H Μελίνα και η Πάτρα... Ο στενός φίλος και συνεργάτης της Γιώργος Θωμάς εξιστορεί στο thebest.gr άγνωστες ιστορίες

Με αφορμή την επέτειο του θανάτου της

Η Μελίνα Μερκούρη που έφυγε από τη ζωή στα 74 της χρόνια, στις 6 Μαρτίου του 1994, ήταν μία «κοσμοπολίτισσα» που ξεχώριζε την Πάτρα καθώς την έβλεπε ως μία ευρωπαική πόλη, μία πόλη με παράδοση και ευρωπαική κουλτούρα. Θεωρούσε ότι η Πάτρα είχε την καλύτερη αισθητική από οποιαδήποτε άλλη ελληνική πόλη, εκτιμούσε το γεγονός ότι η Πάτρα αγαπούσε το θέατρο ενώ έτρεφε βαθιά εκτίμηση για τους ανθρώπους της, όχι μόνο για τον Ανδρέα Παπανδρέου αλλά και για τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, ανθρώπους του πνεύματος και καλλιτέχνες. Η Πάτρα πάντοτε σήμαινε για την Μελίνα Μερκούρη, «πολιτισμός».

Αυτά μοιράστηκε, μιλώντας στο thebest.gr, με αφορμή τη συμπλήρωση των 24 χρόνων από το θάνατο της σπουδαίας αυτής και παγκοσμίου ακτινοβολίας προσωπικότητας, η οποία ήταν η μοναδική Υπουργός Πολιτισμού των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου, κάτι που δεν έχει ιστορικό προηγούμενο, ο Αχαιός Γιώργος Θωμάς. Ο κ. Θωμάς όπως μας είπε, ήταν μαζί με την Μελίνα Μερκούρη από την πρώτη μέρα που εκείνη διάβηκε το κατώφλι του Υπουργείου Πολιτισμού το 1981, αρχικά αναλαμβάνοντας διευθυντής του υπουργικού γραφείου της και εν συνεχεία ως ειδικός γραμματέας πολιτιστικής κληρονομιάς και μετά ως Γενικός Γραμματέας του ΥΠΠΟ.

Η Μελίνα Μερκούρη παρέμεινε Υπουργός Πολιτισμού από το 1981 έως το 1989 ενώ ανέλαβε εκ νέου το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο και όταν επανεξελέγη ο Ανδρέας Παπανδρέου Πρωθυπουργός της χώρας το 1993, έως και τον θάνατο της, στις αρχές Μαρτίου του ’94. Ήταν δηλαδή εν ενεργεία και μάχιμη μέχρι και το τέλος που ήρθε ενώ νοσηλευόταν στο νοσοκομείο Memorial της Νέας Υόρκης.

Μία λεπτομέρεια που ίσως πολλοί δεν θυμούνται και μας την είπε ο κ. Θωμάς, είναι ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου που είχε μεγάλη αδυναμία στην Μελίνα Μερκούρη, είχε κρατήσει για 40 μέρες μετά το θάνατο της, κενή την θέση στο Υπουργείο Πολιτισμού με τον Πατρινό Θάνο Μικρούτσικο να εκτελεί χρέη αναπληρωτή, ο οποίος στη συνέχεια διαδέχθηκε την Μελίνα ως Υπουργός Πολιτισμού. Ο κ. Θωμάς παρέμεινε ως Γενικός Γραμματέας του ΥΠΠΟ και επί Υπουργίας Θάνου Μικρούτσικου και κατόπιν επί υπουργίας Σταύρου Μπένου.

Η αξέχαστη Μελίνα Μερκούρη που ως ηθοποιός είχε φτάσει να προταθεί και για το Όσκαρ α’ γυναικείου ρόλου για το θρυλικό «Ποτέ την Κυριακή» του Ζυλ Ντασέν το 1960 χάνοντας όμως το χρυσό αγαλματίδιο από την Ελίζαμπεθ Τέιλορ, είχε έρθει πολλές φορές στην Πάτρα και ως Υπουργός έθεσε τα θεμέλια και για πολλά κατοπινά έργα υποδομής που έγιναν.

Μία επίσης άγνωστη λεπτομέρεια που μοιράστηκε με το thebest.gr ο κ. Θωμάς, ήταν για μία επίσκεψη της Μελίνας Μερκούρη στην Πάτρα στις πρώτες εθνικές εκλογές μετά την πτώση της χούντας το 1974. Τότε η Μερκούρη που είχε πρωτοστατήσει και στο δημοψήφισμα κατά της επαναφοράς της βασιλείας στην Ελλάδα, είχε ριχτεί στη μάχη κοντά στον Ανδρέα Παπανδρέου και το νεοσύστατο τότε ΠΑΣΟΚ που είχε ιδρυθεί στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974, και σε όποιες πόλεις και περιοχές θεωρούσε ο Ανδρέας Παπανδρέου ότι «περνούσε» και είχε επιρροή το προφίλ και η εικόνα της, την έπαιρνε μαζί του.

Έτσι και τότε στην Πάτρα η Μελίνα Μερκούρη λέγεται ότι ήταν μέσα σ’ ένα αυτοκίνητο και με την ντουντούκα στο χέρι ενθάρρυνε τους φοβισμένους ακόμη Πατρινούς, λόγω της δικτατορίας που είχε προηγηθεί, να κατέβουν στην πλατεία Γεωργίου Α’ και να ακούσουν την ομιλία του Ανδρέα Παπανδρέου, πράγμα που τελικά έγινε!

