα ζώα, τη φύση.

Στην άκρη της ερήμου στη βορειοδυτική Κίνα, ο Λανγκ επιστρέφει στη γενέτειρά του αφού απελευθερώθηκε από τη φυλακή. Ενώ εργαζεται σε ομάδα περιπολίας σκύλων για να καθαρίσει την πόλη από αδέσποτα σκυλιά πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, δημιουργεί μια απίθανη σχέση με ένα μαύρο σκυλί.Καταλήγει να το υιοθετήσει.  Αυτές οι δύο μοναχικές ψυχές ξεκινούν τώρα μαζί ένα νέο ταξίδι. Δυο αγρίμια που επιτίθενται σε άμυνα. Δυο παρείσακτοι. Δυο καταδικασμένοι. Ο μαύρος σκύλος και το μαύρο πρόβατο.

Μια αλληγορική αισθητικά υπέροχη ταινία για το αγαπημένο θέμα στο σινεμά, τη σχέση ανθρώπου-σκύλου. Ολιγόλογη, λακωνική, αστεία και βαθιά λαβωμένη.  Και απαισιόδοξη για το είδος μας και με ψήγματα καλοσύνης, ελπίδας, ανθρωπιάς. Υπάρχει σωτηρία για τον άνθρωπο. Οταν σώζει ένα ζώο, σώζεται κι αυτός.

