Η ομάδα των Πατρινών που "ζει" στον 16ο αιώνα και δίνει τις δικές της... μάχες- ΦΩΤΟ

Έκαναν τη διαφορά στην αναπαράσταση της ναυμαχίας του Λεπάντο

Ζουν στον 16ο αιώνα και αποτελούν ένα μικρό, έως τώρα τουλάχιστον, τμήμα του στα Tercio του Ισπανικού στρατού της εποχής σαν αυτό που πολέμησε στη ναυμαχία του κόλπου του Λεπάντο.

Είναι Έλληνες μισθοφόροι καθώς την εποχή εκείνη μεγάλος αριθμός ελλήνων βρίσκονταν σε ενετικές κτήσεις και ευρωπαϊκές χώρες για να αποφύγουν τον οθωμανικό ζυγό και ζούσαν προσφέροντας στρατιωτικές υπηρεσίες (stradioti) σε χριστιανικούς στρατούς.

Έχουν έδρα την Πάτρα και δημιουργήθηκαν με σκοπό να συνεισφέρουν στην ιστορική μνήμη της χώρας μας, προσφέροντας εθελοντικά ένα θέαμα αυθεντικής προσέγγισης σε γιορτές και εκδηλώσεις που αφορούν ιστορικούς σταθμούς.

Τα μέλη του αγήματος έχουν ήδη πολύχρονη εμπειρία στο χώρο της ιστορικής ενδυμασίας, εξοπλισμού και της αναβίωσης, κυρίως για την εποχή του 1821 με το Άγημα Ιστορικής Αναβίωσης «Παναγιώτης Καρατζάς», του οποίου είναι παράρτημα.

Ήταν η μεγάλη και ευχάριστη έκπληξη για τους θεατές της παρέλασης αλλά και του δρώμενου που έλαβε χώρα στο μεσαιωνικό λιμανάκι της Ναυπάκτου, την Παρασκευή 11 Οκτωβρίου, η παρουσία αυτής της μικρής «αναβιωτικής» ομάδας Ισπανών στρατιωτών της εποχής εκείνης, που προέρχεται από την Πάτρα. Ψάξαμε και βρήκαμε τον επικεφαλής της κο Γιάννη Μπάρλο, για να ρωτήσουμε λεπτομέρειες.

ΕΡ- Κύριε Μπάρλο, τι ήταν αυτό που μας παρουσιάσατε στη Ναύπακτο;

Ευχαριστώ για την πρόσκλησή σας. Είμαστε το Άγημα Ιστορικής Αναβίωσης «Morriones Hendidos» και αναπαριστούμε ένα στρατιωτικό τμήμα Tercio του Ισπανικού στρατού της εποχής του 16ου αι. σαν αυτό που πολέμησε στη ναυμαχία του κόλπου του Λεπάντο. Είμαστε έλληνες μισθοφόροι, καθώς την εποχή εκείνη μεγάλος αριθμός ελλήνων βρίσκονταν σε ενετικές κτήσεις και ευρωπαϊκές χώρες για να αποφύγουν τον οθωμανικό ζυγό και ζούσαν προσφέροντας στρατιωτικές υπηρεσίες (stradioti) σε χριστιανικούς στρατούς.

Έχουμε έδρα την Πάτρα και δημιουργηθήκαμε με σκοπό να συνεισφέρουμε στην ιστορική μνήμη της χώρας μας, προσφέροντας εθελοντικά ένα θέαμα αυθεντικής προσέγγισης σε γιορτές και εκδηλώσεις που αφορούν ιστορικούς σταθμούς. Τα μέλη μας έχουν ήδη πολύχρονη εμπειρία στο χώρο της ιστορικής ενδυμασίας, εξοπλισμού και της αναβίωσης , κυρίως για την εποχή του 1821 με το Άγημα Ιστορικής Αναβίωσης «Παναγιώτης Καρατζάς», του οποίου είμαστε παράρτημα. Προσωπικά ασχολούμαι 16 χρόνια με την εντατικότερη μελέτη της ιστορίας και την προσέγγισή της μέσω φορεσιών, υλικών, εξοπλισμού κλπ. Αυτό που δείξαμε στη Ναύπακτο είναι ένα μικρό δείγμα ενός tercio που οδεύει προς τη μάχη και την αυθεντική εικόνα της πομπής αυτής, με προπορευόμενο τον σταυρό και τους ιερείς.

ΕΡ- Αυτά που φορούσατε τι ακριβώς ήταν; Είδαμε μεγάλη ποικιλία εμφανίσεων και άρματα εποχής.

