Ένας κωφός και ένα παιδί "coda" δημιούργησαν στην Πάτρα μία σχολή νοηματικής και μοιράζονται στο thebest τις ιστορίες τους

«Πρώτη φορά συναντηθήκαμε στο Σωματείο Κωφών. Ήταν μία τυπική γνωριμία αλλά ένα χρόνο μετά διορίστηκαν στο Ίδρυμα Κωφών Πάτρας ως εκπαιδευτής της νοηματικής γλώσσας και συναντηθήκαμε ξανά.

Εκεί γίναμε συνάδελφοι και φίλοι. Είδαμε ότι έχουμε την ίδια φιλοσοφία.Ταιριάζαμε σαν χαρακτήρες και είχαμε μία τέλεια συνεργασία, μέχρι που "γεννήθηκε" η ιδέα να φτιάξουμε και μια δική μας σχολή… και το κάναμε» εξηγεί ο Χρήστος.

Χρήστο, ποια είναι η ιστορία σου;

Γεννήθηκα στην Πρέβεζα, για την ακρίβεια σε ένα χωριό, λίγο έξω από την Πρέβεζα. Όταν ήμουν δύο-τριών ετών, οι γονείς μου αποφάσισαν, επειδή πηγαινοέρχονταν στην Πάτρα λόγω κοινωνικών λειτουργών και λογοθεραπευτών, να μετακομίσουμε εδώ. Στην Πάτρα υπήρχε το Ίδρυμα Κωφών που τότε ήταν και σχολείο.

Μπορώ να μιλήσω, αλλά μου αρέσει να χρησιμοποιώ την νοηματική γιατί αυτή είναι η γλώσσα μου

Εκεί ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με την νοηματική. Όταν πλέον ήμουν στην τετάρτη δημοτικού οι γονείς μου αποφάσισαν να με πάνε σε ένα ιδιωτικό σχολείο. Εκεί εξελίχθηκα πολύ αλλά ξέχασα πολλά στοιχεία της νοηματικής γλώσσας.

Όταν τελείωσα το Λύκειο θέλησα να εξασκηθώ πάλι σε αυτή. Κάθε μέρα πήγαινα στο Σωματείο Κωφών της Πάτρας. Έκανα παρέα με άτομα που άκουγαν, όμως αυτή ήταν η φύση μου.

Ενδυνάμωσα τις ικανότητές μου σε αυτή τη γλώσσα και έγινα ο κωφός που είμαι σήμερα. Θέλω όμως να ευχαριστήσω τους γονείς μου γιατί χωρίς αυτούς δε θα έφτανα στο σημείο που είμαι τώρα.

Τι θυμάσαι από τα πρώτα χρόνια της ζωής σου;

Δεν μιλούσα καθόλου τα πρώτα χρόνια ως παιδί. Η πρώτη λέξη που θυμάμαι να είπα, μετά τη λογοθεραπεία που έκανα, ήταν «μαμά».

Αυτή ήταν η πρώτη λέξη που «βγήκε» από το στόμα μου. Από εκεί και πέρα, ξεκίνησα να μιλάω πιο άνετα και πιο εύκολα. Μπορώ να μιλήσω, αλλά μου αρέσει να χρησιμοποιώ την νοηματική γιατί αυτή είναι η γλώσσα μου. Έφτασα μάλιστα στο σημείο να την διδάσκω. Θα μπορούσα να πω ότι είμαι δίγλωσσος.

Κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί, πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος που δεν ακούει, να μιλάει; Όση βοήθεια και να έχει από λογοθεραπευτές και ειδικούς…

Το πιο σημαντικό είναι η λογοθεραπεία. Ο λογοθεραπευτής με βοήθησε πολύ στο να καταφέρω να μιλήσω.

