Πάτρα: Οι συγκινητικές στιγμές της βράβευσης του φοιτητή απο το Πανεπιστήμιο στο διαγωνισμό αρχιτεκτονικής-ΦΩΤΟ

Εν τέλει όμως, την παράσταση ακόμη και από τον ίδιο τον Renzo Piano την έκλεψε κάτι άλλο, μια νέα γόνιμη τοπογραφία που σχηματίστηκε μέσα στο χώρο: η συναισθηματική, η αξιακή, αυτή των πρωτογενών ανθρώπινων χαρισμάτων και αναγκών. Είδαμε την ορμή, το ασίγαστο πάθος για δημιουργία και ευκαιρίες, την επιστροφή από το ατομικό στο συλλογικό - στην ανάγκη για ένταξη σε ομάδες. Ολα αυτά τα στοιχεία, μαζί προφανώς με τα ίδια τα σχέδια των φοιτητών έκαναν και τον ίδιο τον Renzo Piano να χειροκροτεί συνεχώς με ένα χαμόγελο που έκρυβε απίστευτη τρυφερότητα (και όχι, δεν νομίζω πως ήταν η ιδέα μου).

Να είσαι φοιτητής λοιπόν, σε έναν κλάδο που στην αγορά αποτελεί τη μεγάλη ουτοπία (ως γνωστόν οι αρχιτέκτονες δέχθηκαν πρώτοι και πολύ πριν την κρίση την οικονομική καταιγίδα) και να βλέπεις στη γιγαντοοθόνη σε ζωντανή σύνδεση τον Piano να ξεφυλλίζει τα σχέδιά σου, να μιλά με ενθουσιασμό για τη νέα ελληνική αρχιτεκτονική γραφή και στη συνέχεια να σε χειροκροτεί... Αυτή η συνθήκη κυριάρχησε στην αίθουσα, δίνοντας μια πρώτη νότα της υπόσχεσης (έννοιας περισσότερο ισχυρής πλέον από αυτήν του οράματος) για την έκρηξη της δημιουργίας και της σύνθεσης δυνάμεων που θέλει να προκαλέσει το Ιδρυμα Νιάρχος στο Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος στο Φάληρο.

Νικητές ήταν δύο φοιτητές από διαφορετικές σχολές και πόλεις που συνεργάστηκαν με άγρια χαρά: οι Άγις-Παναγιώτης Μουρελάτος (Σχολή Αρχιτεκτόνων, Πανεπιστήμιο Πατρών) και Σπυρίδωνας Γιωτάκης (Σχολή Αρχιτεκτόνων-Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο). Ο Renzo Piano είπε ότι το έργο τους είχε έντονα τα στοιχεία της προσβασιμότητας και του ανοιχτού ορίζοντα προς το χώρο και το κοινό. «Το Κέντρο Επισκεπτών θα αποτελέσει ουσιαστικά τον πρεσβευτή του Κέντρου Πολιτισμού» πρόσθεσε με νόημα, ενώ ευχήθηκε καλή τύχη στους νέους αρχιτέκτονες ομολογώντας πως και ο ίδιος αισθάνεται πάντα ως ένας νέος αρχιτέκτονας στο ξεκίνημά του.

Και ενώ στην αίθουσα τα χαμόγελα περίσσευαν και με κλεφτές ματιές έβλεπα χάδια στην πλάτη μεταξύ συγγενών, φίλων και συμμετεχόντων που διακρίθηκαν, τον λόγο πήραν οι νικητές: ένας τριτοετής και ένας τεταρτοετής που ξεκαθάρισαν εξαρχής: «Το σημαντικότερο πρόσωπο σε αυτή την εργασία που έκανα για τον διαγωνισμό ήταν ο φίλος μου. Αυτός που μαζί του έκανα την εργασία για τον διαγωνισμό - καίγοντας την εξεταστική... Ήταν μεγάλη μου χαρά που είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με τον παιδικό μου φίλο, πάντα το ήθελα». Το πρωτόφαντο λοιπόν και πάλι σε μια κοινωνία υπό κατάρρευση: η ανάγκη για συνεργασία, η τιμή στον άλλο, η τιμή στην έννοια της ομάδας. Συγκινητικό; Σίγουρα. Ελπιδοφόρο; Απόλυτα.

