Σία Αναγνωστοπούλου: Αφορμή για επανεκκίνηση τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του ΄21

Η βουλευτής Αχαΐας του ΣΥΡΙΖΑ και αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου Σία Αναγνωστοπούλου, μίλησε με την ιδιότητα της ιστορικού για τη συμπλήρωση των 200 ετών από την επανάσταση του 1821. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα «Πελοπόννησος» και στον δημοσιογράφο Κωνσταντίνο Μάγνη, ανέφερε:

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Διατυπώσατε στη Βουλή προβληματισμό για το πλαίσιο εορτασμού της επετείου. Τι θα πρέπει να αποφύγουμε και τι να υιοθετήσουμε σαν κατεύθυνση;

ΣΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ: Η νομοθέτηση, ήδη στο πρώτο νομοσχέδιο («επιτελικό κράτος»), διάταξης που προβλέπει τον τρόπο και κυρίως το περιεχόμενο του εορτασμού της επετείου, καθώς και η βιασύνη για τον ορισμό της προέδρου της Επιτροπής των εκδηλώσεων (Αγγελοπούλου), δίνει το στίγμα της αντίληψης της κυβέρνησης γι αυτή τη σημαντική επέτειο. Πράγματι, όταν στη διάταξη νόμου αναφέρεται ότι με αφορμή την επέτειο πρέπει να προωθηθεί «μια ενιαία ταυτότητα», αυτό παραπέμπει κατευθείαν σε αντίληψη νέας διαχείρισης του brand name «Ελλάδα», και όχι σε προσπάθεια ανάδειξης της επετείου των 200 χρόνων ως ένα σημαντικό σταθμό της Ιστορίας του ελληνικού έθνους. Η επέτειος των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση δεν είναι τελετή έναρξης Αγώνων (έστω και των Ολυμπιακών), δεν είναι αφορμή για rebranding την Ελλάδα και τους Έλληνες. Αντιθέτως μια τέτοια επέτειος, και μάλιστα μετά από τη δεκαετή κρίση, αποτελεί τομή στην Ιστορία. Αποτελεί ένα επιβλητικό σημείο-αφορμή να αντιμετωπίσει το έθνος αναστοχαστικά το παρελθόν του για να οραματιστεί το μέλλον του. Επομένως, το πρώτο βήμα είναι να αντιμετωπιστεί η επέτειος ως σταθμός στο χρόνο, ένας σταθμός στον οποίο σταματάμε για να δούμε πίσω ώστε να κάνουμε την επανεκκίνηση, και όχι αφορμή για να «στήσουμε» ένα νέο, ενιαίο brand της Ελλάδας, σάμπως και να είναι πολυεθνική.

Αυτό που απαιτείται λοιπόν είναι η συλλογική αντιμετώπιση της επετείου: εμπλοκή των Πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων, διάχυση στα σχολεία και στην κοινωνία και εκλαϊκευση των αποτελεσμάτων των ερευνών που έχουν γίνει και θα γίνουν. Όλα αυτά δεν τα αναλαμβάνει μια πρόεδρος και μια Επιτροπή «από πάνω» για να διαμορφώσουν τη «νέα ταυτότητα».

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Διαβάζουμε την άποψη ότι η επέτειος μάς δίνει την αφορμή για μια ωριμότερη, πιο αυθεντική «εθνική αυτογνωσία». Εκκρεμεί ακόμα ερώτημα περί ταυτότητας των Ελλήνων;

ΣΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ: Δεν θα μιλήσω ούτε για «αυθεντική αυτογνωσία», ούτε για επινόηση –πάλι από την αρχή- «νέας, ενιαίας εθνικής ταυτότητας». Άλλωστε αυτοί είναι κάποιοι από τους λόγους με τους οποίους διαφώνησα στη Βουλή με την Κυβέρνηση. Μια επέτειος ωστόσο είναι τομή γιατί μας επιτρέπει, πρώτον να ξαναμιλήσουμε για το 1821 υπό το φως των περιπετειών που έζησε το έθνος από τότε μέχρι σήμερα (και έζησε πολλές περιπέτειες). Δεύτερον, να ξαναμιλήσουμε για την πορεία μας ως έθνος υπό το φως της Επανάστασης του 1821. Να ξαναδούμε την πορεία μας ως έθνος στην περιοχή μας, στην Ευρώπη και τον κόσμο. Γιατί άραγε αναφέρουμε την Επανάσταση ως «ευρωπαϊκό γεγονός», ποιες πολυεπίπεδες ρωγμές –σε εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο- δημιούργησε πολιτικά, κοινωνικά, πολιτισμικά με τον «παλιό κόσμο» της τυραννίας και της υποταγής; Τέτοια και πολλά άλλα ερωτήματα μπορούν να τεθούν ξανά με αφορμή την επέτειο αλλά και με αφορμή την επίπονη πορεία των 200 χρόνων αυτής της κοινωνίας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ο ρωμιός της τουρκοκρατίας, ο επαναστάτης του ’21, ο νεοέλληνας του 2021 είναι ομοούσια περίπτωση;

ΣΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ: Το ζήτημα είναι να δούμε πόσες ρήξεις έγιναν από τη μια εποχή στην άλλη, πόσες αδράνειες πέρασαν κάτω από τις ρήξεις, πόσο η Επανάσταση έταμε τον χρόνο και δημιούργησε ένα πριν και ένα μετά αξεπέραστο. Κρίσιμο επίσης είναι να δούμε πότε και πώς δημιουργήθηκαν οι (πολιτικοί, κοινωνικοί, ιδεολογικοί) κόμποι της Ιστορίας μας, κόμποι που αλλοίωσαν και υπονόμευσαν τις αρχές και τις αξίες που προώθησε η Επανάσταση. Για παράδειγμα, τα δικτατορικά καθεστώτα δεν έχουν καμιά σύνδεση με αυτά που προώθησε η Επανάσταση, οι κοινωνικές ανισότητες επίσης, και πολλά άλλα. Μας ενδιαφέρουν λοιπόν οι συνέχειες, μας ενδιαφέρουν ωστόσο –ίσως πολύ περισσότερο- οι κόμποι. Έτσι θα μπορέσουμε να ξαναδιαβάσουμε σημαντικά γεγονότα –την Εθνική Αντίσταση, τα κινήματα της νεολαίας ειδικά την περίοδο του ’60, κοινωνικούς αγώνες, κ.λπ. - ως συνέχεια ενός νήματος που όμως κόπηκε πολλές φορές και υπερίσχυσαν άλλα νήματα από άλλες αφετηρίες.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πώς θα προσδιορίζατε τη συμβολή των Αχαιών στην Επανάσταση; Είναι αποτιμημένη ορθά; Πώς θα μπορούσε να αναδειχθεί και να κεφαλαιοποιηθεί σαν εξαγώγιμο αφήγημα;

ΣΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ: Η συμβολή των Αχαιών έχει περιοριστεί σε κάποια εμβληματικά γεγονότα, αλλά δεν έχουν αναδειχθεί ακόμα άλλα λιγότερα εμβληματικά, αλλά εξίσου σημαντικά. Πολύ περισσότερο δεν έχουν αναδειχθεί οι πολλαπλές προεκτάσεις της Επανάστασης στην περιοχή. Θεωρώ ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να «ξαναμιλήσουμε για το ‘21» και σε τοπικό επίπεδο. Αυτό όμως, όχι για να το «κεφαλαιοποιήσουμε ως εξαγώγιμο αφήγημα», αλλά για να αναδείξουμε τις πολλές τοπικότητες της Επανάστασης, τις διαφοροποιήσεις από τη μια περιοχή στην άλλη, και κυρίως το πώς από τις πολλές τοπικότητες διαμορφώθηκε (όχι πάντα ανώδυνα) μια εθνική συλλογικότητα. Για παράδειγμα, είναι σημαντικό να ξαναδούμε την πρώτη συνάντηση των οπλαρχηγών εδώ στην Πάτρα, και το πώς η Επανάσταση από κατακερματισμένες τοπικότητες (στη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο) άρχισε να διαμορφώνει τους όρους συγκρότησης μιας ενιαίας, εθνικής συλλογικότητας. Δεν ήταν καθόλου εύκολη αυτή η διαδικασία. Από την άλλη μεριά, αυτό το «εκ νέου διάβασμα» της Επανάστασης στην περιοχή μας θα μας επιτρέψει να ξαναδιαβάσουμε όλη την πορεία των 200 χρόνων, κι αυτή η πορεία έχει πολλά να μας δώσει.