Γιώργος Παπανδρέου: Εγώ αποκάλυψα την υπόθεση Κοσκωτά - Το '89 ήταν μια σκευωρία

1. Κύριε Πρόεδρε, γνωρίζετε τα όσα υποστηρίζει ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης για το ‘89 και τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον πατέρα σας. Πως τα σχολιάζετε; 

Δεν θα ήταν έντιμο εκ μέρους μου, να σχολιάσω, δηλαδή, να συνομιλήσω, πόσο μάλλον να αντιπαρατεθώ με κάποιον που δεν βρίσκεται στη ζωή. Όπως επίσης δεν θεωρώ σωστό, να μιλά κάποιος εν ζωή για κάποιον που έχει φύγει από τη ζωή και πολύ περισσότερο όταν, τα όσα υποστηρίζει έχει ζητήσει να δουν το φως της δημοσιότητας μετά το θάνατό του.

Σε κάθε περίπτωση, είτε έτσι είτε αλλιώς, απουσιάζει ο άμεσα ενδιαφερόμενος, ώστε ο διάλογος να είναι έγκυρος.

2. Είναι κατανοητό αυτό που λέτε, αλλά το ‘89, δεν είναι μόνο ο Ανδρέας και η δίκη, είναι πολλά περισσότερα.

Προφανώς και εφόσον με ρωτάτε για ζητήματα που αφορούν την περίοδο του βρώμικου ‘89, έχω γνώση των πραγμάτων, όπως και προσωπική εμπειρία.

Μην ξεχνάτε ότι εγώ ήμουν αυτός που αποκάλυψε την υπόθεση Κοσκωτά, όταν επιχειρήθηκε η εμπλοκή μου μέσω ενός πλαστογραφημένου τραπεζικού  εγγράφου που στόχο είχε τον εκβιασμό το δικό μου και του Ανδρέα για να συγκαλυφθεί το σκάνδαλο Κοσκωτά. 

Εγώ προσωπικά το κατήγγειλα δημόσια και προσέφυγα στη Δικαιοσύνη.

Το παράδοξο είναι ότι όχι μόνο δικαιώθηκα πλήρως με την καταδίκη του, αλλά αντί να αναγνωριστεί το γεγονός αυτό από την τότε αντιπολίτευση, διαστρέβλωσαν την αλήθεια ακριβώς για να κυνηγήσουν τον Ανδρέα και μαζί την παράταξή μας, το ΠΑΣΟΚ.

Πριν όμως, από οτιδήποτε άλλο, αισθάνομαι την πραγματική ανάγκη, να σας εξομολογηθώ ότι, παραμένει για εμένα ένα μεγάλο ερωτηματικό το γιατί αποφάσισαν να κατηγορήσουν τον Ανδρέα ως αποδέκτη χρημάτων. Και το σημειώνω γιατί, είναι σε όλους γνωστό ότι, η οικογένειά μου, ουδέποτε είχε «καλή» σχέση με το χρήμα, όπως άλλοι. Δύο πρωθυπουργοί από αυτήν την οικογένεια έχουν ήδη αποχωρήσει φτωχοί, και σας βεβαιώ, η ίδια συνθήκη υπάρχει και για τον τρίτο. Και αναρωτιέμαι, πώς ειδικά ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο οποίος πέραν πάσης αμφιβολίας γνώριζε καλά τον Ανδρέα, δεν υπολόγισε μέσα σε όλα, ότι ήταν σχεδόν αφύσικο να κατηγορείται ο Ανδρέας για ένα τέτοιο έγκλημα; Πραγματικά, απορώ. 

Ίσως από την άλλη, αυτό ακριβώς να επιβεβαιώνει απολύτως τον πολιτικό χαρακτήρα της δίωξης του Ανδρέα και μαζί της Παράταξης. 

Αλλά ο Ανδρέας, ό,τι και να πει ο οποιοσδήποτε, έναν συνομιλητή είχε, το λαό και αυτό δεν ακυρώνεται από καμιά προσπάθεια επανεγγραφής της ιστορίας. Γιατί ο Ανδρέας μαζί με την Παράταξή μας, με όλους τους Έλληνες, άλλαξε την Ελλάδα. Ένωσε τους Έλληνες και τους έδωσε τη δυνατότητα, που μέχρι τότε οι περισσότεροι δεν είχαν, να υπάρχουν, να αισθάνονται αξιοπρέπεια και να αντιμετωπίζονται με ισοτιμία από την πολιτεία.

