ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Κάνοντας μια βόλτα στο κέντρο της Πάτρας δεν υπάρχει περίπτωση να σηκώσεις το βλέμμα σου ψηλά και να μην κοντοσταθείς για να θαυμάσεις τα καλαίσθητα νεοκλασσικά κτίρια από τα οποία είναι γεμάτο το ιστορικό κέντρο της πόλης από τις αρχές κιόλας του 19ου αιώνα, τοτε που στην πόλη υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί η αρχιτεκτονική αυτή.
Κάνοντας μια βόλτα στην πόλη μαθαίνουμε την ιστορία ορισμένων από τα πιο εμβληματικά κτίρια της ανασύροντας μνήμες από το μεγάλο αστικό παρελθόν της και θαυμάζοντας αυτά τα μοναδικά μνημεία της.
ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΜΕΓΑΡΟ ΠΑΤΡΑΣ
Το δικαστικό μέγαρο της Πάτρας, που μετά από πολλές ανακαινίσεις, έχει ευτυχίσει τα τελευταία χρόνια να είναι όχι μονο λειτουργικό αλλά και αισθητικά στα καλύτερά του κατασκευάστηκε ύστερα από επίμονες προσπάθειες του δικηγόρου και πολιτικού Κωνσταντίνου Γκότση (1862 - 1958). Αποτελεί έργο του Πάνου Καραθανασόπουλου, ο οποίος επιλέγει ύστερα από διαγωνισμό, και η κατασκευή του ξεκίνησε το 1926.
Ολοκληρώθηκε δε το 1931, οπότε και ανακαινίσθηκε την 1η Οκτωβρίου 1931. Το κτίριο "έχει στοιχεία νεοκλασικισμού με έμφαση στην μνημειακότητα των έργων και με στοιχεία μορφολογικά όπως δωρικούς κίονες και αετώματα, καθώς και συμμετρία στις όψεις". Έργα του Αθηναίου αρχιτέκτονα υπάρχουν στην Αθήνα και το Άργος. Στα εγκαίνια παρευρέθησαν οι Ν. Αβραάμ και Παναγής Βουρλούμης, υπουργοί δικαιοσύνης και εθνικής οικονομίας αντίστοιχα.
Παλιότερα τα δικαστήρια φιλοξενούντο στις οικίες Μακρυγιάννη (νυν Δημαρχείο), Γκρην (επί της πλατείας Γεωργίου), Πατρινού (επί της πλατείας Γεωργίου), Λάγγουρα (Μαιζώνος & Βότση) κ.α.
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΑΠΟΛΛΩΝ
Έργο του περίφημου Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ. Κατασκευάστηκε το 1871 και αποτελεί δείγμα της οικονομικής ευμάρειας της Πάτρας του 19ου αιώνα. Eίναι το αρχαιότερο από τα σωζόμενα κλειστά θέατρα των νεότερων χρόνων και το εντυπωσιακότερο αρχιτεκτονικό στολίδι της Πάτρας αφού αποτελεί μικρογραφία της περίφημης Σκάλας του Μιλάνου.
Το θέατρο Απόλλων θεμελιώθηκε στις 11 Φεβρουαρίου του 1871 ςυνοδεία... στρατιωτικής μουσικής και η κατασκευή του ολοκληρώθηκε στις 10 Οκτωβρίου του 1872.
Το έργο χρηματοδοτήθηκε από την αστική κοινωνία της Πάτρας με αντάλλαγμα ένα ... θεωρείο.
Η επιτροπή ανεγέρσεως αποτελείτο από τους: Θεόδωρο Αμβούργερ (πρόεδρος), Εδουάρδο Χάνκοκ, Θεμιστοκλή Γερούση, Δημήτριο Πατρινό, Κ. Λάππα και Α. Χρυσάνθη.
Η λίστα με τους χρηματοδότες αποτελείται περίπου από 100 άτομα. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν ο δήμαρχος Πατρέων Γεώργιος Ρούφος, ο Γουσταύος Κλάους, ο Αμβούργερ, ο Λάγγουρας, ο αδερφοί Τριάντη, ο Παναγιώτης Γούναρης, πατέρας του Δημητρίου, ο Επαμεινώνδας Μάξιμος, πατέρας του Δημητρίου κ.ά.
Το οικόπεδο που χτίστηκε ανήκε στους Γ. Φαρσή και Ι. Κωνσταντόπουλο από τους οποίους αγοράστηκε για 11.000 δρχ.
Μέσα στο οικόπεδο υπήρχαν και οι οικίες των κατόχων του οι οποίες γκρεμίστηκαν.
Τα σχέδια ανατέθηκαν στον Ερνέστο Τσίλερ και φυλάσσονται ακόμα σήμερα στην δημοτική βιβλιοθήκη Πατρών.
Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν τα ακριβότερα και πολυτελή της εποχής, πέτρα Τεργέστης, κάγκελα από την Αγγλία, αγάλματα από την Βιέννη, μάρμαρα από το Λιβόρνο, πέτρα από τον Αστακό και διάφορα άλλα από την υπόλοιπη επικράτεια της Ελλάδας.
Το εσωτερικό του περιλαμβάνει την πλατεία με 108 θέσεις και 30 θεωρεία σε δύο ορόφους. Η σκηνή του είναι 13,5 μέτρα πλάτος και 7,5 μέτρα βάθος.
Η πρώτη παράσταση στο θέατρο Απόλλων ήταν στις 10 Οκτωβρίου 1872 με το μελόδραμα Un balo in Mashera του Βέρντι.
Ο φωτισμός τα πρώτα χρόνια γινόταν με κεριά, το 1878 με φωτίστηκε με φωταέριο και το 1899 με ρεύμα.
ΜΕΓΑΡΟ ΓΚΟΛΦΙΝΟΠΟΥΛΟΥ (ΑΛΑΜΠΡΑ)
Είναι ίσως το πιο ωραίο σπίτι της Πάτρας στο πιο ωραίο σημείο της πόλης.
Πάτρα: Κάποτε στα Ψηλά τα Αλώνια οι επιφανείς πολίτες έκτιζαν ...
Tο Μέγαρο Κων/νου Γκολφινόπουλου που διετέλεσε και δήμαρχος Πάτρας και ανακαινίσθηκε το 2008 μετά το θάνατο του ιδίου (το 1990, πέρασε στην ιδιοκτησία του ανιψιού του) .
Ο Κωνσταντίνος Γκολφινόπουλος (1925 - 26 Νοεμβρίου 1990) ήταν Έλληνας νομικός, διπλωμάτης, κι είχε διατελέσει δήμαρχος Πατρέων.
"ΕΡΜΗΣ"
Το επιβλητικό νεοκλασικό κτίριο του «Ερμή» στο πάνω μέρος της πλατείας Γεωργίου, επί της Γεροκωστοπούλου, αποτελεί ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα, «κληροδότημα στην Πάτρα, της άλλοτε ακμάζουσας αστικής τάξης, που πλούτισε από το εμπόριο σταφίδας, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα.
Το κτίριο, που φέρεται να έχει την υπογραφή του Ερνέστου Τσίλλερ, μιας και ορισμένοι το αμφισβητούν, αποτέλεσε την κατοικία του μεγαλέμπορα Παπαγιάννη, ο οποίος στις αρχές του 20ου αιώνα χρεοκόπησε και το άφησε.