Το αχανές τοπίο της ερήμου. Κάπου στην Κίνα. Άνεμος δυνατός.  Στο βάθος του πλάνου ένα λεωφορείο. Ξαφνικά μια αγέλη άγριων σκύλων κατεβαίνει από τους λόφους, κατευθύνεται προς το όχημα και διασταυρώνεται μαζί του. Το λεωφορείο ανατρέπεται, στη μέση του πουθενά, αλλά οι επιβάτες του λεωφορείου βγαίνουν σώοι και αβλαβείς. Ανάμεσα στους επιβάτες και ένας άρτι αποφυλακισθείς  με αναστολή. Επιστρέφει πίσω στο σπίτι του στην πόλη από όπου κατάγεται.  
Είναι η πόλη Chi Xia, εν τω μέσω της έρημου Gobi, στις εσχατιές της βορειοδυτικής Κίνας. Αυτή η μικρή επαρχιακή πόλη είναι γεμάτη αδέσποτα -παρατημένα από τους κατοίκους που έφυγαν-,  σχεδόν έρημη από κατοίκους. Ο χώρος είναι σε αναστάτωση: σπίτια εγκαταλελειμμένα και υπό κατάρρευση, ολόκληρα οικιστικά συγκροτήματα υπό κατεδάφιση. Το τοπίο της πόλης συναρπαστικό: μοιάζει ως η αποτυχημένη όψη του κινέζικου ονείρου, μια πόλη του κινέζικης μεθορίου της Άγριας Δύσης.  Ένας μαύρος σκύλος συνιστά την απειλή για τους κατοίκους: μια επικήρυξη έχει βγει γι’ αυτόν. Βρισκόμαστε  στη κινέζικη επαρχία, στο σύμπαν των πρώτων ταινιών του Jia Zhang-ke, ο οποίος υποδύεται ένα τοπικό παράγοντα. Είμαστε στο 2008, 51 μέρες πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου. Στα περιθώρια του κινέζικου ονείρου...
Ένα ταξίδι επιστροφής βρίσκεται στο κέντρο αυτής της ταινίας. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Lang Yonghui, 38 χρόνων, πρώην τοπικός rockstar -το ρόλο υποδύεται ο Eddie Peng-,  μετά από την έκτιση της ποινής του στη φυλακή, προσπαθεί να βρει το βηματισμό του,  ωστόσο η προκατάληψη και η βαριά σκιά που ρίχνει πάνω στη ζωή του το έγκλημα που έχει διαπράξει, μοιάζουν να μην του το επιτρέπουν: η απελπισία τον σημαδεύει. Χωρίς ουσιαστικούς δεσμούς -οικογενειακούς ή άλλους- περιφέρεται και αυτός μέσα στον αστικό τοπίο εγκατάλειψης ως “αδέσποτος σκύλος”. Η αφήγηση εστιάζει στον ήρωα στην σχέση του με τον χώρο ελάχιστα με τα πρόσωπα, αλλά κυρίως με τα ζώα που ενοικούν σ’ αυτό.
Σχεδιάζεται ένα πορτρέτο αυτού του χαρακτήρα ως μοναχικού, μονόχνοτου,  λιγομίλητου, σχεδόν μονόχρωμου και γκρίζου,  όπως ο περιβάλλον χώρος. O σκηνοθέτης  παρακολουθεί από απόσταση την απελπισία του ήρωα, χωρίς ίχνος μελοδραματισμού, και τη διαδρομή του καθώς αναζητά μια ελπίδα.
Σ’ αυτή τη διαδρομή μέσα στα ερείπια του χώρου, είναι η σχέση του με τα ζώα που είναι καθοριστική. Αλλά είναι κυρίως μέσα από τη σχέση του μ’ ένα σκύλο -το μαύρο σκύλο του τίτλου, μια αληθινή αντανάκλαση του ανθρώπου σε ζώο και ένας αληθινός χαρακτήρας της δραματικής πλοκής. Μέσω αυτού του χαρακτήρα τα συναισθήματα του ήρωα εκφράζονται.
Το καλοκαίρι του 2008 υπήρξε μια στιγμή, μια εποχή αποκορύφωμα της Κίνας -η χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου-, παράλληλα υπήρξε και το καλοκαίρι όπου μία έκλειψη ηλίου έγινε ορατή στην Κίνα. Καθώς η πόλη μοιάζει διαλυμένη χωρίς ένα συνεκτικό ιστό -η έκλειψη και η κινητοποίηση που προκαλεί δημιουργεί μια αίσθηση ενότητας. Παράλληλα, η παρουσία των ζώων, και ειδικότερα  των  σκυλιών, σταδιακά  αποκτά μια μεταφορική σημασία μέσα στη δραματική πλοκή της ταινίας -υπόμνηση ενός ανυπότακτου πνεύματος που τελεί υπό καταδίωξη στις εποχές του μοντερνισμού. Και για αυτό η εικονοποιία αλλά και η δραματική πλοκή χάνει σιγά-σιγά τα ρεαλιστικά της χαρακτηριστικά. Και απομακρύνεται από τον κεντρικό χαρακτήρα, αποκτώντας μια πολύ ευρύτερη διάσταση που αφορά έναν τόπο, τους κατοίκους του, μια χώρα...
Οι στίχοι από το εμβληματικό τραγούδι των Pink Floyd, Hey You που ακούγεται στην ταινία μοιάζουν να υπογραμμίζουν αυτή την αφηγηματική διαδρομή του ήρωα:
“Έι, εσύ...
Μην τους βοηθάς να θάψουν το φως
Μην παραδίνεσαι χωρίς μάχη”
Φεστιβάλ Καννών (Un Certain Regard) 2024 

Δημήτρης Μπάμπας, cinephilia.gr Οκτώβρης 2024

---------------------------------------------

Κάποτε, ο Λανγκ ήταν «κάποιος». Γιος του ιδιοκτήτη του τοπικού ζωολογικού κήπου, έκανε επιδέξια, επικίνδυνα ακροβατικά με την μηχανή του, έπαιζε κιθάρα. Για την μικρή του πόλη -εκεί, στα όρια της ερήμου Γκόμπι στη βορειοδυτική Κίνα- ο Λανγκ ήταν ροκ σταρ. Μέχρι που το δυστύχημα ενός φίλου, που τον ακολουθούσε στα κόλπα με τη δική του μηχανή, τον έκρινε «δολοφόνο εξ αμελείας» και τον καταδίκασε σε φυλάκιση. 

