Η Ιταλία και όλοι οι σινεφίλ αποχαιρέτισαν τον μέγα Φράνκο Τζεφιρέλι

Μεγάλη είναι η θλίψη και η συγκίνηση των σινεφίλ για τον θάνατο του σπουδαίου δημιουργού Φράνκο Τζεφιρέλι - Franco Zeffirelli που είχε γεννηθεί στις 12 Φεβρουαρίου του 1923 & απεβίωσε στα 96 του χρόνια, πλήρης ημερών το περασμένο Σάββατο 15 Ιουνίου 2019. Eκατοντάδες κόσμου συγκεντρώθηκαν από τη Δευτέρα στη Φλωρεντία, την πόλη από την οποία καταγόταν και όπου τελέστηκε την Τρίτη 18/6 η κηδεία του για να πουν το τελευταίο αντίο και να αποτίνουν φόρο τιμής στον σημαντικό αυτό Ιταλό σκηνοθέτη που άνηκε στη γενιά των μεγάλων Ιταλών σκηνοθετών που ήρθαν στο προσκήνιο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όπως οι Federico Fellini, Luchino Visconti και Vittorio De Sica.

Βέβαια ορισμένοι κριτικοί θεώρησαν πως ο Τζεφιρέλι ποτέ δεν μπόρεσε από πλευράς καλλιτεχνικής επιτυχίας να ξεπεράσει το φιλμ που έκανε το ’68 «Ρωμαίος και Ιουλιέττα» βασισμένο στην τραγωδία του Σαίξπηρ με την θεσπέσια μουσική του Νίνο Ρότα και τις ερμηνείες των Λέονραντ Γουάιτινγκ, Ολίβια Χάσει και Μάικλ Γιορκ. Η ταινία αυτή έφτασε έως τα Όσκαρ, προτάθηκε για το Όσκαρ καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας και κέρδισε τελικά τα Όσκαρ καλύτερης φωτογραφίας (Πασκουαλίνο ντε Σάντις) και ενδυματολογίας (Ντανίλο Ντονάτι). Στη Φλωρεντία όπως μετέδωσε το πρακτορείο Reuters, μέλη της οικογένειας του Τζεφιρέλι, φίλοι, συνεργάτες αλλά και πολιτικοί, μεταξύ των οποίων και ο Ιταλός Υπουργός Πολιτισμού Alberto Bonisoli συγκεντρώθηκαν και παρακολούθησαν την νεκρώσιμο ακολουθία στον καθεδρικό ναό της Santa Maria del Fiore.

“Η πόλη της Φλωρεντίας ανταποδίδει στον μαέστρο της σκηνοθεσίας όλα όσα αυτός της έδωσε”, ανέφερε ο Δήμαρχος Dario Nardella. Ο Zeffirelli είχε σκηνοθετήσει πολλά φιλμ με πρώτη συνεργασία αυτή με τους μεγάλους Χολυγουνταινούς σταρ της εποχής του ’60 Ελίζαμπεθ Τέιλορ και Ρίτσαρντ Μπάρτον στο «Ημέρωμα της στρίγκλας» το 1967, επίσης από έργο του Σαίξπηρ. Ακόμα ο Τζεφιρέλι είχε σκηνοθετήσει σταρ όπως ο Σερ Laurence Olivier, ο Alec Guinness αλλά και η Faye Dunaway και ο Jon Voight. Οι δύο τελευταίοι είχαν συμπρωταγωνιστήσει στο δακρύβρεχτο φιλμ «Champ» του Τζεφιρέλι, το 1979 που είχε συγκινήσει το κοινό.  

Ο εκλιπών σκηνοθέτης είχε 2 υιοθετημένους γιους, τους Λουτσιάνο και Πίπο, οι οποίοι και πήραν την απόφαση να φέρουν τη σορό του πατέρα τους στη γενέτειρά του, στην πόλη με την οποία συνδέθηκε ολόκληρη η ζωή του.

Μάλιστα πάνω στο φέρετρό του βρισκόταν κασκόλ της αγαπημένης του ομάδας, της Φιορεντίνα.

