Η Πατρινή Χριστιάνα Μπογδανοπούλου εκπόνησε αξιόλογη διπλωματική εργασία για την Επανακομιδή της Τιμίας Κάρας

Η συμπολίτισσα μουσικός Χριστιάνα Μπογδανοπούλου ασχολήθηκε για την Διπλωματική της εργασία που εκπόνησε στο πλαίσιο ολοκλήρωσης του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών του ΕΑΠ -Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία, μ’ ένα σημαίνον ιστορικό θέμα για την πόλη της Πάτρας, με έμφαση στη σύγχρονη εκκλησιαστική ιστορία της περιοχής. Πιο συγκεκριμένα το θέμα της διπλωματικής της εργασίας που μάλιστα βαθμολογήθηκε με άριστα (10), είναι ο Πρωτόκλητος Απόστολος Ανδρέας των Πατρών – Η Επανακομιδή της Τιμίας Κάρας και η συμβολή του Ηλία Μπογδανόπουλου.

Όπως η ίδια η Χριστιάνα Μπογδανοπούλου αναφέρει, το περιεχόμενο της εργασίας που σκοπεύει στην ανάδειξη της νεότερης εκκλησιαστικής ιστορίας της πόλεως των Πατρών, εκκινεί από την άφιξη του Πρωτοκλήτου Αποστόλου Ανδρέου στην πόλη της Πάτρας, συνεχίζει με την διδασκαλία του, το μαρτύριό του και τον θάνατό του, τις περιπέτειες των τιμίων λειψάνων του, επί τη βάσει των οποίων, γράφονται οι σημαντικότερες σελίδες της ιστορίας της Πάτρας. Οι περιπέτειες των λειψάνων του Πρωτοκλήτου καταλαμβάνουν μία χρονική περίοδο 16 αιώνων.

Τόσο η τιμή προς τα άγια λείψανα που αποτελεί μαρτυρία πίστης για τους χριστιανούς, όσο και η υπερηφάνεια κατοχής ενός τέτοιου θησαυρού, απετέλεσε αφορμή αφενός μεν του διαμελισμού τού αγίου λειψάνου, αφετέρου δε την πολύχρονη περιπέτεια της Τιμίας  Κάρας του Πρωτοκλήτου έως ότου επανέλθει στην Πάτρα τον Σεπτέμβριο του 1964, οριστικά.

Η πρώτη επανακομιδή της Κάρας, στην Πάτρα, από το Ναό των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη, όπου φυλασσόταν, γίνεται τον 10 αιώνα μ.Χ., επί αυτοκρατορίας Βασιλείου του Μακεδόνος, όπως αναφέρει στην εργασία της η κυρία Μπογδανοπούλου. Εδώ παραμένει ως το 1460, οπότε ο Θωμάς Παλαιολόγος, τελευταίος βυζαντινός Άρχοντας, μετά την  κατάληψη της Πάτρας από τους Οθωμανούς, την αφαιρεί από το Ναό, όπου φυλασσόταν και ταξιδεύει έως την Αγκόνα, και εκεί τον υποδέχεται ο Επίσκοπος Αγκόνας, με αυτοκρατορικές τιμές, εποφθαλμιώντας ωστόσο, τον «θησαυρό», που μετέφερε μαζί του.  

Το 1462 με λαμπρές τελετές, επί Πάπα Πίου του Β', το λείψανο παραδίδεται από τον Θωμά και έκτοτε φυλασσόταν στην Ρώμη, στο Ναό του Αγίου Πέτρου. Ο Πάπας, τότε, επί τη παραλαβή του ιερού λειψάνου, είχε δώσει υπόσχεση αφενός μεν ότι θα βοηθήσει για την απελευθέρωση του υπόδουλου γένους, αφετέρου δε ότι η Κάρα θα επιστραφεί, όταν οι καιροί θα το επιτρέψουν.                                                       