Ό,τι δηλαδή, δεν ήθελε η δεξιά, που χώριζε πάντα τους Έλληνες.

3. Επομένως...

Επομένως, για να επανέλθω, αν κάτι έχει σημασία για μένα σήμερα, είναι ότι, βλέπω με απόλυτη καθαρότητα, μια τάση εκ μέρους κυρίως της συντηρητικής παράταξης, να ξαναγραφούν κάποια σημαντικά κεφάλαια της νεότερης ιστορίας μας. Το βλέπω και για την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου.

Δεν σας κρύβω, τους καταλαβαίνω. Είναι μεγάλο το βάρος να αντιλαμβάνεσαι, έστω και αν δεν το ομολογείς, ότι η παράταξή σου στην Ελλάδα δεν έπαιξε και τον καλύτερο ρόλο στα μάτια του Ελληνικού λαού. Τώρα λοιπόν, που αντιλαμβάνονται ότι, με ευθύνη και στελεχών της δική μας παράταξης αλλά και κυρίως του ΣΥΡΙΖΑ, η αριστερά βρίσκεται σε αδύναμη θέση, επιχειρούν να ανακαταλάβουν κάποιες «θέσεις» που για την ιστορία ήταν χαμένες από χέρι.

4. Είναι κάτι ενδιαφέρον αυτό που σημειώνετε...

Πράγματι, υπάρχει αυτή η τάση, αυτή η προσπάθεια εκ μέρους της δεξιάς, αλλά η ιστορία, ό,τι και να πει ο καθένας, δεν ξαναγράφεται όπως βολεύει τον καθένα. 

Και η ιστορία έχει γράψει ότι, οι Έλληνες και η χώρα βίωσαν τις επιπτώσεις μιας σκευωρίας με εξιλαστήριο θύμα τον Ανδρέα - και μαζί συκοφαντούμενη μια ολόκληρη Παράταξη που έχει να επιδείξει μεγάλο έργο και τεράστια προσφορά στην πατρίδα και τη δημοκρατία.

Διώκτες, η ΝΔ και ο τότε ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ. Και τότε, όπως και στην πρόσφατη κρίση, πάλι μαζί, από κοινού, να υβρίζουν, να συκοφαντούν και να χλευάζουν, με έναν και μοναδικό σκοπό. Να νικήσουν έναν πολιτικό αντίπαλο, με αυτόν τον τρόπο, αφού με άλλον, θεμιτό, δηλαδή, πολιτικό τρόπο, δεν μπορούσαν. 

Δεν σας κρύβω ότι πρόσφατα βίωσα, για δεύτερη φορά μετά το ‘89 και σε προσωπικό επίπεδο, τα πισώπλατα χτυπήματα, την εύκολη μυθοπλασία, τη συκοφαντία (fake news το λέμε σήμερα), όταν έδινα τη δύσκολη μάχη για τη χώρα, για να αποφύγουμε τη χρεοκοπία.

Γιατί όμως υπήρξε μια συναντίληψη της δεξιάς με την άλλη αριστερά, τότε αλλά και πρόσφατα;

Όλα τα κόμματα αναπτύσσουν εσωτερικά τις κομματικές τους νομενκλατούρες - ένα κομματικό κατεστημένο. Αυτές αντιλαμβάνονται την πολιτική, τον τρόπο άσκησης εξουσίας, πρωτευόντως ως κατάκτηση και νομή της και δευτερευόντως ως υπηρεσία προς τον πολίτη.

Δηλαδή, μεριμνούν για τη διαιώνιση της δικής τους εξουσίας, μιας εξουσίας που στην ουσία, το μόνο που την ενδιαφέρει είναι αυτή η ίδια η κομματική εξουσία, που όταν εξελίσσεται σε κυβερνητική, τότε βλέπει την εξουσία ως λάφυρο και ως μέσο άσκησης ενός πελατειακού τύπου διακυβέρνησης. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο.