Όπως διαβάζουμε στο Ιστορικό Λεύκωμα της Αχαϊκής Βιομηχανίας του Νίκου Σαραφόπουλου, το 1911 ο Εμπορικός Σύλλογος Πατρών Ερμής, αποφασίζει να αποκτήσει ιδιόκτητη στέγη και επιλέγεται το εντυπωσιακό ακίνητο, στο πάνω μέρος της πλατείας Γεωργίου, που είχε σχεδιαστεί από τον Ερνέστο Τσίλλερ και άνηκε στη Σταφιδική Τράπεζα.
Το συγκεκριμένο ακίνητο των κληρονόμων του Δημητρίου Καπράλου αγοράστηκε το 1888 από τον έμπορο και τραπεζίτη Κων. Παπαγιάννη. Το 1907 οι επιχειρήσεις του Κων. Παπαγιάννη πτώχευσαν και το διώροφο οίκημα της πλατείας Γεωργίου πέρασε στην ιδιοκτησία της Σταφιδικής Τράπεζας. Στις 10 Νοεμβρίου 1911 ο «Ερμής» ολοκληρώνει την αγορά του ακινήτου επί προεδρίας Ιωάννη Καραμανδάνη.
Ο Σύλλογος «Ερμής» δημιουργήθηκε στα 1868, από τον πλουσιότερο και ισχυρότερο, της εποχής, κάτοικο της Πάτρας, τον γεννημένο στο δουκάτο της Βάδης, Θεόδωρο Άμβουργερ και από ομάδα 36 εμπόρων της Πάτρας με σκοπό «την από κοινού σύσκεψιν των μελών (του) και συζήτησιν περί παντός αντικειμένου αφορώντος τας ανάγκας και τα συμφέροντα του εμπορίου και της βιομηχανίας εν γένει και της πόλεως».
Μέλη του Συλλόγου μπορούσαν να είναι μόνο έμποροι, βιομήχανοι, τραπεζίτες, διευθυντές Τραπεζών, εμπορικοί πράκτορες και εμπορομεσίτες, εγκατεστημένοι στην Πάτρα.
Το Μέγαρο της πλατείας Γεωργίου εξασφάλισε για τον «Ερμή» ευρύχωρες και εντυπωσιακές αίθουσες, αλλά και αξιόλογο έσοδα από την ενοικίαση των ιδιόκτητων καταστημάτων.
Το 1941 το Μέγαρο του «Ερμή» επιτάχθηκε από τον ιταλικό στρατό, που το χρησιμοποίησε ως αρχηγείο. Το φθινόπωρο του 1943 οι Γερμανοί το μετέτρεψαν σε στρατώνα. Μετά την απελευθέρωση εγκαθίσταται, μέχρι τον Απρίλιο του 1954, η διοίκηση της Χωροφυλακής.
ΚΤΙΡΙΟ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ
Το διατηρητέο κτίριο Μαραγκόπουλου στο κέντρο της Πάτρας, κτίστηκε το 1915 και αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα αρχιτεκτονικής των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα, φιλοξενώντας πολλά στοιχεία ύφους Art Nouveau.
Ο Βασίλειος Μαραγκόπουλος γεννήθηκε το 1875 στα Βραχνέικα Πατρών. Ήταν το πέμπτο παιδί μιας φτωχής οικογένειας με 7 παιδιά. Ξεκίνησε από γυρολόγος, πουλώντας κουβαρίστρες και ψιλικά, για να αποκτήσει αργότερα ένα καροτσάκι πουλώντας επιπρόσθετα «ντρίλια και τσιτάκια» (φθηνά υφάσματα). Στη συνέχεια βρίσκει μόνιμο στέκι στην οδό Αγίου Ανδρέου και Πατρέως.
Η αρχή της επαγγελματικής του ανόδου γίνεται στα 1912 όταν αγοράζει υφάσματα που ήταν μέσα σε ένα βυθισμένο πλοίο. Ήταν όμως τυλιγμένα σε πισσόχαρτο και διατηρούνταν σε καλή κατάσταση.
Το 1919 δημιουργεί στα Βραχνέικα εργαστήριο με χειροκίνητες καλτσομηχανές και εν συνεχεία στην Πάτρα. Το επόμενο επιχειρηματικό του βήμα αφορούσε την εξαγορά του στριπτηρίου του Πέτρου Μπότσου.
Η καθοριστική κίνηση γίνεται το 1927, οπότε και ιδρύει την Ανώνυμη Εταιρεία Εμποροβιομηχανικών Επιχειρήσεων Β. Μαραγκόπουλου και του εργοστασίου φανελοποιίας και πλεκτικής, που βρισκόταν μεταξύ Κορίνθου και Μαιζώνος, πριν τη Σωσιπάτρου. Το εργοστάσιο το 1935 επεκτείνεται με τη δημιουργία κλωστηρίου βάμβακος και ο Μαραγκόπουλος αγοράζει το ομώνυμο οίκημα, στη συμβολή των οδών Αγίου Ανδρέου και Βότση .
Σε αυτό στεγάζει τα γραφεία και το κεντρικό κατάστημα.
Το εντυπωσιακό κτίριο έχει στεγάσει στο παρελθόν πολλές επιχειρήσεις όπως η ιστορική ντισκο Αρένα και σήμερα στεγάζει γυμναστήριο.
Πριν από λίγες εβδομάδες έγινε γνωστη η αγορά του από την πατρινή Ελένη Διγενοπούλου - Ζαφειροπούλου και η δωρεά του κτιρίου στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
ΒΙΛΑ ΓΑΛΛΟΥ
Ο Γεώργιος Σωτηριάδης ήταν δικηγόρος από το Αίγιο (ή την Κερπινή Καλαβρύτων), ο οποίος μετά την επανάσταση αγόρασε μεγάλες εκτάσεις (δύο διαφορετικά κτήματα των 25 και 26 στρεμμάτων) στην περιφέρεια των Δρεσθένων εκμεταλλευόμενος τον νόμο "περί προικοδότησης των ελληνικών οικογενειών του 1835", έναν νόμο που ευνοούσε μόνο όσους είχαν αποκτήσει σεβαστά χρηματικά κεφάλαια. Οι εκτάσεις αυτές ανήκαν προεπαναστατικά στον Σεκήρ Αχμέτ Αγά.Για την καλλιέργεια των εκτάσεών του προσκάλεσε μετακινούμενους πληθυσμούς με σκοπό την μόνιμη εγκατάστασή των στην περιοχή.
Ο Σωτηριάδης εκτιμώντας την εργατικότητα των Βραχνιτων τους οδήγησε το 1837 στα σημερινά Βραχναίικα, όπου και τους ανέθεσε την καλλιέργεια των κτημάτων του. O ίδιος απέκτησε τεράστια περιουσία, την οποία διέθεσε σε δωρεές ή επένδυσε για δικούς του σκοπούς.
Στο κτήμα αυτό λοιπόν ο πρωτότοκος γιος του Γεωργίου, Κωνσταντίνος Σωτηριάδης, κατασκεύασε πολυτελή εξοχική κατοικία, η οποία διατηρείται μέχρι και σήμερα σε έκταση περι των έξι στρεμμάτων. Το αρχικό κτήμα ήταν αρκετά μεγαλύτερο.