Με την αμηχανία και τη χαρά της νίκης, οι Αγις-Παναγιώτης Μουρελάτος και Σπυρίδωνας Γιωτάκης κάθισαν στη συνέχεια στο πάνελ και μίλησαν για το έργο τους ανεπιτήδευτα και με ειλικρίνεια: «Θέλαμε μια κίνηση που να επιτρέπει στον επισκέπτη να παρατηρήσει το εργοτάξιο, αυτό το μεταβαλλόμενο αστικό τοπίο. Ουσιαστικά να δει τη μεταβολή όλης της Αθήνας». Το σκεπτικό αυτό άλλωστε αποτελεί την ιδανική γέφυρα για το Ιδρυμα, όπως έσπευσε να εξηγήσει ο πασιφανώς ευτυχής διευθύνων σύμβουλος και γενικός διευθυντής του Κέντρου Γιάννης Τροχόπουλος: «Δεν μας ενδιαφέρουν οι παρατηρητές. Θέλουμε όσοι έρχονται να μην παρατηρούν αλλά να συμμετέχουν». Το Κέντρο Επισκεπτών αναμένεται να λειτουργήσει από τον Ιούλιο του 2013 και μέχρι την ολοκλήρωση του έργου, οπότε θα απομακρυνθεί. Αυτό το στοιχείο της προσωρινότητας προσδίδει μια αίσθηση γοητείας και ελευθερίας στο Κέντρο Επισκεπτών. Στόχος του είναι να στεγάσει όσους σπεύσουν για να ενημερωθούν για το έργο, αλλά και να φιλοξενήσει τις πρόδρομες δράσεις από τη Λυρική -και όχι μόνο - που θα λάβουν χώρα στο Κέντρο.

Στην έκθεση των συμμετοχών που ακολούθησε τη βράβευση, δεν ήταν λίγοι αυτοί που με απορία στάθηκαν μπροστά στην νικητήρια πρόταση. Σε κάποιους φάνηκε υπερβολικά απλή. Υπερβολικά «άδεια». Ο θρίαμβος της αφαίρεσης. Κι όμως, ήταν προφανές ότι για τον Renzo Piano δεν μέτρησε μόνο αυτή καθ' αυτή η αρχιτεκτονική χειρονομία και τόλμη, αλλά πάνω απ' όλα η απόδοση του πνεύματος του μεγάλου έργου – του μεγάλου στόχου: Τίποτα δεν πρέπει να στέκεται εμπόδιο ανάμεσα στον άνθρωπο και το έργο, το τοπίο, την πρόσκληση για συμμετοχή. Σύμφωνα με την επιτροπή: «Η βραβευμένη κατασκευή χαρακτηρίζεται από την καθαρότητα και την απλότητα της μορφής της, ενώ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον εργονομικό και πρακτικό σχεδιασμό του Κέντρου Επισκεπτών ως ελαφρά και ανακυκλώσιμη εργοταξιακή κατασκευή. Η διάταξη του εσωτερικού χώρου είναι ιδιαίτερα ευέλικτη, επιτρέποντας πολλαπλές λειτουργίες στο εσωτερικό του, αλλά και επέκταση των λειτουργιών του στον υπαίθριο χώρο (Εσπλανάδα).»

Διαφάνεια, ανοίγματα, σχέση στοργής με το χώμα και ελεύθερο βλέμμα στην «καλή θέα» (τη σημειολογική bellavista) ήταν τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της πρότασης που επέλεξε ο Piano. Διότι έτσι είναι: στην Αθήνα που έχει ανάγκη από δημιουργία και εφαλτήρια, οι εντυπωσιασμοί και ο ελιτισμός δεν είναι εφόδια, είναι εμπόδια. Φεύγοντας από το Μουσείο Μπενάκη, το πλατύ χαμόγελο του Piano με το αχνό γαλάζιο πουλόβερ και κυρίως το χειροκρότημα-υπόκλισή του στους νέους Ελληνες δημιουργούς, ήταν ήδη μια προίκα. Για τους νέους, για την Αθήνα.