Το άγημά μας φτιάχτηκε αρχές του καλοκαιριού φέτος. Είναι το πρώτο και μοναδικό από όσο γνωρίζουμε που υπάρχει στην Ελλάδα και αφορά αυτή την ιστορική περίοδο. Είχαμε μικρό χρόνο προετοιμασίας και προσπαθήσαμε να παρουσιάσουμε μία ποικιλία κάθε ξεχωριστού τύπου στρατιώτη του tercio. Τα ρούχα είναι αντίγραφα πάνω σε πρότυπα εποχής. Ράφτηκαν ειδικά για την εκδήλωση αυτή και αφού προμηθευτήκαμε πατρόν από την Αμερική, ώστε να προσεχτεί κάθε λεπτομέρεια, καθώς ο αναβιωτής προσεγγίζει αυθεντικά κάθε του εμφάνιση. Είχαμε βέβαια και ελλείψεις ή «παρατυπίες» που όμως τις γνωρίζουμε και στην επόμενη εμφάνισή μας θα διορθώσουμε.

Όμως η γενική εικόνα ήταν αρκετά αυθεντική και γι’αυτό άρεσε, αν κρίνουμε από τα συγχαρητήρια που δεχθήκαμε εκεί αλλά και διαδικτυακά. Παρουσιάσαμε τον επικεφαλής αξιωματικό (με την κόκκινη κορδέλα), τον σαρισσοφόρο πικέρο με τον θώρακα και για την περίσταση έφερε αλομπάρδα (για ναυτικές επιχειρήσεις ή μάχες εντός κάστρου), τον μουσκετιέρο που είχε μακρύ πυροβόλο μουσκέτο που λειτουργούσε με φυτίλι και είχε μαζί του το δίχαλο στήριξης του όπλου του (12-14 κιλά) και τη ζώνη με τους 12 αποστόλους (τα 12 ξύλινα μπουκαλάκια μπαρουτιού για να γεμίζει). Επίσης εγώ ήμουν ντυμένος μισθοφόρος κοσελέτε (χωρίς όμως πανοπλία) γενικών καθηκόντων και για την περίσταση πικέρο και τέλος ο ροντολέρο (δηλαδή ασπιδοφόρος σπαθομάχος) που όμως εκτέλεσε χρέη σημαιοφόρου και δεν είχε την ασπίδα του.

Η σημαία μας είναι η κλασσική σημαία των ισπανικών tercio που απεικονίζει έναν χιαστί κόκκινο αγκαθωτό σταυρό (σαν του Αγίου Ανδρέα , συμβόλου της Πάτρας - άλλη μία εξαιρετική σύμπτωση για το άγημά μας) σε άσπρο φόντο. Θα θέλαμε να παρουσιάζαμε και το ναυτικό πλήρωμα της ισπανικής γαλέρας, με αναβιωτές φίλους από άλλο άγημα , αλλά δυστυχώς δεν ήταν εφικτό.

ΕΡ- Ήταν αυθεντικός ο εξοπλισμός σας;

Η αρματωσιά μας ήταν ακριβή αντίγραφα εποχής καλής ποιότητας αλλά είχαμε και κάποια αυθεντικά κομμάτια που δεν μπορούσαμε να αναπληρώσουμε με αντίγραφα. Ο θώρακας είναι χειροποίητος από μας και ήταν μεγάλη εμπειρία η κατασκευή του. Βιωματική μελέτη με πολλά χρήσιμα συμπεράσματα. Τα σπαθιά μας και τα βοηθητικά ξίφη μας «μεν γκως», είναι σύγχρονα φτιαγμένα (όχι ακονισμένα φυσικά) αλλά αν σκεφθείτε ότι τα αυθεντικά κοστίζουν άκρως επιεικώς πάνω από 5-6οοο ευρώ έκαστο (είναι 450 ετών !!!!) και επιπλέον είναι σπάνια και μουσειακά κομμάτια, θα ήταν κρίμα, ακόμα και αν τα είχαμε, να τα εκθέταμε στον κίνδυνο να καταστραφούν από έναν κακό χειρισμό ή ατύχημα σε μια παρέλαση.