Η έπαυλη αυτή, που δεν αποτέλεσε την μόνιμη κατοικία της οικογένειας, συνδυάζει στοιχεία γοτθικού ρυθμού με στοιχεία νεοκλασικισμού.
Ο Κωνσταντίνος Σωτηριάδης αυτοκτόνησε στην έπαυλη αυτή τον Ιούλιο του 1895.
Από την δεκαετία του 1980 η έπαυλη ανήκει στον Γιάννη Καπετσώνη (απεβίωσε το 2013), γνωστό και με το προσωνύμιο "Γάλλος", λόγω της παραμονής του για πολλά χρόνια στο Παρίσι.
ΛΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Η Χαρτοβιομηχανία Λαδόπουλου που ιδρύθηκε το 1928 και μπήκε σε λειτουργία το 1931, ακολούθησε μία διαδρομή ανάπτυξης και στη συνέχεια πτώχευσης , έπαψε να λειτουργεί το 1991.
Ημερομηνίες σταθμός για την μεγάλη επιχείρηση.
Η εταιρεία ιδρύεται το 1928 και αρχίζει να λειτουργεί ένα χρόνο μετά (1929).
Το 1929 έρχονται τα πρώτα μηχανήματα από την Γερμάνια ακτοπλοϊκώς, όμως κοντά στο λιμάνι το πλοίο βυθίστηκε. Παρόλα αυτά το εργοστάσιο πήρε μπροστά και τέθηκε τελικά σε πλήρη λειτουργία το 1931, σε έκταση 48 στρεμμάτων.
Σταδιακά στο εργοστάσιο έμπαιναν νέες μηχανές σύγχρονες για λεπτό χαρτί, χαρτί υγείας και τυπογραφικό χαρτί.
Η εταιρεία αρχίζει να ακμάζει, οι θέσεις εργασίας μεγαλώνουν, όπως και οι επενδύσεις.
Το 1931 το εργοστάσιο είναι σε πλήρη λειτουργία.
Οκτώ χρόνια μετά (1939) ιδρύεται ο μεγάλος ανταγωνιστής, η Ελληνική Χαρτοποιία [softex].
Το 1962 οι εγκαταστάσεις παίρνουν με επεκτάσεις την τελική τους μορφή και το 1965 τη διεύθυνση της βιομηχανίας αναλαμβάνει ο Γεώργιος Λαδόπουλος.
Λίγο αργότερα ο ιδρυτής της Ευάγγελος Γ.Λαδόπουλος πεθαίνει σε ηλικία 83 ετών. Ο Ευάγγελος Λαδόπουλος ήρθε στην Πάτρα από τη Σμύρνη σε ηλικία 7 ετών το 1890. Ήταν παντρεμένος και είχε 4 παιδιά(1 γιο και 3 κόρες).
Η εταιρεία αρχίζει να ακμάζει, οι θέσεις εργασίας μεγαλώνουν, όπως και οι επενδύσεις.
Ήταν η εποχή που κάθε… νύφη στην Πάτρα έψαχνε γαμπρό που να δουλεύει στο Λαδόπουλο γιατί ήξερε πώς οικονομικά θα εξασφάλιζε την οικογένειά της!
Η βιομηχανία του Λαδόπουλου γίνεται η μεγαλύτερη των Βαλκανίων, όμως κάνει την εμφάνισή της η Softex. Ξεκινάει το 1937 στο Βοτανικό η «Αθηναϊκή Χαρτοποιία - Γ. Γιαννουλάτος, Κ. Κεφάλας και Σία Ο.Ε.». Η εταιρεία άρχισε τη λειτουργία της με λίγο προσωπικό και το 1945 έφτασε να αριθμεί 88 εργατοϋπάλλουλους. Η πορεία της θα είναι ανοδική και οι 88 εργατοϋπάλληλοι του 1945, έφτασαν τους 1.030 το 1969. Μέχρι το 1974 η εταιρεία θα έχει 9 μηχανές χαρτιού και θα παράγεται κάθε είδους χαρτί.
Ο ανταγωνισμός των δύο μεγάλων βιομηχανιών, της Αθηναϊκής Χαρτοποιίας και του Ευάγγελου Λαδόπουλου -θα οδηγήσει σε ξέφρενη κούρσα επενδύσεων, πολλά δάνεια, υπερχρέωση και τελικά στην πτώχευση και των δυο.
Οι επενδύσεις από το 64 και μετά είναι πολλές και η ΕΓΛ δημιουργεί νέα χαρτοποιία στη Θεσσαλονίκη την περίοδο 1964-1965, τη Μακεδονική Εταιρεία Λαδόπουλου, ενώ το 1968 εξαγοράζει τη μεγάλη χαρτοποιία Αιγίου. Η Χαρτοποιία Αιγίου δεν ήταν μια τυχαία εταιρεία. Δημιουργήθηκε το 1927 πλησίον του λιμανιού της πόλης του Αιγίου και αποτέλεσε πυρήνα δραστηριότητας και αναπτυξιακό κέντρο για την ευρύτερη περιοχή. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις σχεδιάστηκαν από Σουηδούς αρχιτέκτονες, ενώ η τοποθέτηση των μηχανημάτων και του απαραίτητου εξοπλισμού πραγματοποιήθηκε από Νορβηγούς και Σουηδούς.
Η Αθηναϊκή Χαρτοποιία απαντά με επέκταση στην Αθήνα και τη δημιουργία δεύτερου εργοστασίου στη Δράμα.
Στα επόμενα χρόνια θα αρχίσει κάμψη της παραγωγής, καθυστερήσεις πληρωμών και το 1974 ξεκινούν οι κινητοποιήσεις με την πρώτη απεργία και κορυφώνονται το 1975 με την απεργία των 100 ημερών.
η απεργία στη «Χαρτοποιία ΕΓΛ» στην Πάτρα άρχισε στις 16 Σεπτέμβρη και κράτησε 93 μέρες. Οι εργάτες διεκδικούσαν καταβολή δεδουλευμένων ημερομισθίων, ορισμό τακτικών ημερομηνιών, στις 20 και 5 κάθε μήνα για την καταβολή των ημερομισθίων κ.ά.
Η απεργία έληξε στις 18 Δεκέμβρη του 1975 με νίκη των απεργών. Σύμφωνα με συνδικαλιστές ικανοποιήθηκε το 85% των αιτημάτων τους.
Η αντίστροφη μέτρηση για τη βιομηχανία είχε ωστόσο ξεκινήσει.
Το 1977 η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας αγοράζει μετοχές και ακολουθεί η από την Εθνική μικτή διοίκηση με τον Γ.Ε.Λαδόπουλο.
Το 1982, 450 εργαζόμενοι κάνουν απεργία πείνας για 3 ημέρες και δυο χρόνια μετά, το 1984 έρχεται η πτώχευση, αφού η επιχείρηση κηρύσσεται προβληματική.
Το 1986 γίνεται οικονομική εκκαθάριση και αμέσως μετά αναλαμβάνει ο Οργανισμός Οικονομικής Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων [Ο.Α.Α.Ε.]. Το εργοστάσιο βγαίνει σε πλειστηριασμό και το 1988 αναλαμβάνει νέα διοίκηση. Στη θέση του δημιουργείται η εταιρεία «ΕΓΛ Χαρτοποιίες Δυτικής Ελλάδας» με 391 εργαζόμενους και εκπονείται σχέδιο εκσυγχρονισμού των εργοστασίων Πάτρας και Αιγίου.
