H πατρινή αρχιτέκτονας Έμπη Σπαθή μίλησε στο γιορτινό περιοδικό theBest

Συνέντευξη: Αντυ Μπακοπούλου- Φωτογραφίες: Νίκος Ψαθογιαννάκης

Η περιζήτητη αρχιτέκτων - μηχανικός Έμπη Σπαθή, που δραστηριοποιείται εντός κι εκτός συνόρων, έχει αφήσει το δικό της αποτύπωμα σε ονομαστά και πολυσύχναστα καταστήματα της εμπορικής Πάτρας, καθώς και σε δημόσια κτίρια, μνημεία, χώρους διασκέδασης και κατοικίες της περιοχής μας. Ήταν η «εκλεκτή» της αυτοκρατορίας Zara του ισπανικού ομίλου Inditex για megastores στα μέρη μας. Γεννημένη στην Μπολόνια, μεγάλωσε και ζει στην πόλη μας έχοντας αποφοιτήσει από το Πειραματικό Λύκειο και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και μετεκπαιδευτεί στο interior design στο Μιλάνο, αλλά και στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό στο ΕΑΠ. Mε λίγα λόγια είναι το κατάλληλο πρόσωπο για να μιλήσει για την κυρίαρχη αρχιτεκτονική του σήμερα, την εικόνα της Πάτρας που… αγαπάμε να μισούμε και βέβαια τη δική της περιπέτεια στο χώρο και τον χρόνο. Σκηνικό ένα υπέροχο σπίτι στο Ρίον, στο οποίο είχε τη μελέτη και την επίβλεψη. Στο πλευρό της οι συνεργάτιδές της Κατερίνα Λιαρομμάτη και Αθηνά Χαραλαμποπούλου.

 Υπάρχει σήμερα «ελληνική αρχιτεκτονική»;

Ναι, υπάρχει. Όσο υπάρχουν διαφορές μεταξύ των χωρών στο κλίμα, την τοπογραφία, την οικονομία και την πολεοδομική νομοθεσία η αρχιτεκτονική της κάθε χώρας θα είναι διαφορετική από τις άλλες. Το αν υπάρχει σήμερα «αξιόλογη» ελληνική αρχιτεκτονική, απαντώ επίσης πως -ναι- υπάρχει. Η καλή αρχιτεκτονική εξασκείται με αίσθημα. Υπάρχει λοιπόν περίπτωση να μη μπορούν να συνδυαστούν στην ίδια πρόταση παράγωγα των λέξεων Ελλάδα και αίσθημα; Καμία!

Στη δική σας δουλειά υπάρχουν κυρίως επιρροές ελληνικότητας, μεσογειακότητας ή πολυπολιτισμικότητας;

Σχεδιάζω πολυπολιτισμικά αλλά ανάμεσα στα μελλοντικά μου σχέδια είναι να μπορέσω να δημιουργήσω ένα έργο μόνο με ελληνικά υλικά κατασκευής και μόνο με ελληνικές, ξεχασμένες ή νέες, τεχνοτροπίες.

Πώς θα περιγράφατε το προσωπικό «στίγμα» στις δουλειές σας;

Αναστρέψιμο.

Ποια στοιχεί α πρέπει να λαμβάνει υπόψιν του ο αρχιτέκτονας πριν σχεδιάσει ένα κτί ριο ή έναν χώρο;

Τη θέση, τη χρήση, τον χρήστη.

Υπάρχουν αρχιτέκτονες, designers και δημιουργοί εσωτερικών χώρων που θαυμάζετε;

Θαυμάζω από μικρή και παρακολουθώ πάντα, τις αρχιτέκτονες Πατρίθια Ουρκιόλα και Πάολα Ναβόνε για την εμμονή τους στη λεπτομέρεια και τον ευρηματικό τρόπο που έχουν να μεταφέρουν στο σήμερα παλαιότερα, αλλά επιτυχημένα, μοντέλα σχεδιασμού από όλο τον κόσμο.