Στο εξωτερικό αυτά τα έχουν λύσει από χρόνια στην αναβίωση. Εδώ στην Ελλάδα , ακόμα πολλοί παινεύονται για την αυθεντικότητα των κειμηλίων που φορούν σε παρελάσεις του 1821, τα οποία πολλές φορές παθαίνουν ανεπανόρθωτες ζημιές. Ματαιοδοξία, φιλαρέσκεια και εγωισμοί. Αλλά και ανατροφοδοτούμενη κακή αγωγή του κόσμου που απαιτεί τα κειμήλια αυτά «να έχουν πολεμήσει». Τα κειμήλια ανήκουν σε συλλογές και σε μουσεία, όχι στο δρόμο συνέχεια. Ακριβή αντίγραφα υπάρχουν και κάνουν την ίδια εντύπωση, αλλά η «φιγούρα» είναι στο αίμα του έλληνα. Ελπίζουμε σιγά σιγά να αλλάξει αυτό το κλίμα γιατί πρέπει να μάθουμε τον κόσμο να πηγαίνει στα μουσεία (και μάλιστα τακτικά) και όχι να περιφέρουμε τα μουσεία στο δρόμο υπό τέτοιες συνθήκες, παρά μόνο αποσπασματικά.

ΕΡ- Μπροστά από το άγημά σας είδαμε να προπορεύεται ο σταυρός και ο καθολικός ιερέας; Γιατί αυτό;

Αυτή ήταν η ιστορικά ορθή αναπαράσταση της πολεμικής πομπής. Πάντα μπροστά στις πορείες προπορευόταν ο Σταυρός και οι ιερείς , που ευλογούσαν το στράτευμα, δίνοντάς τους κουράγιο και πνευματική δύναμη. Είχαμε την τιμή στο άγημά μας να προπορεύεται ο καθολικός σταυρός του καθολικού ΙΝ Αγίου Ανδρέα Πάτρας και ο εφημέριος αυτής, πατέρας Γεώργιος Ντάγκας. Την ευχή και την ευλογία την διάβασε πραγματικός ιερέας και όχι αναβιωτής-ηθοποιός. Ήταν το ελάχιστο που μπορούσαμε να κάνουμε στη μνήμη των νεκρών χριστιανών της ναυμαχίας αυτής που τότε πολέμησαν έναν Ιερό πόλεμο κατά των μουσουλμάνων για να ανακόψουν την επέλαση των οθωμανών στην Ευρώπη, που θα συνέτεινε στο τέλος του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.

Αν μάλιστα αναλογιστείτε το πως είναι η Τουρκία σήμερα, το επίπεδο της κουλτούρας της, την τεχνολογική της εξέλιξη κλπ θα μπορούσατε να αντιληφθείτε πως θα ήταν η Ευρώπη σήμερα εάν ο ενωμένος Ισπανο-παπικο-βενετικός στόλος , με την μεσολάβηση του Πάπα αλλά και την συνδρομή Μαλτέζικων, Γενοβέζικων, Ελληνικών κλπ πλοίων, καταποντιζόταν στις Εχινάδες. Η σημερινή μας ύπαρξη θα ήταν εντελώς διαφορετική. Η περίοδος της αναγέννησης της Ευρώπης, που τότε ξεκινούσε, δεν θα είχε υπάρξει, ούτε τα φιλοσοφικά της επιτεύγματα.

Ήταν συνεπώς μεγάλη μας χαρά, η καθολική εκκλησία να έχει αυτήν την ουσιαστική αλλά και σεμνή σαν τη δική μας, παρουσία στους εορτασμούς. Όσοι άκουσαν τα λόγια της ευλογίας των πολεμιστών, «Η Παναγία της Νίκης», ή το αναζητήσουν από τα βίντεο της εκδήλωσης, θα αντιληφθούν πόσο, ανατριχιαστικά, σύγχρονα είναι. Η Ιστορία πάντα διδάσκει όσους τη μελετούν, γιατί καλώς ή κακώς , επαναλαμβάνεται αφού η ανθρώπινη φύση δεν αλλάζει και παραμένει στους αιώνες υλική αντί πνευματική.

ΕΡ - Ήταν μία μεγάλη εκστρατεία. Πολέμησαν καθολικοί αλλά και ορθόδοξοι έλληνες στη μάχη αυτή.

Σαφέστατα. Μάλιστα μεγάλος αριθμός ελλήνων ήταν αιχμάλωτοι κωπηλάτες και χάθηκαν μαζί με τα τούρκικα καράβια. Μεγάλη η συνδρομή των ελλαδιτών-ρωμιών αλλά η πλειοψηφία των πληρωμάτων ήταν Δυτικοί. Τα πληρώματα τα ευλόγησαν και ορθόδοξοι ιερείς πριν τη ναυμαχία και μοίρασαν μολυβένιους σταυρούς για φυλακτό. Οι καθολικοί ιερείς μοίρασαν ροζάρια.