Ο Γιώργος Θωμάς μας είπε ότι το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάτρας που κοντεύει να κλείσει δέκα χρόνια λειτουργίας, ήταν ένα από τα μεγάλα έργα που αποφασίστηκαν από την Υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη. Πιο συγκεκριμένα κι όπως μας είπε ο κ. Θωμάς, «το έργο αποφασίστηκε την περίοδο 1984-1985, πήραμε το οικόπεδο και ξεκίνησε ο διαγωνισμός μελέτης με την προοπτική ένταξης του έργου σε ευρωπαικό πρόγραμμα. Η μελέτη ανατέθηκε πριν το ΄89 και κατακυρώθηκε το ‘93».

Η Μελίνα Μερκούρη είχε επίσης εγκαινιάσει το κλειστό – Εθνικό Κλειστό γυμναστήριο «Δημήτρης Τόφαλος» στο Προάστιο τη δεκαετία του ’80 (εκτός από Υπουργός Πολιτισμού είχε και τις αρμοδιότητες του αθλητισμού, τομέα που είχε αναθέσει στους Σήφη Βαλυράκη, Θόδωρο Στάθη, κ.α.) ενώ είχε χρηματοδοτήσει και το κλειστό γήπεδο του «Απόλλωνα».

Υπήρξε ακόμα ο άνθρωπος που νομοθέτησε και θέσπισε τα ΔΗΠΕΘΕ, μ’ ένα από τα πρώτα δημοτικά περιφερειακά θέατρα να είναι κι αυτό της Πάτρας το 1988 ενώ ακόμα είχε ζητήσει το κτίριο του παλαιού Δημοτικού νοσοκομείου στην άνω πόλη που παρέμενε κλειστό αφότου το νοσοκομείο είχε μεταφερθεί στον «Άγιο Ανδρέα», για να μετατραπεί σ’ ένα πολυδύναμο πολιτιστικό κέντρο. Ωστόσο όπως τόνισε ο κ. Θωμάς, η Μελίνα Μερκούρη συνάντησε τότε την αντίδραση του δημάρχου Πατρέων της εποχής Θεόδωρου Άννινου. Μάλιστα είχε και την αρχική σκέψη μήπως γινόταν εκεί το αρχαιολογικό μουσείο. Τελικά όπως όλοι θυμόμαστε το παλιό δημοτικό νοσοκομείο αξιοποιήθηκε επί ημερών του Δημάρχου Ανδρέα Καράβολα.

«Θυμάμαι ακόμα και κάτι άλλο που δεν εκπληρώθηκε. Η Μελίνα είχε μάθει για ένα αξιόλογο κτίριο, το Σκαγιοπούλειο, την είχα πάει να το δει και της είχε αρέσει πολύ. Ήθελε να το κάνει Βυζαντινό μουσείο, πινακοθήκη ή μουσείο μοντέρνας τέχνης. Κάλεσε τότε στο Υπουργείο Πολιτισμού στην Αθήνα την διοίκηση του Σκαγιοπουλείου εκφράζοντας τους μάλιστα την δέσμευση ότι θα αναλάμβανε την μεταφορά του ορφανοτροφείου σε άλλο χώρο αλλά τελικά η ιδέα της δεν ευοδώθηκε.

Επί ημερών της ξεκίνησε και το μεγάλο έργο της απαλλοτρίωσης του σημείου κάτω από την πλατεία Αγίου Γεωργίου προκειμένου να αναδειχθεί το αρχαίο ρωμαικό ιπποδρόμιο. Το έργο σταμάτησε, «κόλλησε» και ξαναπήρε μπροστά αργότερα», ανέφερε στο thebest.gr ο Γιώργος Θωμάς προσθέτοντας πως η Μελίνα Μερκούρη ήταν ιδιαίτερα αποφασιστική.

«Ως Υπουργός Πολιτισμού έπαιρνε αποφάσεις σε χρόνο dt, μισούσε την γραφειοκρατία και τις καθυστερήσεις στους φακέλους, στην κυριολεξία ούρλιαζε όταν συνέβαινε αυτό, δεν μπορούσε να το δεχτεί. Η Μελίνα Μερκούρη ήταν μανιώδης και εργατική, ερχόταν στο γραφείο της στο Υπουργείο, πρωί πρωί στις 8.30 και πάντα ήταν στην “στην τρίχα”. Και κάτι τελευταίο επί ημερών της σώθηκαν και τα περισσότερα διατηρητέα οικήματα/κτίρια στην Πάτρα».

*Ο Πατρινός συνεργάτης της, Γιώργος Θωμάς μοιράστηκε με την ευκαιρία της επετείου του θανάτου της Μελίνας Μερκούρη, στα social media μία φωτογραφία μαζί της.

Η απριλιανή Χούντα της αφαίρεσε την Ελληνική ιθαγένεια εξαιτίας της αντιστασιακής της δράσης για την επαναφορά της δημοκρατίας και κηδεύτηκε με τιμές Πρωθυπουργού με ένα μεγάλο πλήθος λαού να την συνοδεύει στην τελευταία της κατοικία στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Κείμενο - συνέντευξη: ΤΑΚΗΣ Γ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