Το 1990 αγοράζονται σύγχρονα μηχανήματα από τη Γερμανία.
Οι τίτλοι τέλους θα μπουν ένα χρόνο αργότερα το 1991 με απολύσεις εργαζομένων, αποζημιώσεις και οριστική διακοπή της λειτουργίας.
Το 1998 ο Δήμος Πατρέων αγόρασε το πρώην εργοστάσιο χαρτοποιίας Λαδόπουλου έναντι 1.620.100.000 δρχ. με δάνειο. Τα κτίρια, βρίσκονται σε οικόπεδο εμβαδού 53,466,85 τμ, και έχουν επιφάνεια 44,751τμ.
Στην πορεία του χρόνου αφαιρέθηκαν από τα σωθικά του ιστορικού εργοστασίου πολύτιμα και ιστορικής αξίας μηχανήματα που πουλήθηκαν σαν παλιοσίδερα, πετάχτηκαν ιστορικής αξίας σχέδια έγγραφα.
Μέχρι τα μέσα του περασμένου Μαΐου δεκάδες μετανάστες έμεναν στις εγκαταλειμμένες εγκαταστάσεις τις οποίες χρησιμοποιούσαν ως ορμητήριο για τις εφόδους στο λιμάνι.
Σήμερα, λίγο πριν συμπληρωθούν τρεις δεκαετίες από το κλείσιμο της χαρτοβιομηχανίας και δήμος ενώνουν τις δυνάμεις τους για την αξιοποίηση των εγκαταστάσεων ενός ιστορικού κτιρίου υψηλής αρχιτεκτονικής στάθμης.
Ο χώρος του πρώην εργοστασίου Λαδόπουλος να παραχωρηθεί στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας για 30 (τριάντα) χρόνια για να στεγαστεί το διοικητήριο της.
ΒΙΛΑ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
Η σιδερένια πόρτα της είναι ερμητικά κλειστή με λουκέτο. Ο περιβάλλοντας χώρος θυμίζει ζούγκλα. Το κτίριο, εμφανώς, εγκαταλελειμμένο στην τύχη του εδώ και χρόνια. Η Έπαυλις Λυμπερόπουλου (απέναντι από το νοσοκομείο 409 της Πάτρας)... καταρρέει.
Από το 1898 όταν και κατασκευάστηκε είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με σημαντικές ιστορικές περιόδους της πόλης. Πήρε το όνομά της από τον Πατρινό Αρχιμανδρίτη και θεολόγο Αθανάσιο Λυμπερόπουλο. Ο Αρχιμανδρίτης, με το θάνατό του το 1937, σύστησε το ίδρυμα «Άρτος Ζωής» στο οποίο κληροδότησε όλη του την περιουσία, μεταξύ άλλων και τη Βίλα που πήρε το όνομά του.
Λίγα χρόνια αργότερα, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του συμπολίτη Γιώργου Μόσχου «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση», των πατραϊκών εκδόσεων Γιάννης Πικραμένος: «Στη διάρκεια της Κατοχής και αρχής γενομένης το έτος 1941, από την συμφωνία των γερμανο-ιταλών καταχτητών, κατά την οποία η Πάτρα περιήλθε στην ζώνη κατοχής των Ιταλών, η έπαυλη του Λυμπερόπουλου μετατρέπεται σε τόπο κράτησης αγωνιστών και – σύμφωνα με μαρτυρίες - στα τέλη του Ιουλίου κρατούνται εκεί και στην άλλη φυλακή, του Μαργαρίτη, περί τα ογδόντα άτομα. Το 1943, για κάποιο διάστημα, η έπαυλη Λυμπερόπουλου χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως χώρος κράτησης γυναικών».
Εκείνη την περίοδο βρέθηκε «κρατούμενος» στη Έπαυλη και ο δημοφιλής ηθοποιός Νίκος Ξανθόπουλος, η οικογένεια του οποίου στην Κατοχή έμενε στα Αραχωβίτικα. «Όσο υπήρχε ο πατέρας στο σπίτι, εγώ οκτάχρονος αλώνιζα με τους φίλους μου τις παραλίες και τα χωράφια. Οι ξέγνοιαστες παιδικές μου μέρες τέλειωσαν όμως απότομα. Βγήκε ο πατέρας στο βουνό και μία μέρα, εμένα και τη μητέρα μου, μας “μπαγλαρώσανε” οι καραμπινιέροι και μας πήγανε στην Πάτρα. Στο τέλος, μας κλείσανε φυλακή στην Εγλυκάδα, στο τρελάδικο του Λυμπερόπουλου που το χρησιμοποιούσαν τότε για φυλακή», γράφει χαρακτηριστικά στη βιογραφία του ο ίδιος ο Νίκος Ξανθόπουλος.
Οι τραγικές ιστορίες συμπολιτών που κρατούνταν εκεί ως όμηροι και στην συνέχεια εκτελούνταν ως αντίποινα για το θάνατο κάποιου Γερμανού από τις ενέργειες των ανταρτών δεκάδες. Η Έπαυλις έχει συνδεθεί ουσιαστικά από τότε με τον αγώνα κατά των δυνάμεων κατοχής.
Στην εποχή μας: «Ένα στεφάνι στην μνήμη των εκτελεσμένων του μπλόκου των Προσφυγικών, από τον ομώνυμο σύλλογο της συνοικίας, που αναρτιόταν κάθε χρόνο στο βαρύ σιδερένιο εξωτερικό πορτόνι, έδινε διαστάσεις μυθικές στο δράμα που συντελούνταν στο εσωτερικό αυτού του κτιρίου, καθώς αυτό παραμένει συνήθως εκεί για αρκετό καιρό. Μέχρι να λιώσει έως τον επόμενο χρόνο», αναφέρει σχετικά ο Γιώργος Μόσχος στο βιβλίο του.
Σήμερα, παρά τις προσπάθειες που έγιναν κατά το παρελθόν από Συλλόγους Αντιστασιακών και όχι μόνο για τη διάσωση του κτιρίου και την μετατροπή του σε ένα χώρο μνήμης και τιμής των πεσόντων, τίποτα δεν έχει γίνει.
Το μόνο που έχει «καταφέρει» η πόλη είναι το 1990, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, να τροποποιήσει το Σχέδιο Πόλεως και να αποφασίσει τον χαρακτηρισμό του κληροδοτήματος Λυμπερόπουλου ως κοινόχρηστου Πάρκου Εθνικής Αντίστασης, με διατήρηση, ως έχουν, των δυο κτισμάτων που υπάρχουν εκεί, δηλαδή της βίλας και του μικρού ιερού ναού της Αγ. Μαρίνης.
ΒΙΛΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΖΑ - Achaia Clauss
Η Βίλα του Κλάους, χτίστηκε το 1861 και ήταν από τα τελευταία κτίσματα του συγκροτήματος. Αρχικά ο Κλάους χρησιμοποιούσε τη Βίλα ως εξοχική κατοικία, μιας και διέμενε στο κέντρο της πόλης, στη συμβολή των οδών Ρήγα Φεραίου και Σατωβριάνδου.