Εάν μου μιλάνε γρήγορα και σχεδόν με κλειστό το στόμα, θα παρακαλέσω να μου μιλήσουν  πιο αργά και πιο «καθαρά» για να καταφέρω να «διαβάσω» τα χείλη του συνομιλητή μου

Εμένα με βοήθησε πολύ στο να εξελιχθώ μία λογοθεραπεύτρια που βρίσκεται στο Εθνικό Ίδρυμα Πάτρας. Με «πίεσε» μέχρι που έφτασα στο σημείο να μιλάω καθαρά. Μπόρεσα να επικοινωνήσω χάρη σε αυτήν. Εάν χρησιμοποιήσω τον προφορικό μου λόγο, μπορούν να με καταλάβουν.

Εσύ, κατά πόσο μπορείς να καταλάβεις κάποιον που σου μιλάει και δεν έχει αντιληφθεί ότι δεν ακούς;

Κάνω «χειλανάγνωση» και «πιάνω» σημαντικές λέξεις. Εάν μου μιλάνε γρήγορα και σχεδόν με κλειστό το στόμα, θα παρακαλέσω να μου μιλήσουν  πιο αργά και πιο «καθαρά» για να καταφέρω να «διαβάσω» τα χείλη του συνομιλητή μου. Για παράδειγμα, όταν μου κάνετε ερωτήσεις, τις περισσότερες λέξεις τις καταλαβαίνω γιατί διαβάζω τα χείλη.

Τι θυμάσαι από τα χρόνια του σχολείου και τη συνύπαρξη με τα υπόλοιπα παιδιά που είχαν την ακοή τους;

Όταν πήγα στο σχολείο Κωφών, δεν είχα άγχος γιατί ήμουν  στον δικό μου κόσμο. Η επικοινωνία ήταν ελεύθερη, άνετη. Όταν πήγα στο ιδιωτικό σχολείο, «πελάγωσα».

Όταν πήγα στο ιδιωτικό σχολείο, «πελάγωσα»

Δεν ήξερα πώς να συμπεριφερθώ. Ήμουν λίγο «χαμένος» αλλά με τη βοήθεια του δασκάλου έκανα σημαντικά βήματα. Ένα χρόνο μετά, όλα ήταν πιο ομαλά. Αν τότε δεν υπήρχε η λογοθεραπεία που έκανα δεν θα πήγαινα σε αυτό το σχολείο γιατί δε θα μπορούσα να επικοινωνήσω με κανέναν.

Στεναχωρήθηκες ποτέ; Σκέφτηκες, γιατί εγώ έτσι και τα υπόλοιπα παιδιά αλλιώς;

Η αλήθεια είναι πως όταν πήγα στο σχολείο με γύρισαν πίσω, στη δευτέρα δημοτικού, πράγμα που με στεναχώρησε πάρα πολύ. Θα έλεγα ότι με στιγμάτισε. Όμως  πιστεύω ότι ήταν σωστή κίνηση να πάω σε σχολείο με ακούοντες. Ξέρω πως και οι γονείς μου έκαναν, ό,τι έκαναν για το καλό μου.

Γιώργο, πώς μπήκε στη ζωή σου αυτή η «μαγική γλώσσα» στην  οποία έχεις αφιερωθεί;

Οι γονείς μου είναι-και οι δύο κωφοί. Είμαι δηλαδή παιδί «coda». Έτσι ονομάζονται τα παιδιά κωφών γονιών. Θέλοντας και μη μπήκα σε αυτόν τον «μαγικό κόσμο» γιατί έπρεπε να επικοινωνώ με τους γονείς μου.

Η πρώτη μου λέξη δεν ήταν στον προφορικό λόγο, ήταν στη νοηματική.

Η πρώτη μου λέξη δεν ήταν στον προφορικό λόγο, ήταν στην νοηματική

Θυμάμαι ότι έδειξα στη μητέρα το φως… να μάθω πώς είναι το φως… και μου έκανε το πρώτο νόημα. Αυτό θυμάμαι ως πρώτη λέξη. Ταυτόχρονα υπήρχε ο αδελφός μου, ο οποίος είχε την ακοή του. Έτσι ήμουν κι εγώ δίγλωσσος. Γνώρισα την προφορική και την νοηματική γλώσσα.