Κόμματα που δεν έχουν το σθένος, τα δημοκρατικά αντανακλαστικά, το DNA, να ανατρέπουν αυτές τις αντιλήψεις είναι αιχμάλωτα και μιας κομματικής ελίτ αλλά και της εξάρτησής τους, ως ναρκωτικό, από τη δίψα για εξουσία. Δίψα που τους οδηγεί σε συμβιβασμούς και εξαρτήσεις με κάθε συμφέρον θεμιτό, αλλά δυστυχώς και αθέμιτο. 

Ιστορικά το ΠΑΣΟΚ ήταν εκείνο που διέθετε τα αναγκαία δημοκρατικά αντακλαστικά. Που προώθησε θεσμούς που έσπαγαν τον συγκεντρωτικό πελατειασμό στη δομή του ελληνικού κράτους και των κομμάτων.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι, η μόνη παράταξη που προώθησε και εμπέδωσε την αποκέντρωση της εξουσίας σε δήμους, περιφέρειες και ανεξάρτητες αρχές, είναι η δική μας.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι, η μόνη παράταξη που πάλεψε και εφάρμοσε θεσμούς διαφάνειας παντού είναι η δική μας.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι εμείς είμαστε που προωθήσαμε θεσμούς λαϊκής συμμετοχής στο Κίνημά μας και στην κοινωνία, σε αντίθεση και με τη δεξιά και την άλλη αριστερά.

Δεν είχαμε και εμείς τις στρεβλώσεις μας ως ΠΑΣΟΚ; Δεν είχαμε και εμείς τάσεις πελατειασμού, από λίγους παράγοντες του χώρου μας; Μερικοί, ελάχιστοι, που δυστυχώς, δεν στάθηκαν αντάξιοι των αρχών, των αξιών και των ιδανικών της Προοδευτικής Παράταξης και με τη στάση τους συνέλαβαν στην οικοδόμηση επιχειρημάτων από τους αντιπάλους της Παράταξής μας, που δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα;

Και βέβαια είχαμε, αλλά σε αντίθεση με άλλους χώρους που κυβέρνησαν τον τόπο, είχαμε και τα δημοκρατικά αντισώματα. Δεν συγκαλύψαμε, αντιθέτως αλλάξαμε. Μόνοι εμείς!

Διαύγεια παντού, διαβούλευση για κάθε νομοσχέδιο μέσω Διαδικτύου παρά τις ασφυχτικές πιέσεις της Τρόικας - διαβούλευση για το Σύνταγμα που μόλις ψηφίσαμε έγινε; Πόσοι πολίτες ασχολήθηκαν; - opengov για τις επιλογές κρατικών στελεχών, μια επιλογή που ανετράπη με την άνοδο και της δεξιάς και της άλλης αριστεράς. Ακόμα και σήμερα παιδεύεται η δεξιά να δεχτεί την αξιοκρατική τοποθέτηση στελεχών παντού στον κρατικό μηχανισμό.

Στο Κίνημά μας εφαρμόσαμε την εκλογή προέδρου (και άλλων οργάνων) από τη βάση, ανοιχτά, συμμετοχικά, κάτι που αναγκάστηκαν να ακολουθήσουν άλλα κόμματα εντός και εκτός Ελλάδας. 

Αλλά και η άλλη αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ που μιλά για «γέφυρες» μαζί μας, δυσκολεύεται να ακολουθήσει αυτόν τον συμμετοχικό δρόμο που φέρνει τον πολίτη στο προσκήνιο.

Ποια σχέση είχαν όλα αυτά με το βρώμικο ‘89;

Η σχέση ηγεσίας ΠΑΣΟΚ και δημοκρατών πολιτών ήταν γνήσια και αδιαμεσολάβητη, παρά τα όποια προβλήματα.

Η ΝΔ και ο τότε ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ, λοιπόν, δεν μπορούσαν να αντιπαρατεθούν αποτελεσματικά με μια πολιτική δύναμη, το ΠΑΣΟΚ, που παρά τα σημαντικά προβλήματα που χαρακτήριζαν και τη δική του κομματική και κυβερνητική πορεία, ως προς τον τρόπο άσκησης της πολιτικής, εντούτοις συνέχιζε να αποτελεί μια πραγματικά δημοκρατική και προοδευτική συμμαχία κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Μια πολιτική δύναμη που εξέφραζε πραγματικά και κυρίως αυθεντικά τους πόθους και τα συμφέροντα της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού μας, με μια ηγεσία που και αυτή προερχόταν από αγώνες και χαρακτηριζόταν από μια άρνηση ως προς την αξιοποίηση της εξουσίας για την αναπαραγωγή της και μόνον.