Η πρώτη διάσημη προσωπικότητα που φιλοξενήθηκε στη Βίλα ήταν η Αυτοκράτειρα Ελισσάβετ, γνωστή ως Σίσσυ και δεν πρόκειται για τυχαίο γεγονός.Η Σίσσυ έπινε τη Μαυροδάφνη που παρασκεύαζε ο Κλάους στην Πάτρα ως φάρμακο, για να θωρακίσει την ευαίσθητη υγεία της.
Όταν λοιπόν ήρθε στην Ελλάδα, αναζητώντας ένα μέρος με καλό κλίμα που θα ωφελούσε τον οργανισμό της και πριν καταλήξει στην Κέρκυρα όπου και έχτισε το Αχίλλειον, έκανε μια στάση στην Αchaia Clauss, προκειμένου να προμηθευτεί απευθείας το «θαυματουργό» κρασί. Λέγεται μάλιστα ότι τα μπαλκόνια της Βίλας του Κλάους, έγιναν το πρότυπο για τα μπαλκόνια του Αχίλλειου στην Κέρκυρα. Δεν ήταν όμως η Σίσσυ η μοναδική διάσημη επισκέπτρια της Βίλλας.
Ο Καγκελάριος της Γερμανίας Όττο φον Μπίσμαρκ, ο Φραντς Λιστ, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, η Μελίνα Μερκούρη, ο στρατηγός Μοντγκόμερι του Ελ Αλαμέιν, ο Αλεξάντερ Φλέμινγκ, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο Παύλος Κουντουριώτης, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, ο Ομάρ Σαρίφ ήταν κάποιοι ακόμη από τους επισκέπτες της.
Το 1919 η ιστορική οινοβιομηχανία περιέρχεται στην οικογένεια Αντωνόπουλου, με κύριο μέτοχο τον Βλάση Αντωνόπουλο, ο οποίος προς τιμήν της Ιταλίδας συζύγου του Κωνστάντζας, χτίζει το καθολικό εκκλησάκι της Αγίας Άννας και το σπίτι αποκτά την ονομασία Βίλα Κωνστάντζα. Στη Βίλα αυτή συχνά πυκνά φιλοξενούνταν ο Βασιλιάς Γεώργιος ο Α΄, η Βασίλισσα Όλγα, αλλά και άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών. Μεταξύ αυτών η Κατίνα Παξινού, η οποία ήταν πεθερά του Βασίλη Αντωνόπουλου, γιου του Βλάσση Αντωνόπουλου.
Αυτοί οι δύο μάλιστα ήταν οι γονείς του δημοσιογράφου και ηθοποιού Αλέξανδρου Αντωνόπουλου.
Πολλά είναι τα περιστατικά με πρωταγωνίστρια την Κατίνα Παξινού, όπως αυτό με τον παπαγάλο της Βίλας Κωνστάντζα, ο οποίος κάθε φορά που άκουγε την διακεκριμένη πρωταγωνίστρια να κάνει πρόβα με την στεντόρεια φωνή της σε κάποιον ρόλο, ξαφνιαζόταν και έβαζε τις φωνές.
Από τη Βίλα και κυρίως από τον εκπληκτικό κήπο της έχουν «παρελάσει» πολλές γνωστές προσωπικότητες της Ελλάδας και του εξωτερικού. Μάλιστα λέγεται ότι οι Πατρινοί, που πρώτοι έμαθαν για το επικείμενο ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν όσοι βρίσκονταν σε δεξίωση, που έδιναν οι συνεχιστές του Κλάους, στον κήπο του σπιτιού.
Η δεξίωση, με βάση την προφορική παράδοση γύρω από τη βίλα και την οινοβιομηχανία της Αchaia Clauss, δινόταν προς τιμήν του γερμανικού στόλου που είχε καταπλεύσει στο λιμάνι της Πάτρας.
Ένας φρουρός παρακολουθούσε διαρκώς την κίνηση στο λιμάνι. Κάποια στιγμή έλαβε σήμα να ειδοποιήσει όλους τους αξιωματούχους να επιστρέψουν στα πλοία. Ο στόλος επέστρεψε εσπευσμένα στη Γερμανία και δυο μέρες μετά άρχισε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Η Βίλα Κωστάντζα διατηρεί την αρχοντιά της μέχρι σήμερα, ενώ εξακολουθεί να δέχεται στον κήπο της γνωστές προσωπικότητες.
ΟΙΚΙΑ ΤΖΙΝΗ
Αυτό είναι το παλαιότερο ίσως κτίριο στην κάτω πόλη της Πάτρας. Το Ηπειρωτικής αισθητικής σπίτι στη διασταύρωση της Μαιζώνος με την Αγίου Νικολάου κατασκευάστηκε το 1832. Πρόκειται για την πατρική οικία της οικογένειας Τζίνη, με καταγωγή από το Κομπότι Άρτας.
Η οικογένεια ενισχύθηκε με τη δράση των τριών γιών του Θεόδωρου Τζίνη.
Ο Γιώργος Τζίνης απέκτησε μεγάλες εκτάσεις στο Πυροσβεστείο. Μάλιστα η συνοικία μέχρι και σήμερα ονομάζεται από τους παλαιότερους «Τζίνη».
Τα ηνία της επιχείρησης από το 1869, μετά το θάνατο δηλαδή του Θεόδωρου , αναλαμβάνει ο Ανδρέας Τζίνης ο οποίος απέκτησε τέσσερις γιους, τον Κωνσταντίνο, τον Μιχαήλ, τον Ιωάννη και τον Στέφανο. Ο Ανδρέας Τζίνης πεθαίνει στα στα 1887. Τότε αναλαμβάνει ο Κωνσταντίνος επί 25 χρόνια.
Ο Κωνσταντίνος Τζίνης συμμετείχε στο Δ.Σ. του Πτωχοκομείου Πατρών και στο Λιμενικό Ταμείο ενώ διετέλεσε και σύμβουλος του υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας και άλλων σωματείων. Ασχολήθηκε επίσης με τις βιομηχανικές επιχειρήσεις ως μέτοχος στην Ανώνυμο Πατραϊκή Εμποροβιομηχανική Εταιρεία.
Εξέχοντα μέλη της οικογένειας ήταν ο Στέφανος Τζίνης, πρόεδρος της Γυμναστικής Ένωσης Παναχαϊκού και του ποδηλατικού συλλόγου Πατρών, ο Γεώργιος Θ. Τζίνης, δικηγόρος, πρώτος πρόεδρος της Παναχαϊκής Γυμναστικής Εταιρείας, πρόξενος της Ρουμανίας και παρασημοφορημένος με τον σταυρό του Σωρήρα και ο Ανδρέας Τζίνης, πρόξενος της Γαλλίας και της Σουήδιας και κάτοχος σημαντικής βιβλιοθήκης.
ΠΑΛΑΙΟ ΑΡΣΑΚΕΙΟ
Ο σταυρός στην πίσω πλευρά του κτιρίου που δεσπόζει στο κέντρο της Πάτρας παραμένει στη θέση του από το 1943, όταν ο χώρος είχε χρησιμοποιηθεί ως νοσοκομείο από τους Γερμανούς.
