Ο έρωτας του Καλλέργη με την αυτοκράτειρα Ευγενία

Στις 17 Απριλίου 1835 ο στρατηγός Δημήτριος Καλλέργης (1803-67, αγωνιστής του 1821 και πρωταγωνιστής της Επανάστασης της 3ης Σεπτεμβρίου 1843) και η αγαπημένη του Σοφία Θεοχάρη Ρέντη (1803-93) έφεραν στον κόσμο ένα πανέμορφο αγοράκι που του έδωσαν το όνομα Εμμανουήλ.

Το 1852, τον δεκαεπτάχρονο Εμμανουήλ τον έστειλε ο πατέρας του στο Παρίσι.

Πρόεδρος εκείνα τα χρόνια της Γαλλικής Δημοκρατίας ήταν ο Ναπολέων Γ΄ (1808 -73, Charles Louis Napoleon Bonaparte), φίλος του στρατηγού. Στις αρχές του 1853 ο μεγαλόσωμος, ευθυτενής, ευφυής και ωραίος Εμμανουήλ γράφτηκε στην περίφημη Στρατιωτική Σχολή του Saint Cyr (Αγίου Κύρου).

Το 1859 ύστερα από επτά χρόνια σπουδών και εκπαίδευσης στον γαλλικό στρατό επέστρεψε στην Ελλάδα, για να υπηρετήσει στον ελληνικό στρατό, με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού του Πυροβολικού.

Το μυαλό, όμως, του Εμμανουήλ βρισκόταν στο Παρίσι. Όπως αναφέρεται, «δυστυχώς δεν έμεινεν εν τη πατρίδι, που ανέμενεν αυτόν λαμπρόν μέλλον ως εκ της οικογενειακής περιωπής και της εξόχου προσωπικήςὅ μορφώσεως και αξίας του».

Ο πατέρας του τότε ήταν πρέσβης της Ελλάδας στο Παρίσι και ο Εμμανουήλ σχεδόν εικοσιπεντάχρονος διορίστηκε στρατιωτικός ακόλουθος της πρεσβείας.

Τον Δεκέμβριο του 1860 με τον βαθμό του υπολοχαγού μετατέθηκε στο σώμα των Γενικών Επιτελών. Η ζωή του αυτήν την περίοδο στη γαλλική πρωτεύουσα ήταν ονειρική. Ο νεαρός Καλλέργης με την όμορφη αρρενωπή παρουσία, τη μόρφωση, τις ικανότητές του στον χορό και στην κιθάρα και την οικογενειακή του πατημασιά, γιος, εξάλλου, στρατηγού πρεσβευτή, έγινε αποδεκτός στους αριστοκρατικούς κύκλους του Παρισιού. Στη Γαλλία την περίοδο αυτή πέρασε μια ζωή που ήταν γεμάτη με διασκεδάσεις, πολυτέλεια, έρωτα.

Η αυτοκράτειρα Ευγενία (1826-1920), πιο γνωστή ως Ευγενία του Μοντίγιο (Eugenie de Montijo) αρεσκόταν στους χορούς του παλατιού να χορεύει με τον νεαρό Καλλέργη.

Η Ισπανίδα Ευγενία έδειχνε απροκάλυπτα Εμμανουήλ Καλλέργης μαθητής στη Στρατιωτική Σχολή Saint-Cyr. Φωτογραφία από το Περιοδικό Αρχαιολογία & Τέχνες, τεύχος 36, Σεπτέμβριος 1990.
τη συμπάθειά της για τον μικρότερό της όμορφο Εμμανουήλ.

Ο νεαρός Έλληνας ανταποκρίθηκε στα αισθήματα της αυτοκράτειρας και στο τέλος την ερωτεύτηκε παράφορα. Ο ερωτευμένος Καλλέργης έφτασε σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Ο έρωτάς τους έγινε αντιληπτός στο παλάτι και ο Ναπολέων ο Γ΄ ήρθε σε δύσκολη θέση, γιατί αγαπούσε την κατά δεκαοκτώ χρόνια μικρότερη γυναίκα του.

Στους αρραβώνες τους, μάλιστα, είχε ανακοινώσει: «Προτίμησα μία γυναίκα που αγαπώ και σέβομαι από μία γυναίκα άγνωστη σε εμένα, μία συμμαχία η οποία θα ενείχε πλεονεκτήματα ανάμικτα με θυσίες».