Εδώ όμως, θέλω να ανοίξω μια παρένθεση, προκειμένου να αναφερθώ για λίγο στο πώς σκέφτεται και πώς λειτουργεί ιστορικά η ηγεσία της άλλης αριστεράς, που έχει μεν αριστερές καταβολές αλλά αντιλήψεις που συνάδουν με κομμουνιστικού τύπου οργάνωση κομμάτων, με κάθετες και συγκεντρωτικές δομές. Αυτά επηρεάζουν αντιστοίχως νοοτροπίες όσον αφορά τις προτεραιότητες ενός κόμματος, με δεδομένο βεβαίως ότι, άλλη η ηγεσία του τότε ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ, άλλη τώρα του ΣΥΡΙΖΑ. Δηλαδή, δυο διαφορετικές ηγεσίες σε δύο διαφορετικές στιγμές, διακατέχονται από τις ίδιες συντηρητικές αντιλήψεις και νοοτροπίες.

Και θέλω να σταθώ ιδιαίτερα σε αυτό το ζήτημα, για να σημειώσω ότι, με θλίβει να βλέπω μια αριστερή δύναμη, να συμπαρατάσσεται με τη δεξιά στο όνομα και μόνο μιας διεξόδου προς την εξουσία. 

Αναλογισθείτε το ‘89, όλοι γύρω από ένα τραπέζι, ενάντια στον Ανδρέα!

Τι κατάφεραν; Να αναρριχηθούν προσωρινά στην εξουσία - τότε μάλιστα, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης κατάφερε με τη ΝΔ να φτάσει στο 47%, και αμέσως μετά, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, αφού αποκαλύφθηκε η συνωμοσία, να επανέλθει ο Ανδρέας και το ΠΑΣΟΚ, με αντίστοιχα μεγάλα ποσοστά.

Είδα δε στο επίμαχο βιβλίο, κάπου να αναφέρεται ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σχεδόν σε καθεστώς ΠΑΣΟΚ! Καθεστώς ΠΑΣΟΚ, ακούγεται σαν ανέκδοτο. Στην Ελλάδα και οι πέτρες γνωρίζουν ότι, καθεστώς υπήρξε μόνον η δεξιά. 

Είναι προφανές ότι, συγχέουν τη σημασία της λαϊκής υποστήριξης με αυτή του καθεστώτος. Όσο για τη Δικαιοσύνη, ούτε λόγος για έλεγχό της από το ΠΑΣΟΚ. 

Και με θλίβει ακόμη περισσότερο, να βλέπω μια αριστερή δύναμη, να συμπαρατάσσεται στους δρόμους με τη δεξιά ή και να κυβερνά ακόμη και μαζί με την άκρα δεξιά, όχι μόνο για να τιμωρήσει την Παράταξή μας, αλλά και για να μην αλλάξει τίποτα σε αυτή τη χώρα. Για να παραμείνουν σε ισχύ όλοι οι συντηρητικοί και πελατειακοί μηχανισμοί. Σας θυμίζω την ευκολία με την οποία συμπαρατάχθηκαν στις πλατείες με τη δεξιά και τους φασίστες της Χρυσής Αυγής, την ευκολία με την οποία αποφάσισαν να κυβερνήσουν με τους ΑΝΕΛ, αλλά και την ευκολία να μην ψηφίσουν τις προοδευτικές μεταρρυθμίσεις της περιόδου 2009-11. 

Και σήμερα, θέλουν συνεργασία και να φτιάξουν δημοκρατική συμπαράταξη. Τώρα το θυμήθηκαν; Και γιατί δεν το έκαναν πριν ακόμη από τις εκλογές του 2009, όταν μετά από μακρά συνεργασία με τον μακαρίτη Λεωνίδα Κύρκο και παρά το ότι όλα έδειχναν πως θα αναλάβουμε τη διακυβέρνηση μετά τις εκλογές, είχα προτείνει και είχαμε καταλήξει στην ανάγκη μιας προοδευτικής συνεργασίας των δυνάμεων της αριστεράς; Τονίζω, προοδευτική προγραμματική συνεργασία, όχι απλά μοίρασμα καρεκλών και αναπαραγωγή μιας κομματικής νομενκλατούρας.