Ακούγεται αρκετά απλό όπως το περιγράφεις…

Κι όμως εγώ νόμιζα ότι σε όλα τα σπίτια γινόταν ακριβώς το ίδιο. Ότι υπήρχαν κωφοί γονείς με παιδιά που είχαν την ακοή τους. Μου φαινόταν φυσιολογικό. Το πρώτο σοκ που έπαθα ήταν όταν βρέθηκα στο νηπιαγωγείο και είδα ότι υπάρχουν παιδιά που δεν κάνουν νοήματα για να επικοινωνήσουν με τους γονείς τους. Μετά το ξεπέρασα.

Μίλησε μου για τους γονείς σου...

Γνωρίστηκαν στην Πάτρα, στο Σωματείο Κωφών…. Στον «χώρο» τους. Ήταν ένας κεραυνοβόλος έρωτας. Έδωσαν σε εμένα και τον αδελφό μου ένα σπουδαίο μάθημα που αρχικά δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε.

Μου έδωσαν τη δύναμη όμως να το κάνω, να προχωρήσω  και να φτάσω στο σημείο να την αγαπήσω τόσο πολύ που να θέλω να τη διδάξω

Το πόσο εύκολα μας έβαλαν στην κοινωνία και την κουλτούρα τους, πράγμα που τότε ήταν δύσκολο. Δεν ήταν εύκολο να κάνεις νοηματική. Χαιρετούσες στο δρόμο, έκανες νόημα και ο κόσμος  σε κοιτούσε περίεργα. Μιλάμε για το ’85 και πιο πριν. Μου έδωσαν τη δύναμη όμως να το κάνω, να προχωρήσω και να φτάσω στο σημείο να την αγαπήσω τόσο πολύ που να θέλω να τη διδάξω.

Βέβαια στην εφηβεία, για κάποιους μήνες, αντιδρούσα έντονα στη νοηματική. Δεν ήθελα επιδεικτικά να χρησιμοποιώ τα χέρια μου. Στα 24 αποφάσισα ότι πρέπει να ασχοληθώ μαζί της.

Μίλησε μου λοιπόν γι αυτή τη γλώσσα….

Τα τελευταία χρόνια ο κόσμος έχει αρχίσει να ενδιαφέρεται γι΄αυτή την γλώσσα, όμως ακόμα σαν χώρα είμαστε πίσω. Ο κόσμος δεν είναι ενημερωμένος. Οι κωφοί έχουν ένα είδος αναπηρίας και υπάρχει κόσμος που καταλαβαίνει ότι πρέπει να γνωρίζει τη νοηματική. Πόσο μάλλον τώρα που έχει αναγνωριστεί ως γλώσσα.

Οι κωφοί έχουν ένα είδος αναπηρίας και υπάρχει κόσμος που καταλαβαίνει ότι πρέπει να γνωρίζει τη νοηματική

Η νοηματική χωρίζεται σε τέσσερα επίπεδα. Όταν φτάσεις στο τελευταίο μπορείς να δώσεις εξετάσεις επάρκειας στην Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδας. Είναι μία πλούσια γλώσσα που βοηθάει να μπεις στην κοινότητα και την κουλτούρα των κωφών. Η κάθε χώρα έχει τη δική της νοηματική γλώσσα όμως οι κωφοί έχουν αναπτύξει και μία διεθνή νοηματική γλώσσα.

Είναι λυπηρό που δεν υπάρχει νοηματική στις δημόσιες υπηρεσίες. Αν ένας κωφός αρρωστήσει και πρέπει να πάει στο νοσοκομείο, θα πρέπει, μέσα στο πρόβλημά του, να βρει και έναν διερμηνέα. Τουλάχιστον, τώρα τελευταία, οι κωφοί μπορούν να στέλνουν γραπτό μήνυμα στην αστυνομία.

*Ο Χρήστος Βάββας και ο Γιώργος Αρτεμιάδης έχουν δημιουργήσει τη Σχολή διδασκαλίας και διερμηνείας της Νοηματικής Γλώσσας «Talking Hands» που βρίσκεται στην πλατεία Γεωργίου.