Ήταν θέμα χρόνου να ξεσπάσει σκάνδαλο στα Ανάκτορα 

Ο γραμματέας του αυτοκράτορα αναγκάστηκε να ειδοποιήσει τον Δημήτριο Καλλέργη, που βρισκόταν με άδεια στην Αθήνα, για τα παραστρατήματα του Εμμανουήλ. Ο Καλλέργης αμέσως φρόντισε να επιστρέψει ο γιος του στην Ελλάδα και παράλληλα μέσω του υπουργού Στρατιωτικών Δημήτριου Μπότσαρη να ανακληθεί από τη θέση του στο Παρίσι. Ο Εμμανουήλ επέστρεψε στην Ελλάδα στις 2 Ιουνίου 1861, αλλά δεν μπορούσε να ξεπεράσει τον έρωτά του για την αυτοκράτειρα Ευγενία. Με συνεχείς μεταθέσεις το υπουργείο Στρατιωτικών προσπάθησε να βοηθήσει τον κλονισμένο ψυχικά και αθεράπευτα ερωτευμένο νεαρό. Το 1867 ο θάνατος του πατέρα του επιβάρυνε την κατάστασή του. Μετοίκησε στο Ναύπλιο για δύο χρόνια και το 1869 τέθηκε σε διαθεσιμότητα. Η μητέρα του Σοφία τον πήρε κοντά της στο Άργος, στο οποίο έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του.

Η κατάστασή του ήταν πλέον μη αναστρέψιμη. Ο τριαντατετράχρονος Εμμανουήλ ήταν πάντα δυστυχισμένος, βασανιζόταν από την «κατάθλιψη του έρωτα». Το 1872 τέθηκε σε αργία. Πρόσκαιρα καλυτέρευσε η υγεία του και το 1878 προήχθη σε ταγματάρχη των Γενικών Επιτελών. Ο Εμμανουήλ, όμως, έπασχε από βαριά μελαγχολία, η οποία με τον καιρό μετατράπηκε σε μανία καταδίωξης. Η ασθένειά του λογίστηκε ως ανίατη. Πάθαινε συχνές κρίσεις. Έτσι, το 1886 αποστρατεύτηκε. Γράφτηκε αργότερα γι’ αυτόν: «Σπανίως η τύχη εξύφανε τόσον γλυκύπικρον δράμα διά την ζωήν ενός θνητού. Ο Εμμανουήλ Καλλέργης, αφ’ ου ανεπτύχθη και εμορφώθη λαμπρώς και κατέστη έτοιμος να υπηρετήση την πατρίδα, τότε ακριβώς εχάθη».

Η ζωή του στο Άργος ήταν μονότονη, πολύ μακριά από την περίλαμπρη ζωή του Παρισιού. Ζώντας μακριά από την αγαπημένη του Ευγενία, μοναδική παρηγοριά του είχε την κιθάρα του. Μ’ αυτή διασκέδαζε τους φίλους του ο μεσήλικας πλέον Εμμανουήλ περνώντας τα τελευταία χρόνια μέσα σε οικονομική ανέχεια. Αυτός που για ένα φεγγάρι σεργιάνιζε στις αυτοκρατορικές αυλές του Παρισιού και ζούσε μέσα στη χλιδή, τώρα βίωνε άθλιες οικονομικές καταστάσεις. Ξεπερνώντας με ιώβεια υπομονή και με περισσή αξιοπρέπεια τις στερήσεις, περιφρονούσε εκουσίως τη ζωή τη γεμάτη πολυτέλεια και απολαύσεις. Τα παραπονεμένα λόγια του κάποτε στον ανιψιό του Δημήτριο Καλλέργη αποτυπώνουν τη θλιμμένη ψυχή του: «Ημην πρώτος εις το Παρίσι και τελευταίος εις το Άργος» έλεγε. Περνούσε τις ώρες του στον μεγάλο κήπο του αρχοντικού της οικογένειας κλεισμένος στις δικές του θύμησες. «Τεσσαράκοντα όλα έτη διήλθε πάσχων τας φρένας» αναφέρεται σε γραπτή μαρτυρία. «Ουδέποτε ελησμόνησε την ευγένειαν της συμπεριφοράς του, την αξιοπρέπειαν του και την υπερηφάνειαν της καταγωγής του. Πάντοτε εστερείτο χρημάτων, διότι ήτο εις άκρον φιλάνθρωπος και ελευθέριος, ως εκ της νόσου του δε ουδέποτε εμερίμνησε περί της ιδίας του συντηρήσεως και των αναγκών του. Οι εν Αθήναις κάλλιστοι ανεψιοί του κ.κ. Δημ. και Ιω. Καλλέργαι εφρόντιζον πάντοτε περί αυτού φιλοστόργως και αφειδώς. Αλλ’ αυτός δια της ελευθεριότηττός του κατόρθωνε να ήνε πάντοτε απένταρος».

Ο Εμμανουήλ Καλλέργης πέθανε το 1909 σε ηλικία 74 χρόνων. Άφησε μια ζωή γεμάτη πάθος, έρωτα και τρέλα. Θεώρησε τον έρωτά του υπέρτατο αγαθό ζωής, θυσιάστηκε για την αγάπη του, αδιαφόρησε για τα πρέπει της κοινωνίας, περιφρόνησε τα πλούτη και τη δόξα, έζησε στον δικό του «τρελόκοσμο». Ιστορείται ότι μισή ώρα πριν πεθάνει τραγουδούσε…

 (Πηγή: Κυριάκος Δ. Σκιαθᾶς, τα ερωτικά του ’21, τόμος δεύτερος, πρόλογος Βασίλης Κων. Λάζαρης, εκδόσεις Διαπολιτισμός, 2017)