Την απέρριψαν, ακριβώς, γιατί η αντίληψή τους για την άσκηση της πολιτικής, είναι αντίληψη μιας ελίτ. Η λεγόμενη πρωτοπορία της πρωτοπορίας. Εγώ τουλάχιστον, δεν τα θεωρώ αυτά αριστερές αντιλήψεις. Τι κι αν δηλώνουν αριστεροί!

Σπεύδω να σας πω ότι, όλα αυτά τα οποία πονάνε πολύ και έχουν οδηγήσει την αριστερά στην Ελλάδα σε θέση άμυνας, δεν ακυρώνουν την άποψή μου περί της ανάγκης συνεννόησης και συνεργασίας των προοδευτικών δυνάμεων, όπως και της ανάγκης συνεννόησης πολιτικών δυνάμενων και κοινωνικών εταίρων για τις μεγάλες προοδευτικές μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη ο τόπος.

Όμως μια συνεργασία μεταξύ προοδευτικών δυνάμεων, για να είναι πραγματικά προοδευτική και να υπηρετεί τα συμφέροντα του λαού και όχι των πολιτικών ηγεσιών, οφείλει να υπακούει σε αρχές, αξίες, ιδανικά. Όχι σε συναλλαγές και μεταγραφές στελεχών. Πρέπει να υπακούει δηλαδή σε κανόνες και να καταλήγει σε προγραμματικές συμφωνίες με αρχή, μέση και τέλος. Δηλαδή, σε στρατηγικούς στόχους και σε χρονοδιαγράμματα υλοποίησης. Και προφανώς, με τη συνεχή και ουσιαστική συμμετοχή του πολίτη. 

Μια προοδευτική πολιτεία, δεν μπορεί παρά να είναι κτήμα των πολιτών της.

Η δημοκρατική αντίληψη για τη λειτουργία των θεσμών, όπως και των κομμάτων, δεν μπορεί να εκφράζεται α λα καρτ, ούτε όποτε ο ηγέτης-θεούλης-μεσσίας, νομίζει ότι τον βολεύει ή τον συμφέρει.

5. Και πού καταλήγουμε; 

Στο προφανές. Το ‘89, το βρώμικο ‘89, δεν ήταν παρά μια σκευωρία με μοναδικό στόχο τη φθορά του ΠΑΣΟΚ, που το έβλεπαν ως εμπόδιο οι πολιτικοί μας αντίπαλοι στην πορεία τους προς την εξουσία. Και για να φθαρεί το ΠΑΣΟΚ, έπρεπε να συκοφαντηθεί και να διαπομπευθεί ο Ανδρέας. Σε κάθε περίπτωση, να μείνουν σκιές για τον Ανδρέα και για την Παράταξή μας. Και να σημειώσω εδώ ότι, το ίδιο επιχειρήθηκε και επί των ημερών μου, με την υπόθεση των CDS, για την οποία ο συκοφάντης Καμμένος καταδικάστηκε, αλλά και με τα 500 εκατ. που υποτίθεται ότι υπήρχαν στον λογαριασμό της μητέρας μου Μαργαρίτας στην HSBC, για την οποία πάλι καταδικάστηκαν οι συκοφάντες. Κάποιοι όμως, ήθελαν να υπάρχουν σκιές σε βάρος της οικογένειάς μας.

Το σενάριο τότε, το ‘89 πέτυχε, αλλά ευτυχώς, δι’ ολίγον. Μέχρι που αποκαλύφθηκε η σκευωρία. Εν μέρει, πέτυχε και επί των ημερών μου.

Αλλά αυτό, δεν είναι πολιτική. Αυτές ακριβώς οι αντιλήψεις, νοοτροπίες και συμπεριφορές, είναι ένας από τους λόγους που παραμένουμε ως χώρα, ως λαός, καθηλωμένοι στη συντήρηση και τον πελατειασμό, όμηροι συμφερόντων και κατεστημένων.

Κι αν αυτό για μια δεξιά πολιτική δύναμη μπορεί να είναι εξηγήσιμο, πώς μπορεί να γίνει αποδεκτό για οποιαδήποτε δημοκρατική, αριστερή, προοδευτική πολιτική δύναμη; 

Εν κατακλείδι, θα ξαναπώ ό,τι λέω συνεχώς τα τελευταία 20 χρόνια: αν δεν αλλάξουμε δεν θα μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στις προκλήσεις του μέλλοντος. 