Σύμφωνα με πληροφορίες Το 1967 η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία στα πλαίσια γενικής ανακαίνισης του κτιρίου των Αρσακείων σχολείων, έκανε προσπάθεια να εξαφανίσει το κόκκινο σταυρό και έδωσε εντολή στον εργολάβο να χρησιμοποιήσει τέλεια υλικά διότι προηγούμενες προσπάθειες ήσαν αποτυχημένες, δυστυχώς όμως ,διότι το γερμανικό χρώμα ήταν πιο… ανθεκτικό .
Έτσι ο κόκκινος σταυρός παραμένει στη θέση του 74 χρόνια τώρα.
Το Αρσάκειο Πατρών λειτούργησε ως Παρθεναγωγείο το 1892 σε ενοικιασμένο κτήριο.
Η γρήγορη αύξηση των μαθητριών του επέβαλε την εξεύρεση άλλου κτηρίου.
Ο Δήμος Πατρέων, μετά από δραστικές προσπάθειες ανήγειρε στο τετράγωνο των οδών Κορίνθου, Μαιζώνος και Γκότση σχολικό συγκρότημα, στο οποίο τα μαθήματα άρχισαν στις 21 Οκτωβρίου 1940.
Με την κήρυξη, όμως, του Ελληνοϊταλικού πολέμου το κτήριο στέγασε Δημόσιες Υπηρεσίες. Το 1943 οι Γερμανοί το μετέτρεψαν σε νοσοκομείο.
ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΠΑΤΡΑΣ
Αποτελούσε αρχικά οικία του σταφιδέμπορου Ιωάννη Μακρυγιάννη, κατοίκου Πατρών και γόνου γνωστής οικογένειας και το 1886 πέρασε στα χέρια του αδερφού του Ράλλη Μακρυγιάννη.
Ο παππούς τους, Πανάγος Μακρυγιάννης ήταν πρωτοπαλίκαρο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, είχε πάρει μέρος στην επανάσταση του 1821 και είχε τραυματιστεί στη μάχη του Γηροκομείου.
Το 1897 ο Δήμος νοίκιασε το εξαιρετικής ομορφιάς οίκημα για να το μετατρέψει σε Δημοτικό Μέγαρο.
Το κτίριο πέρασε στην κυριότητα του Δήμου το 1911 όταν η σταφιδική κρίση άγγιξε τους ιδιοκτήτες του και η Εθνική
Τράπεζα προχώρησε στον πλειστηριασμό του ακινήτου.
Ο Δήμαρχος Δημήτριος Βότσης κατέβαλε για λογαριασμό του Δήμου το ποσό των 120.000 δρχ και το κτίριο έγινε κατ΄ ουσίαν δημοτικό.
Στη διάρκεια της θητείας του Δημάρχου Ιωάννη Βλάχου (1929) αποφασίστηκε η διακόσμηση του
εσωτερικού του Δημοτικού Μεγάρου με έργα τέχνης.
Ο γνωστός Πατρινός ζωγράφος, καθηγητής Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών και Ακαδημαϊκός Επαμεινώνδας Θωμόπουλος, φιλοτέχνησε 16 ελαιογραφίες που τοποθετήθηκαν στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου
και στο γραφείο του Δημάρχου.
Οι πέντε από αυτές ήταν εμπνευσμένες από το ποίημα του Γ. Δροσίνη "Το ονειροπόλημα", που ήταν βασισμένο σε μια
παλαιά Καλαβρυτινή παράδοση και κόσμησαν την αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου μαζί με τις προσωπογραφίες του ιδρυτή της πόλης Πατρέα, του προστάτη της Αποστόλου Ανδρέα και του Παλαιών Πατρών Γερμανού.
Στο γραφείο του Δημάρχου τοποθετήθηκαν οχτώ μικρότερα έργα που παρουσιάζουν χαρακτηριστικά σημεία της πόλης όπως η πλατεία Υψηλών Αλωνίων, το καρνάγιο κ.α.
Μετά το σεισμό του 1993 τα έργα, αφαιρέθηκαν, συντηρήθηκαν και επανατοποθετήθηκαν το Νοέμβριο του 2000 μαζί με δέκα άλλα έργα του Ε. Θωμόπουλου που κοσμούν τις υπόλοιπες αίθουσες του πρώτου ορόφου.
*Οι πληροφορίες βρίσκονται στο αρχείο που έχει φτιάξει η κ. Maria Dimitrakopoulou για το Δημαρχείο στο Patras old photos / Αρχική πηγή το λεύκωμα που είχε εκδόσει ο Δήμος Πατρέων το 2003 ''Επαμεινώνδας Θωμόπουλος-Η Ζωγραφική του Δημαρχείου Πατρών''
ΙΝΤΕΑΛ
Ο ιστορικός κινηματογράφο ΙΝΤΕΑΛ που στεκεται στην Αγίου Νικολάου λειτουργούσε συνεχώς επί σχεδόν 100 χρόνια.
Στην αρχική λειτουργία του φιλοξενούσε πολύ θέατρο. Τα πρώτα χρόνια ο κινηματογράφος βρισκόταν στο πίσω μέρος ενώ μπροστά του υπηρχαν κάποια εμπορικά καταστήματα.
Η 9η Νοεμβρίου 1914, ημέρα της έναρξης των εργασιών του ΙΝΤΕΑΛ είναι ιστορική για την Πάτρα, γράφει στο βιβλίο του "100 χρόνια Κινηματογράφος στην Πάτρα" ο Γιάννης Μουγκολιάς.
Την επομένη ο Νεολόγος γράφει "Χθες εις στο ΙDEAL ουδέ δια βελόνην δεν υπήρε θέσις. Πολλοί ανεχώρουν μετα λύπης των διότι δεν εύρισκον θέσεις..."
Από το 1919 και μέχρι το Μάιο του 1920 η Πάτρα βρίσκεται με μοναδικό χειμερινό κινηματογράφο το ΙΝΤΕΑΛ και με εισιτήριο (μαζί με το φόρο) 2,40 δραχμές.
To 1920 Ο βωβός κινηματογράφος γνωρίζει συνεχή βελτίωση.Στην Πάτρα οι σινεφίλ προτιμούν τις ταινίες γερμανικής και γαλλικής παραγωγής, καθώς και τις ταινίες του αξεπέραστου σκηνοθέτη και ηθοποιού Τσάρλι Τσάπλιν. Το ΙΝΤΕΑΛ εξασφαλίζει για τους Πατρινούς μεγάλες επιτυχίες και σπάνιες ταινίες από το παγκόσμιο κινηματογραφικό στερέωμα. Παραχωρεί επίσης την αίθουσα την Αποκριά για χώρους με μεγάλη επιτυχία και για εκδηλώσεις με ονομαστές ορχήστρες.
Τη δεκαετία του ’30 και με την επέλαση του «ομιλούντος» κινηματογράφου οι προβολές του ΙΝΤΕΑΛ αποτελούν σημαντικό κοσμικό γεγονός. Πρεμιέρες πραγματοποιούνταν κάθε Δευτέρα και συγκέντρωναν την «αριστοκρατία» της πόλης.
1931 Το ΙΝΤΕΑΛ εξοπλίζεται με μηχανήματα «ομιλούντος» κινηματογράφου της Western Electric. Για την συντήρησή τους ερχόταν τεχνικός της εταιρίας από το Κάιρο.
Στην αρχική λειτουργία του φιλοξενούσε πολύ θέατρο ενώ το 1932 καταστρέφεται από πυρκαγιά ο χώρος της μηχανής προβολής και εκτεταμμένο τμήμα της αίθουσας χωρίς να πάψουν όμως οι προβολές.