Ήταν μια μεγαλειώδης μάχη υπέρ βωμών και εστιών και οι ευρωπαίοι δίκαια την έχουν σε μεγάλη υπόληψη. Αντίστοιχης αξίας με την πολιορκία της Βιέννης. Θα ήταν μεγάλη μας χαρά του χρόνου να βρίσκεται προπορευόμενος μπροστά μας και ορθόδοξος ιερέας. Η ναυμαχία του Λεπάντο είναι γιορτή του χριστιανισμού και όχι των Εκκλησιών.

ΕΡ – Έχετε σχέδια για το μέλλον; Τι περιμένετε από την παρουσία σας αυτή;

Η πρώτη μας επιδίωξη είναι η εξωστρέφεια, δηλαδή η ανάπτυξή μας αναβιωτικά. Έχουμε ήδη συνεργασία με αντίστοιχα αγήματα του εξωτερικού και σχεδιάζουμε να συμμετέχουμε σε δικές τους εκδηλώσεις αλλά και εκείνοι σε δικές μας εδώ στην Ελλάδα. Επικοινωνούμε με ομάδες από Γερμανία, Ισπανία και Μάλτα. Ως προς τα εσωτερικά μας εδώ, σκοπός μας είναι , ως αναβιωτές, να διδάσκουμε τη «ζωντανή ιστορία», δηλαδή να μεταδίδουμε την ιστορία με έναν παραστατικό και διαδραστικό τρόπο, κάνοντάς τη προσιτή στο κόσμο. Η ελληνική ιστορία , όπως συνήθως αναφερόμαστε σε αυτή, σταματά στα ρωμαϊκά χρόνια, αποσπασματικά αναφέρεται στο Βυζάντιο και ξαναρχίζει το 1821 και λίγα λόγια και για τους Βαλκανικούς πολέμους, που επειδή προσβάλλεται και ένα γειτονικό κράτος, λίγο ασχολούμαστε με αυτό το ιστορικό χρονικό διάστημα.

Η περίοδος της φραγκοκρατίας, το χρονικό του Μωρέως που αφορά τον δικό μας τόπο την Αχαΐα, οι εξεγέρσεις του Διονυσίου του Φιλόσοφου του 1600 , οι ενετικές παράκτιες κτήσεις των Βαλκανίων, λίγο είναι γνωστές στον κόσμο και κρίνουμε ότι μπορούν να αναδειχθούν, όχι μόνο ιστορικά αλλά και αναζωογονώντας την τοπική οικονομία με εκδηλώσεις και σχετικές επετείους. Η αναβίωση είναι ένας πολύ δυνατός μοχλός ανάπτυξης και άκρως ενδιαφέρον χόμπυ, που ήδη στο εξωτερικό κάνει θραύση και οι εκεί κοινωνίες απολαμβάνουν μόνο οφέλη από αυτό.

Στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμα σε νηπιακό στάδιο αλλά ελπίζουμε οι νέοι να εμπνευστούν και να την αναπτύξουν. Πρέπει όμως και το σχολείο να βοηθάει με το μάθημα της Ιστορίας, ώστε από μικροί οι μαθητές να καταλάβουν τις ρίζες τους και να επιθυμούν την διατήρηση της ιστορικής μας μνήμης, ιδιαίτερα σήμερα σε μια εποχή αδιαφορίας και παγκοσμιοποιημένης ομογενοποίησης.

ΕΡ- Η ομάδα σας είναι ανοικτή σε νέα μέλη; Πως μπορεί κάποιος να έρθει;

Σαφώς και θέλουμε κόσμο με διάθεση και ενθουσιασμό να αναπτύξουμε την παρουσία μας. Έχουμε συμφωνήσει να μην έχουμε συνδρομές και λοιπές οικονομικές υποχρεώσεις , έτσι ώστε τα μέλη μας να δίνουν αυτά τα χρήματα για την βελτίωση της ατομικής τους ιστορικής φορεσιάς και των εξαρτημάτων της. Στο μέλλον ίσως υπάρξει μία μικρή επιβάρυνση για μικρές δαπάνες που πρέπει να κάνουμε στα πλαίσια της εθιμοτυπίας. Μπορεί να απευθύνεται όποιος θέλει στη σελίδα μας στο FB « Άγημα Καρατζάς».

ΕΡ- Κύριε Μπάρλο, σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο και τη συνέντευξή σας. Εύχομαι κάθε καλό στο άγημά σας.

Ευχαριστώ και γω και για λογαριασμό των υπολοίπων της παρέας μας για την φιλοξενία. Πάντα στη διάθεσή σας.

*(Σημ: Χρησιμοποιήθηκαν φωτογραφίες που μας παραχωρήθηκαν από το Άγημα και είναι πρωτότυπες αλλά και από το φωτοάλμπουμ του Νίκου Παπαλέξη) (https://www.facebook.com/nikospapalexis.photostories)