Έκτοτε πέρασαν πέντε (5) αιώνες. Γιατί άργησε τόσο πολύ η πραγματοποίηση της εκπλήρωσης της υπόσχεσης; Θεωρούμε ότι οι ποικίλες έριδες και η υπεροψία που είχε επικρατήσει ανάμεσα στους χριστιανούς, λειτούργησε ανασχετικά, σβήνοντας τον πόθο τον οποίο σίγουρα θα είχε μια μερίδα ανθρώπων. Χρειάστηκε να φτάσουμε στο 1962, έτος κατά το οποίον, ο ευκλεής πολίτης των Πατρών, Ηλίας Μπογδανόπουλος, μπόλιασε στο μυαλό των αρχόντων της πόλης, Εκκλησιαστικών και Πολιτικών, την ιδέα ότι η Κάρα πρέπει να επιστρέψει στο λίκνο του Πρωτοκλήτου.

Ο Ηλίας Μπογδανόπουλος ως δικηγόρος, λόγιος, γλωσσομαθής, συνθέτης βυζαντινής μουσικής, ηργάσθη με όλες τις δυνάμεις του έως ότου δικαιωθεί. Ο ίδιος ο αείμνηστος Ηλίας Μπογδανόπουλος, ο οποίος ήταν και θείος της Χριστιάνας Μπογδανοπούλου, είχε αναλάβει λοιπόν την αλληλογραφία, ως σύνδεσμος μεταξύ Πάτρας-Ρώμης-Βατικανού, εφόσον ο τότε Δήμαρχος Πατρέων Νίκος Βέτσος, είχε εκτιμήσει τη λογιοσύνη του και το ήθος του, εν γένει, και του είχε αναθέσει την διεκπεραίωση της αλληλογραφίας. Κατόπιν διαπραγματεύσεων δύο χρόνων, με επιμονή, υπομονή και προσήλωση στο στόχο, ο Ηλίας Μπογδανόπουλος κατάφερε να πείσει, ότι η  Τιμία Κάρα ανήκει και πρέπει να επιστρέψει στην Πάτρα.

Το σημαντικό γεγονός είναι ότι, σύμφωνα με τον Αρχιεπίσκοπο Τιράνων, Δυρραχίου και Πάσης Αλβανίας, Αναστάσιο, η Κάρα του Αποστόλου Ανδρέου, είναι η μοναδική Κάρα Αγίου που υπάρχει σε όλον τον κόσμο. Εφόσον υπήρξαν και οι απαραίτητες ιστορικές και αρχαιολογικές τεκμηριώσεις, η Κάρα επέστρεψε στην Πάτρα, με λαμπρές τελετές στις 26 Σεπτεμβρίου του 1964 (επί μακαριστού Μητροπολίτου Πατρών κυρού Κωνσταντίνου).

Το 2019 η Ιερά Μητρόπολις Πατρών, στις 18 Σεπτεμβρίου, εόρτασε τα 55 χρόνια της επανακομιδής της Τιμίας Κάρας και εντελώς συμπτωματικά στις 28 Σεπτεμβρίου επίσης, γινόταν η παρουσίαση της εργασίας, στην οποία ένα μεγάλο μέρος, είναι αφιερωμένο στο έργο του Ηλία Μπογδανόπουλου. Θεωρούμε ότι η Πολιτεία, οφείλει να τον κατατάξει στα σημαντικά πρόσωπα της σύγχρονης ιστορίας των Πατρών. Δεν εννοείται να γιορτάζεται η επέτειος της επανακομιδής, χωρίς να συνδέεται με την ζωή και το έργο του Ηλία Μπογδανόπουλου, του οποίου η ζωή συνδέθηκε σεμνά και αθόρυβα με την υλοποίηση και την ολοκλήρωση αυτού του στόχου, υπογραμμίζει στην διπλωματική της εργασίας η Χριστάνα Μπογδανοπούλου.