Το 1939 ανακατασκευάζεται νέος κινηματογράφος ΙΝΤΕΑΛ βασισμένος στα σχέδια του Αρμένη Αρχιτέκτονα Νουπάρ. Η νέα αρχιτεκτονική του ΙΝΤΕΑΛ είναι επηρεασμένη από το μοντέρνο κίνημα στο σχεδιασμό των κινηματογράφων που ήταν κυρίαρχο στη Γερμανία.
Πρόκειται για τη σημερινή όψη του κτιρίου στον αριθμό 6 της Αγίου Νικολάου.
Το ΙΝΤΕΑΛ στην εποχή της ανακατασκευής του από τον Νουμπαρ και μετέπειτα ήταν ο μεγαλύτερος κινηματογράφος σε χωρητικότητα αλλά και ο παλαιότερος και πιο πολυτελής κινηματογράφος στην Ελληνική επαρχία.
Η περιπέτεια της πυρκαγιάς δεν ήταν η μοναδική για το ΙΝΤΕΑΛ αφού και στη διάρκεια της Κατοχής προκλήθηκε φωτιά στην καμπίνα προβολής από τις εύφλεκτες την εποχή εκείνη ταινίες.
Η δεκαετία 1940 ξεκινάει με την ανησυχία του κόσμου για τα γεγονότα στην Ευρώπη καθώς ο πόλεμος που έχει ανάψει πλησιάζει και την Ελλάδα.
Δευτέρα 28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940. Η προγραμματισμένη προβολή του ΙΝΤΕΑΛ «Ρόμπερτ Κοχ» δεν πραγματοποιείται.
1941 – 1944 Λειτουργεί και πάλι το ΙΝΤΕΑΛ. Απαγορεύονται οι προβολές αμερικάνικων και αγγλικών ταινιών ενώ οι υπόλοιπες παίζονται μόνο με άδεια. Ανάμεσα στις προβολές παίζονται γερμανικά επίκαιρα και προπαγανδιστικά ζουρνάλ για πλύση εγκεφάλου των θεατών. Η αίθουσα επιτάσσεται και λειτουργεί για το κοινό εώς τις 6.00μμ και μετά για το γερμανικό στρατό.
Το 1945 παίζονται ταινίες που πλέον εγκρίνονται από την αγγλική λογοκρισία. Η πόλη προσπαθεί σιγά σιγά να βρει τον καλό προπολεμικό ρυθμό.
1950 Η εισβολή της πανοραμικής οθόνης και του σινεμασκόπ αποτελούν κορυφαία γεγονότα στο χώρο του κινηματογράφου. Τέσσερα χρόνια μετά το ΙΝΤΕΑΛ αποκτά τα πρώτα μηχανήματα πανοραμικής οθόνης και τον επόμενο χρόνο μηχανήματα σινεμασκόπ με ταυτόχρονη χρήση στερεοφωνικού ήχου.
Στις εφημερίδες ανακοινώνεται: «… η επιχείρηση … φέρει μετ’ ευχαριστήσεως εις γνώσιν της αξιότιμους πελατείας ότι εντός των άμεσων προσεχών ημερών εγκαθιστά τα τελειότερα μηχανήματα ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗΣ ΟΘΟΝΗΣ δια πρώτη φοράν χρησιμοποιούμενα εν Ελλάδι».
Το 1960 Σε μια εποχή που ο παγκόσμιος κινηματογράφος δημιουργούσε αριστουργήματα, οι Έλληνες σινεφίλ “δε δικαιούνται, ούτε πρέπει να δουν” τα πιο πολλά από αυτά.
Στις αρχές της δεκαετίας η Ελληνική Πολιτεία, επηρεασμένη από το διεθνές κλίμα του “ψυχρού πολέμου” και όχι μόνο, επιβάλλει προληπτική λογοκρισία στο γύρισμα των ελληνικών ταινιών.
Με το απριλιανό πραξικόπημα του 1967 οι περιορισμοί που αμέσως επιβλήθηκαν στην ελευθερία εκδήλωσης και έκφρασης, χτυπήσαν τον τύπο και τον κινηματογράφο σε βαθμό που θύμισαν κατοχικές μέρες.
Τότε ο κινηματογράφος ως μέσο διαφυγής του δυσάρεστου κλίματος της εποχής συνέχιζε να συγκεντρώνει κόσμο παρά το χαμηλό επίπεδο των ταινιών και την δυναμική παρουσία της τηλεόρασης.
Το κλίμα αυτό επικρατεί και το 1970
Το 1972 καταγράφεται ένα μοναδικό φαινόμενο για την Πάτρα. 16 χειμερινοί και 34 θερινοί κινηματογράφοι είναι σε λειτουργία αυτή τη χρονιά. Υπάρχει ανησυχία για την υπέρμετρη αύξηση τους σε συνδυασμό με την κακή ποιότητα ταινιών και τις αναγκαστικές επαναλήψεις των σεναρίων που απομακρύνει σιγά σιγά το κοινό και με τον παράγοντα τηλεόραση αναμένεται σύντομα κρίση.
Το 1973 Πατρινοί φοιτητές της Αθήνας παίρνουν πρωτοβουλία για την παρουσίαση ταινιών ποιότητας στο ΙΝΤΕΑΛ ενώ από το 1975 επιστρέφουν ελεύθερα αξιόλογες ταινίες στην μεγάλη οθόνη.
1980 Έχει αρχίσει εντυπωσιακά η μείωση του αριθμού των λειτουργούντων κινηματογράφων και ιδιαίτερα των θερινών.
Οικονομική κρίση μαστίζει τις κινηματογραφικές αίθουσες. Λειτουργούν πια με παθητικό και απολύονται πολλοί μηχανικοί και άλλοι υπάλληλοι σε μία εποχή που η πόλη δείχνει ανάπτυξη σε όλους τους τομείς.Άλλοι κλείνουν, άλλοι με αισιοδοξία ανακαινίζονται και άλλοι γκρεμίζονται χωρίς λύπηση για να εκμεταλλευτούν αλλιώς τα οικόπεδα.
Το 1990 οι κινηματογράφοι στην Πάτρα έχουν μειωθεί τραγικά. Λειτουργούν μόλις 4 χειμερινοί και 7 θερινοί στο κέντρο και τις συνοικίες. Το χειμώνα του 1994 το ΙΝΤΕΑΛ παρέμεινε κλειστό. Οι σινεφίλ της πόλης έχουν ανησυχήσει και καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες να μην κλείσει ο ιστορικός κινηματογράφος αλλά να εξερευνηθεί τρόπος αξιοποίησης από το δήμο. Στα τέλη της δεκαετίας ο κινηματογράφος καταφέρνει να ξανακερδίσει φίλους στην Πάτρα.
Από το 1996 το κτίριο του ΙΝΤΕΑΛ έχει χαρακτηριστεί ιστορικό, διατηρητέο μνημείο με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού .
Ο επόμενος αιώνας θα φέρει την εισβολή των πολυκινηματογράφων που ισοπεδώνει την κινηματογραφική παράδοση της πόλης.