Μετά από 10 χρόνια, ο Λανγκ αποφυλακίζεται κι επιστρέφει στον τόπο του. Τίποτα δεν είναι ίδιο. Ενώ στο Πεκίνο όλοι ετοιμάζονται για να υποδεχτούν την ολυμπιακή φλόγα (η Κίνα έριξε το επιβλητικό ποσό των 32 δισεκατομμυρίων λιρών για τους Ολυμπιακούς της) η κινεζική επαρχία ξεψυχά. Η γενέτειρά του μοιάζει με πόλη φάντασμα - κλειστά μαγαζιά, ερειπωμένα σπίτια, ηλικιωμένοι κάτοικοι που αντιμετωπίζουν ακραία φτώχεια. Ο ζωολογικός κήπος που πεισμωμένα κρατά ανοικτό ο πατέρας του, έχει ερημώσει, κι εκείνος -σε βαθιά κατάθλιψη και αλκοολισμό- αναγκάζεται να απελευθερώνει τα άγρια ζώα, ένα ένα. Δεν έχει τη δυνατότητα πια να τα ταΐσει. 

Παράλληλα, μεγάφωνα ντόπιων πολιτικών επαναλαμβάνουν την κυβερνητική προπαγάνδα που υπόσχεται ανάπτυξη. Αρκεί να εγκαταλείψεις το σπίτι σου για να γκρεμιστεί και να γίνει ένα μοντέρνο κτίριο. Επιτακτική ανάγκη να θανατωθούν οι αγέλες σκύλων - όλα τα αδέσποτα που αλωνίζουν στους δρόμους και δίνουν την αίσθηση βρωμιάς λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, πρέπει να συγκεντρωθούν για μαζικές ευθανασίες. Χρειάζονται εργατικά χέρια για να επιτευχθεί αυτό. 

Σ' αυτό το περιβάλλον επιστρέφει ο Λανγκ. Και βρίσκει όλες τις πόρτες κλειστές. Στην μικρή του κοινωνία είναι ανεπιθύμητος, ενώ ο «Χασάπης» Χου, ο θείος του εκλιπόντος φίλου του, εκτροφέας φιδιών και τοπικός μαφιόζος, διψά για εκδίκηση. Μην έχοντας άλλη διέξοδο, ο φρεσκοαποφυλακισμένος δέχεται να γίνει μπόγιας. Μόνο που καταδιώκοντας έναν ιδιαίτερα επικίνδυνο μαύρο σκύλο που κανείς άλλος δεν μπορεί να πιάσει, ο Λανγκ καταλήγει να τον υιοθετήσει. Δυο αγρίμια που επιτίθενται σε άμυνα. Δυο παρείσακτοι. Δυο καταδικασμένοι. 

Το αλληγορικό φιλμ του Γκουάν Χου μπορεί να μην έχει τις blockbuster διαστάσεις των προηγούμενων ταινιών του («The Eight Hundred», «The Sacrifice»), όμως είναι εξίσου φιλόδοξο, μεγαλόπνοο, επικό - και σε εικόνα και σε μήνυμα και σε συναίσθημα. Βαθιά συγκινητικό, χωρίς καμία έκπτωση στον κοινωνικό και πολιτικό σχολιασμό, κανένα καταφύγιο στο μελόδραμα. Αντιθέτως, ο Χου παίζει με τα είδη - χτίζει ένα meta γουέστερν καλών και κακών, φωτοσκιάζει ένα σύγχρονο νουάρ με τον αντιήρωα σε καταδικασμένο (;) αγώνα, ενθέτει δόσεις αναρχικού χιούμορ (το ότι ο συμπατριώτης του σκηνοθέτης Ζία Ζάνγκε ερμηνεύει τον αρχιμαφιόζο είναι από μόνο του ένα κωμικό κλείσιμο ματιού) και λιώνει κάθε κυνισμό με αυτή τη σχέση αυτών των δύο ημιάγριων, παρεξηγημένων, μοναχικών πλασμάτων που έχουν τον δικό τους ηθικό κώδικα τιμής. 

Αισθητικά, είναι υπέροχο. Στοιχειωμένες, σκοτεινές, μετα-ποκαλυπτικές εικόνες μάς υποδέχονται στο σύμπαν της ταινίας. Ο DP Γκάο Βάιτσε ξεβάφει την παλέτα στα μισογκρεμισμένα κτίρια, ζωγραφίζει τον ουρανό στο σταχτί γκρι της άμμου, ενώ η ίδια η απέραντη έρημος και οι όγκοι των βράχων που την πλαισιώνουν μοιάζουν με τοπίο ενός ακατοίκητου πλανήτη. 