Όμως, η δημιουργική φύση του Μπογδανόπουλου δεν επαναπαύεται με την επίτευξη του στόχου της Επανακομιδής. Τα επόμενα 14 χρόνια που έμελλε να ζήσει, αφιερώθηκαν από τον ίδιο στην γνωστοποίηση του γεγονότος και στη δημιουργική καλλιτεχνική διαδικασία, με σκοπό την εξύμνηση και ανάδειξη του έργου του Πρωτοκλήτου. Στο αρχείο των επιστολών του, ανέκδοτο και ανήκον στην οικογένειά του, βρέθηκε ένας θησαυρός λόγου απευθυνόμενος σε σημαντικούς αποδέκτες μέσω της αλληλογραφίας του. Θα αναφέρουμε μερικούς με τον κίνδυνο πάντα να αδικήσουμε άτομα και φορείς: Επιστολές με βυζαντινό τρόπο γραφής προς το Βατικανό με αποδέκτες πρώτα τον Πάπα Ιωάννη ΚΓ’ και στη συνέχεια τον Πάπα Παύλο ΣΤ’, επιστολές προς τον Πατριάρχη Αθηναγόρα, προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, προς τον Αρχιεπίσκοπο Βορείου και Νοτίου Αμερικής Ιάκωβο, Αρχιεπίσκοπο και Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Μακάριο, προς τον μεγάλο Έλληνα ζωγράφο Φώτη Κόντογλου, προς τον καθηγητή Παναγιώτη Τρεμπέλα, προς τον ακαδημαϊκό Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα, προς το σύνολο των Μητροπολιτών ανά την ελληνική επικράτεια, προς ιεροψάλτες, καθηγητές πανεπιστημίου κλπ άτομα και φορείς.

Επίσης, το υμνογραφικό έργο του υπερβαίνει τη σύνθεση των 900 ύμνων, αφορμής δοθείσης από την παλινόστηση της Τιμίας Κάρας. Για όλους τους προαναφερθέντες λόγους, καθώς επίσης και για το εξαιρετικό ήθος του, τιμήθηκε από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως με το οφίκιο του Άρχοντος Υμνογράφου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Επίσης τιμήθηκε από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος και από τον τότε Μητροπολίτη της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών, Κωνσταντίνο.

Η εκπόνηση της εργασίας, στο μεγαλύτερο μέρος της, στηρίχθηκε όπως διευκρινίζει τέλος η Χριστιάνα Μπογδανοπούλου, στο ανέκδοτο αρχείο, το οποίο ευγενώς της προσέφερε η οικογένεια του Ηλία Μπογδανόπουλου.      

*Τέλος να αναφέρουμε πως την Εξεταστική Επιτροπή του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία», του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, μπροστά στην οποία η Χριστιάνα Μπογδανοπούλου – Βουτσινά παρουσίασε την Διπλωματική ερευνητική της Εργασία αποτελούσαν ο Σύμβουλος Καθηγητής Γεώργιος Νεκτάριος Λόης & τα μέλη της Κριτικής Επιτροπής Καθηγητές Χρήστος Τερέζης και Αναστάσιος Μαράς, οι οποίοι και συνεχάρησαν κ. Μπογδανοπούλου για το υλικό που κατόρθωσε να συλλέξει, για την παρουσίαση, την σπουδαία σύνθεση, δομή και μεθοδολογία που ακολούθησε. Η εργασία της βασίστηκε, στο μεγαλύτερο μέρος της, σε ανέκδοτο αρχειακό υλικό ενώ πολλά από τα έγγραφα που χρησιμοποίησε και παραθέτει είναι σπάνια.

*Να θυμίσουμε πως η Ιερά Μητρόπολη Πατρών είχε πραγματοποιήσει τον Νοέμβριο του 2018 στο πλαίσιο των τότε Πρωτοκλητείων με αφορμή τη συμπλήρωση 40 ετών από την εκδημία του Ηλία Μπογδανόπουλου (το 1978 σε ηλικία 67 ετών) έκθεση για την σημαντικότατη συνεισφορά του στην Επανακομιδή της Τιμίας Κάρας του Αποστόλου Ανδρέου από τη Ρώμη στην Πάτρα, στην Δημοτική Πινακοθήκη στην οδό Μαιζώνος.

Επιμέλεια: Τ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