Όλοι οι σοβαροί διανοητές στον κόσμο, συμφωνούν πως, μόνον οι χώρες που έχουν θεσμούς οι οποίοι λειτουργούν δημοκρατικά και κοινωνίες που χαρακτηρίζονται από συνοχή, θα μπορέσουν να προσαρμοστούν και να ανταπεξέλθουν στις μεγάλες προκλήσεις του μέλλοντος. 

Με σκευωρίες, συνωμοσίες και μύθους, αλλά κυρίως χωρίς την αλήθεια και χωρίς διάλογο για τις πραγματικές αιτίες των προβλημάτων, δεν υπάρχει μέλλον. 

Και η απόδειξη; Πάλι απλή. Δύο παραδείγματα:

Το πρώτο. Η κυβέρνησή μου έπεσε υπό το βάρος των εντεινόμενων αντιδράσεων που καλλιεργήθηκαν τότε από συγκεκριμένους χώρους, μετά την απόφασή μου, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών να γίνει με κοινές μετοχές μετά ψήφου. 

Τότε, όλοι εναντίον μας. Ουδείς ενδιαφερόταν για την εξυγίανση των τραπεζών και του τραπεζικού συστήματος. Όλοι έπαιζαν το παιχνίδι κάποιων συμφερόντων. 

Σήμερα πια, με ευθύνη της δεξιάς και του ΣΥΡΙΖΑ που την ακολούθησε στην εξουσία, οι τράπεζες έχουν περάσει σε ξένα κεφάλαια, σε ξένα χέρια. Είδατε μήπως να ασχολείται κανείς με αυτό το έγκλημα; 

Το δεύτερο. Όλοι μιλάνε για το σκάνδαλο NOVARTIS. Όλοι ασχολούνται με αυτό, στο όνομα πάντα του δημοσίου συμφέροντος, αλλά προσέξτε την κατάληξη, κυρίως μιλάνε για το αν στήθηκε κάποια σκευωρία στη δικαιοσύνη. 

Και εγώ σας ρωτώ: από το 2004 μέχρι το το 2009, η φαρμακευτική δαπάνη εκτοξεύθηκε από τα σχεδόν 2 δις ευρώ το έτος, σε πάνω από 6 δις ευρώ. Με μετριότατους υπολογισμούς χάθηκαν πάνω από 25 δις ευρώ από το δημόσιο ταμείο. 

Αυτό το πραγματικό σκάνδαλο δεν διερευνήθηκε ποτέ. Χάθηκε κάπου στη σκιά των άγονων και αδιέξοδων αντιπαραθέσεων μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί; Τι έχουν να κρύψουν και οι δύο;

Και γιατί όταν η κυβέρνησή μου εισήγαγε την ηλεκτρονική συνταγογράφηση αυτοί σφύριζαν αδιάφορα; Πάνω από 3 δις ευρώ το χρόνο και για κάθε χρόνο από τότε, εξοικονόμησε η κυβέρνησή μας με εκείνη τη μεταρρύθμιση. Τι έκαναν; Την εξέλιξαν; Την έκαναν καλύτερη; Όχι βέβαια. 

Αντιπαράθεση μόνο για ένα πουκάμισο αδειανό. Όχι έρευνα για τα λεφτά που σπαταλήθηκαν. Ίδια αντίληψη, όμως. Δυστυχώς. Έτσι στήνονται οι σκευωρίες, οι συνωμοσίες, οι μύθοι, αλλά και οι σκυλοκαυγάδες, για τα μάτια του κόσμου.

Οι άλλοι είναι πάντα οι δαίμονες - αλλά όλοι τους στην υπηρεσία του ίδιου συστήματος εξουσίας.

Το βρώμικο ‘89, δεν είναι παρά ένα μόνο, αλλά χαρακτηριστικό δείγμα ενός πολιτικού συστήματος που δεν υπερασπίζεται την αυτονομία της πολιτικής, ενός πελατειακού πολιτικο-οικονομικού συστήματος, που παράγει διαρκώς αδικίες, ανισότητες, στρεβλώσεις, επιφέρει δηλαδή, συντριπτικά πλήγματα στη Δημοκρατία και πρέπει να αλλάξει.