Σ' αυτό τον καμβά ο Χου τοποθετεί το ζωικό βασίλειο ως ανώτερο είδος. Η αγέλη αγριόσκυλων που δεσπόζει στα βράχια σαν αντάρτικος στρατός και κοιτά απειλητικά (ή με οίκτο), τους ανθρώπους. Ο γκρίζος λύκος που απελευθερώθηκε από το ζωολογικό κήπο της πόλης και, ελεύθερος πια, χαζεύει από ψηλά την κατάντια της. Η φυλακισμένη στο κλουβί της τίγρη που αργοπεθαίνει σε πλήρη ενσυναίσθηση με τους παρατημένους στη μοίρα τους κατοίκους. 

Μία έκλειψη ηλίου (φρούδα υπόσχεση «θεάματος» που αποπροσανατολίζει τον άνθρωπο), οι πόρτες των κλουβιών που ανοίγουν και τα ζώα ξεχύνονται στους δρόμους (μία μυθική, φαντασιακή δικαίωση της φύσης), ένα τσίρκο που βρίσκει καταφύγιο στις παρυφές της καταστροφής (και στρέφει τον καθρέφτη στο ανθρώπινο τσίρκο). Ο Χου χτίζει μία εντυπωσιακή εικονογραφία στο παραμύθι του, υφαίνει διακριτικά τα αλληγορικά σύμβολα της πολιτικής του παραβολής, όμως η καρδιά του χτυπά ξεκάθαρα για το ζευγάρι των ηρώων του. Τον μαύρο σκύλο και το μαύρο πρόβατο. 

Η σχέση ανθρώπου/σκύλου είναι αγαπημένο θέμα στο σινεμά, όμως εδώ τίποτα δεν γίνεται γλυκερά, φτηνά. Είναι αξιοσημείωτο με πόση αυτοπεποίθηση, με πόση χειρουργική ακρίβεια, ο Χου κρατά τις ισορροπίες στο συναίσθημα. Καμία επιλογή δεν είναι παράφωνη, περιττή ή φλύαρη. Η ταινία, όπως κι ο απρόσιτος, κλειστός αντιήρωάς της (ερμηνευμένος με εξαιρετική πειθαρχία από τον Εντι Πενγκ, σε κόντρα ρόλο) είναι ολιγόλογη, λακωνική - παρόλα αυτά και δραματική και αστεία και βαθιά λαβωμένη. Και απαισιόδοξη για το είδος μας και με ψήγματα καλοσύνης, ελπίδας, ανθρωπιάς. Υπάρχει σωτηρία για τον άνθρωπο. Οταν σώζει ένα ζώο, σώζεται κι αυτός.   Πόλυ Λυκούργου

Guan Hu
Παραγωγός, σκηνοθέτης και ηθοποιός, γενήθηκε το 1968 στο Πεκίνο, Κίνα. Για τις ταινίες του έχει κερδίσει 48 Βραβεία και 62 υποψηφιότητες. Φιλμογραφία:  Dong Ji Dao (in production),Yi ge nan ren he yi ge nv ren (2024), Black Dog (2024), Jin Gang Chuan (2020), Ba bai (2020), Wo he wo de zu guo (2019), Wai Tan zhong sheng (TV Series 2018), Gui chui deng zhi huang pizi fen (TV Series 2017), The Tomb of Ghost Blows Out the Light (TV Series 2017), Zai shi jie de zhong xin hu huan ai (2016), Lao pao er (2015), Rune of Blood (TV Series 2015), Huo xian san xiong dì (TV Series 2013), Chu zi Xi zi Pi zi (2013), Sha sheng (2012), Yi meng (TV Series 2009), The Outlander (TV Series 2009), Dou niu (2009), Dong Zhi (TV Series 2004), Xi shi yan (2002), Black Hole (TV Series 2001), Shang che zou ba (TV Movie 2000), Αντίο! Το δικό µας 1948 (1999), Lang man jie tou (1996), Langman jietou (1996), Tou fa luan le (1995).