Ξεχωρίζετε κτίρια που κάποιος στη ζωή του θα πρέπει να επισκεφθεί;

Τον Παρθενώνα. Αρχικά μπορεί να φαίνεται κλισέ αυτή η απάντηση σε ένα τέτοιο ερώτημα, αλλά γνωρίζω πολλούς που δεν τον έχουν επισκεφτεί. Καμιά φορά, όπως θεωρούμε δεδομένους τους σημαντικούς ανθρώπους γύρω μας. και αρκούμαστε στο ότι απλά υπάρχουν, έτσι θεωρούμε δεδομένα και χώρους, τόπους, κτήρια γιατί πολύ απλά είναι δικά μας, είναι εκεί.

Ναι, ο Παρθενώνας είναι ελληνικός και ναι θα παραμείνει έτσι. Είναι δεδομένο, δε διαφωνώ. Αυτό που δεν είναι δεδομένο αλλά είναι απρόβλεπτο είναι το δυνατό αίσθημα που θα μας ακολουθήσει όταν συνειδητά και όχι υποχρεωτικά,τον επισκεφτούμε.

Ποιο σημείο της Πάτρας αγαπάτε περισσότερο;

Αγαπώ τη συνοικία γύρω από την αγγλικανική εκκλησία. Πέρα από την αρχιτεκτονική της φυσιογνωμία και την άριστη σχέση της θέσης της με το κέντρο της πόλης και το παραθαλάσσιο μέτωπο, την αγαπώ γιατί σε αυτή μεγάλωσε ο πατέρας μου και εκεί μεγαλώσαμε η αδερφή μου και εγώ. Το πατρικό μας σπίτι βρίσκεται στην οδό Καψάλη 17 από το 1856.

Η οικονομική κρίση δίνει αφορμές να ξανασκεφτεί τε τρόπους σχεδιασμού και κατασκευής στο αστικό περιβάλλον;

Ποτέ δεν έχω μπλέξει με υπερβολές στον σχεδιασμό. Όποτε, όχι, η οικονομική κρίση δεν ήταν για μένα αφορμή να σκεφτώ νέους τρόπους σχεδιασμού. Δεν απαιτείται. Για μένα η οικονομία στη κατασκευή ήταν πάντα το ζητούμενο, σχεδόν η αρχή και το τέλος της σκέψης μου.

Η οικονομική ύφεση που βιώσαμε όμως, συνέτισε τον κόσμο γύρω μου. Τον έφερε στα δικά μου μέτρα. Δέκα χρόνια πριν, οι σκέψεις που είχα για το πώς κάποια κατασκευή θα μπορούσε να είναι οικονομική μάλλον άφηναν αδιάφορους τους άλλους.

Σήμερα φαίνεται πως αυτές οι σκέψεις έχουν μεγάλη αξία στις συνεργασίες μου και μάλιστα παρατηρώ ότι πλέον αυτό είναι και το ζητούμενο.

Θυμάστε και αγαπάτε κάποιο project περισσότερο από άλλα;

Τα θυμάμαι όλα. Αλλά δε θα ξεχωρίσω κάποιο συγκεκριμένα. Αν και εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους, για μένα αποτελούν μια ενιαία διαδικασία.Το κάθε project με πάει στο επόμενο, δεν υπάρχει αρχή και τέλος. Κάποιο έργο μπορεί να με είχε δυσκολέψει πολύ, είτε στον σχεδιασμό του είτε στην κατασκευή του, ενώ για κάποιο άλλο μπορεί να είχα εφεύρει τόσους τρόπους επίλυσης που να εξέπληττα ακόμα και τον εαυτό μου. Σημαντικό είναι ότι το ένα με πάει στο άλλο και ότι στα data που κρατάω στο μυαλό μου υπάρχουν όλες οι δύσκολες αλλά και οι εύκολες στιγμές τους.

Ποιά είναι η πόλη που σας αρέσει περισσότερο από πλευράς αισθητικής, λειτουργίας και ποιότητας ζωής;

Σκέφτομαι...

Το Λονδίνο θα μου άρεσε πολύ, αν είχε θάλασσα. Το Μιλάνο θα μου άρεσε πολύ, αν είχε ανοιχτό ορίζοντα. Η Νέα Υόρκη θα μου άρεσε πολύ, αν τα βράδια ήταν καθαρή. Το Σίδνεϋ θα μου άρεσε πολύ, αν είχε περισσότερο πράσινο. Η Αθήνα όχι, δε μου αρέσει.