Βάσει Υπουργικών αποφάσεων του 2004, 2013 και 2017, η πιο πρόσφατη έχει ημερομηνία 6 Απριλίου) ο επάνω όροφος του κτιρίου (το ισόγειο έχει ενοικιαστεί σε πολυεθνική ένδυσης) οφείλει να λειτουργεί ως χώρος κινηματογράφου, πολιτιστικών και συνεδριακών εκδηλώσεων και συναφών χρήσεων. Η αίθουσα έχει ανακαινιστεί και εξοπλιστεί με 120 καθίσματα, αλλά και ηχητικές εγκαταστάσεις.
Ωστόσο εκφράζονται πολλές διαμαρτυρίες για την απόφαση της πολυεθνικής που στεγάζεται πλέον στο ισόγειο να αποκλείσει ουσιαστικά με τις κατασκευές που έχουν γίνει στην πρόσοψη τις δυο πλαϊνές εισόδους στον πάνω όροφο που βρισκεται η κινηματογραφική αίθουσα με αποτέλεσμα να μην μπορεί ουσιαστικά να λειτουργήσει ως τέτοια.
ΒΙΛΑ ΚΟΛΛΑ
Η οικογένεια Κόλλα ήταν παλιά οικογένεια της Πάτρας, μέλη της οποίας διακρίθηκαν κυρίως ως σταφιδέμποροι.
Ο γενάρχης του πατρινού κλάδου ήταν ο Μιχαήλ Κόλλας, ο οποίος εγκαταστάθηκε, μαζί με τις δύο αδερφές του, στην Πάτρα το 1828. Ήταν χιώτικης καταγωγής αλλά εγκατέλειψε το νησί για να γλιτώσει από την σφαγή.
Δημιούργησε εμπορικό σταφιδικό οίκο με υποκατάστημα στο Λονδίνο, τον οποίο συνέχισαν οι γιοί του, Δημήτριος & Ανδρέας, μετατρέποντας τον σε έναν από τους σημαντικότερους της Ελλάδας.
Υπό την καθοδήγηση αυτών και ειδικότερα του Ανδρέα, ο εμπορικός οίκος επεκτάθηκε στον τραπεζικό και εμποροκτηματικό κλάδο. Σε σύντομο χρονικό διάστημα δημιούργησαν μια τεράστια ακίνητη περιούσια, η οποία τους επέτρεπε ευχέρεια κινήσεων.
Η τραπεζική επιχείρηση των αδερφών Κόλλα υπήρχε μέχρι το 1950, στα γραφεία της, επί της Ρήγα Φεραίου.
Μέλη της οικογένειας αποτέλεσαν την κοινωνική ελίτ της Πάτρας και έπαιρναν μέρος σε κάθε επιχειρηματική, κοινωνική και αθλητική δραστηριότητα της πόλης.
Χαρακτηριστικά, ο Μιχαήλ Κόλλας ήταν ένας από τους χρηματοδότες του δημοτικού θεάτρου Απόλλων ενώ ο γιος του Ανδρέας Κόλλας συμμετείχε στην επιτροπή ανέγερσης του Α΄ νεκροταφείου, ήταν ιδρυτικό μέλος της ασφαλιστικής εταιρείας Αστήρ και είχε διατελέσει πρόεδρος του πτωχοκομείου.
Επίσης ο Δημήτριος Κόλλας ήταν διοικητικός παράγοντας της Παναχαϊκής, όντας μέλος του διοικητικού συμβουλίου την περίοδο 1904-1905 & 1908-1909.
Οι Μιχαήλ, Φωκίων και Κωνσταντίνος Κόλλας ήταν ιδρυτικά μέλη του Tennis Club, το οποίο ιδρύθηκε το 1908 από ξένους κυρίως αφού ήταν οι μοναδικοί Έλληνες που συμμετείχαν σε αυτή την πρωτότυπη κίνηση για εκείνη την εποχή.
Εντυπωσιακή είναι και η έπαυλις Κόλλα στο Μπεγουλάκι, όπου παλιότερα υπήρχε τερέν τένις.
Κατασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και παραπέμπει σε αγροτόσπιτα ιταλικής επαρχίας.
Χαρακτηριστικοί είναι οι πυργίσκοι που υπάρχουν και που προσδίδουν γραφικότητα και κοσμοπολίτικη διάθεση.
"Κατασκευασμένη στα τέλη του 19ου αιώνα παραπέμπει σε αγροτόσπιτα ιταλικής επαρχίας ενώ χαρακτηριστικοί είναι οι πυργίσκοι που υπάρχουν και που προσδίδουν γραφικότητα και κοσμοπολίτικη διάθεση" αναφέρει η Μαρία Κακούρη-Βουδούρογλου στο βιβλίο της "Πάτρα-Παλαιά σπίτια, κτίσματα και μνημεία" (εκδόσεις Εστία). Παλιότερα μάλιστα υπήρχε και τερέν τέννις, το οποίο αποτυπώνεται σε ορισμένες φωτογραφίες που υπάρχουν στο βιβλίο με το αρχείο Μόρφυ.
Η έπαυλις είναι διώροφη με σοφίτα και το συνολικό εμβαδόν της είναι 385 τ.μ. Με κύρια είσοδο στην δυτική οψη που εμφανίζεται με στοά απο οξυκόρυφα τόξα, που στον όροφο μετατρέπεται σε σκεπαστή βεράντα, με ξύλινα διακοσμητικά γοτθικά μοτίβα. Χαρακτηριστικό στοιχείο της έπαυλης είναι οι δύο οκταγωνικοί πύργοι, συμμετρικά τοποθετημένοι στις γωνίες της βόρειας όψης που καλύπτονται με οξυκόρυφες στέγες απο μεταλλικές φολίδες.
Μοιάζουν σαν αν καταλήγουν σε πυραμοειδείς μεταλλικούς σχηματισμούς καθώς και σε γοτθικές οξύγωνες τοξοειδείς αιχμές στα υπέρυθρα και στο προστώο που στηρίζεται η μεγάλη βεράντα στολισμένη με τα αραβουργήματα της σκεπής της.
Μετά την οικοδόμηση του θαυμαστού αυτού έργου δεν έλειψαν και οι κριτικές απο το περιβάλλον των αρχιτεκτονικών κύκλων, οπαδών των διαφόρων ρευμάτων της εποχής. Μιά μερίδα απο αυτούς έκρινε οτι η δομή της έπαυλης και η σύνθεση δεν υπάκουσαν στον ρυθμό του κλασικού στοιχείου, αλλά υποτάχτηκε στο σοβαρό γοτθικό ύφος και ο αρχιτέκτονας ςντέγραψε διακοσμητικά στοιχεία με αυτοσχεδιασμό πάνω σε απομιμήσεις που εισήγαγε και ο Ερνέστος Τσίλλερ.
Παρά τις διάφορες κριτικές, η έπαυλη Κόλλα αποτελεί αξιοθαύμαστο δείγμα αρχιτεκτονικού μεγαλουργήματος για την περιοχή μας και είναι πανθομολογούμενη η αλήθεια οτι η έπαυλη Κόλλα διακρίνεται για την αρμονική σύνθεση αναλογιών και τυπολογιών διαφορετικής προέλευσης ιστορικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων.
Σήμερα η ανακαινισμένη έπαυλη βρίσκεται στο χώρο του ΤΕΙ Πάτρας και υπάρχει επιγραφή που αναφέρει τους λόγους δωρεάς και στο Ελληνικό δημόσιο.