Ο Franco Zeffirelli εκτός από κινηματογραφικός σκηνοθέτης, διέπρεψε και ως σκηνοθέτης όπερας όπου συνδέθηκε με μακρά φιλία με την μεγαλύτερη λυρική ερμηνεύτρια του 20ου αιώνα, την Μαρία Κάλλας (φιλία που κράτησε έως και τα μοναχικά χρόνια της Κάλλας στο Παρίσι τη δεκαετία του ’70), αλλά και ως σκηνοθέτης στην τηλεόραση. Η τηλεοπτική σειρά «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ» με τον Βρετανό Ρόμπερτ Πάουελ και ένα καστ εντυπωσιακό που περιελάμβανε και τον Έλληνα διεθνή ηθοποιό Γιώργο Βογιατζή στον ρόλο του Ιωσήφ (την Παναγία είχε παίξει η Ολίβια Χάσει) γυρίστηκε πριν από 41 χρόνια το 1978 και παίχθηκε και ως ταινία στις κινηματογραφικές αίθουσες τα πρώτα χρόνια με συνολική διάρκεια που άγγιζε τις 5 ώρες. Σινεφίλ θυμούνται εκεί στα τέλη του ’70, αρχές ’80 να προβάλλεται ο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ» στις κινηματογραφικές αίθουσες την Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα, στην αίθουσα του Ιντεάλ για παράδειγμα στην Πάτρα. Πλέον η σειρά θεωρείται κλασική και κάθε Πάσχα παρακολουθείται με το ίδιο ενδιαφέρον στην μικρή οθόνη. Ο Τζεφιρέλι πιστός Καθολικός προσέγγισε ίσως όσο κανένας άλλος την αλήθεια των ευαγγελίων και της προσωπικότητας του Θεανθρώπου.

Κι όμως είναι τραγική ειρωνεία να διαβάζει κανείς πως μόλις είχε βγει η ταινία αυτή είχε θεωρηθεί βλάσφημη ενώ και ο Τζεφιρέλι είχε αποκαλύψει πως σε νεαρή ηλικία είχε κακοποιηθεί σεξουαλικά από έναν ιερέα. Το 1996 ο Τζεφιρέλι αποκάλυψε πως ήταν ομοφυλόφιλος. Η τελευταία του ταινία ήταν το 2002 το «Callas Forever», με την αριστοκρατική Γαλλίδα ηθοποιό Φανί Αρντάν να πλάθει την Κάλλας, σε μια υποθετική αφήγηση των τελευταίων ημερών της ντίβας της όπερας στο Παρίσι και την προσπάθειά της να γυρίσει την Κάρμεν για το σινεμά. Ο Τζεφιρέλι είχε συνεργαστεί με την Κάλλας σε πολλές όπερες όπως στο Κόβεντ Γκάρντεν και στη Σκάλα του Μιλάνου αλλά και στο ανέβασμα της «Νόρμα» στο Παρίσι, λίγο πριν η Κάλλας χάσει οριστικά τη φωνή της κι ενώ οι φήμες βοούσαν πως οι δυο τους είχαν τσακωθεί και δεν μιλιούνταν.

Ο Τζεφιρέλι είχε ασχοληθεί και με την πολιτική και για 7 χρόνια από το 1994 έως το 2001 ήταν γερουσιαστής της Ιταλικής κεντροδεξιάς παράταξης Forza Italia.

Να προσθέσουμε πως είχε σκηνοθετήσει και το υπέροχο ρομαντικό φιλμ του 1981 με την Μπρουκ Σιλντς «Endless love» όπου την ομώνυμη τρυφερή μπαλάντα ερμήνευαν η Νταιάνα Ρος και ο Λάιονελ Ρίτσι καθώς και το 1996 την «Τζέιν Έιρ» από το βιβλίο της Σαρλότ Μπροντέ με τον Γουίλιαμ Χαρτ και την Σαρλότ Γκένσμπουργκ ενώ το 1999 γύρισε την προτελευταία του ταινία, το αυτοβιογραφικό «Τσάι με τον Μουσολίνι» όπου και είχε συγκεντρώσει μερικά από τα είδωλα της κινηματογραφικής του διαδρομής: την Dame Μάγκι Σμιθ, την Τζούντι Ντεντς, την Λίλι Τόμλιν, την Τζόαν Πλόουραιτ και την Σερ.

Σίγουρα πρόκειται για μία μεγάλη καλλιτεχνική απώλεια και μπορεί όπως προείπαμε ο Τζεφιρέλι να μην πολυαναφέρεται σε λήμματα κινηματογραφικών εγκυκλοπαιδειών και βιβλίων όσο οι Ροσελίνι, Βισκόντι, Μπερτολούτσι, Παζολίνι, Φερέρι, Φελίνι και τόσοι άλλοι μεγάλοι δημιουργοί της Ιταλίας (μία χώρα που είχε καταφέρει τη δεκαετία του ’70 να έχει μία παραγωγή 200 και πλέον ταινιών ετησίως), ωστόσο το όνομα Τζεφιρέλι αποτελούσε πάντα εγγύηση για συγκίνηση, για μεγαλείο, για σημαντικές ερμηνείες από τους ηθοποιούς και για ατόφια κινηματογραφική απόλαυση από τους θεατές.

Eπιμέλεια κειμένου: ΤΑΚΗΣ Γ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ

Στη βασική φωτ. ο Τζεφιρέλι στα γυρίσματα του "Ιησού από τη Ναζαρέτ" (από την ανάρτηση του flix.gr).