Αχ, να μπορούσα να διορθώσω κάποια πράγματα στην Πάτρα....Είναι η ιδανική πόλη!

Μίλησέ μας για την επαγγελματική σου πορεία μέχρι τώρα.

Πήρα το δίπλωμα μου από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο τον Νοέμβριο του 1999. Είχα μπροστά μου μια Ελλάδα που σύντομα θα έμπαινε στο ευρώ και την Αθήνα των Ολυμπιακών του 2004. Η επαγγελματική άνοδος θεωρείτο τότε δεδομένη γιατί ήταν όλοι έτοιμοι να επενδύσουν στην επερχόμενη ανάπτυξη. Έμεινα στην πρωτεύουσα. Την τύχη του να βρεθείς στο σωστό σημείο τον κατάλληλο χρόνο, την αξιοποίησα δουλεύοντας σκληρά και δίνοντάς τα όλα. Άξιζε. Σήμερα εξαργυρώνω την μεστή, επαγγελματική εμπειρία μου και μπορώ να πω ότι απολαμβάνω τη δουλειά μου δημιουργώντας αξιόλογα τεχνικά έργα. Κεντρική ιστορία στην επαγγελματική μου ζωή αποτελεί η 20ετής συνεργασία μου με το αρχιτεκτονικό γραφείο Tsimpos and Accosiates.

Οι αρχιτέκτονες Θεοδόσης Τσιμπός και Άλκηστις Παπαζαχαροπούλου, είναι οι άνθρωποι που μου έχουν δώσει τις περισσότερες ευκαιρίες. Κοντά τους απέκτησα πολύτιμη εμπειρία και διαμόρφωσα το επαγγελματικό μου ήθος. Κοντά τους συνεργάστηκα με πολύ δυνατά ονόματα στον χώρο των εταιριών όπως αυτό του ισπανικού ομίλου Inditex.

Οι γνώσεις που οι δυο τους έχουν, αλλά και οι απίστευτες ικανότητές τους στο management είναι το δικό μου κρυφό asset. Πώς είναι το τοπίο για τους νέους αρχιτέκτονες σήμερα;

Η επαγγελματική πραγματικότητα για τους νέους αρχιτέκτονες του 2019 δεν είναι η ίδια με τότε, και ας αξίζουν ίσως περισσότερο. Έχουν μπροστά τους μια κοινωνία που παλεύει να βγει από τη θλίψη και μια οικονομία που δε δίνει χέρι σε ευκαιρίες. Στη δουλειά μου συνεργάζομαι με νέους αρχιτέκτονες. Είναι απίστευτη η ενέργεια που σου μεταφέρουν και χρειάζομαι τη νεανική τους μάτια στα έργα μου έτσι ώστε να μη δεινοσαυρίζω. Η απραγία στον τομέα της οικοδομής τα τελευταία χρόνια, τους έδωσε πολύτιμο χρόνο για να ασχοληθούν με την ακαδημαϊκή επιμόρφωση τους. Είναι πολύ πιο δουλεμένοι από τα Πολυτεχνεία τους από ότι είμασταν εμείς. Αξίζουν ευκαιρίες και πρέπει να τους τις δίνουμε τόσο εμείς, οι μεγαλύτεροι αρχιτέκτονες, όσο και οι πελάτες, καθώς και οι δημόσιοι λειτουργοί.

Με την Κατερίνα Λιαρομμάτη και την Αθηνά Χαραλαμποπούλου τον Νοέμβριο του 2018 πήραμε μέρος στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών για την αξιοποίηση των χώρων πέριξ του Αρχαιολογικού Μουσείου Πατρών.

Σε αυτόν το διαγωνισμό είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω θέματα που ερευνούσα για πάνω από δέκα χρόνια και χωρίς τη δική τους συμβολή θα ήταν αδύνατο, πρώτον να συνταχθεί η παρουσίαση, και δεύτερον να επικαιροποιηθεί η μελέτη στο αρχιτεκτονικό σήμερα.