Και τώρα κουλτούρα κεφαλαιοποίησης;

 Με την παγκόσμια υποχώρηση του οράματος για μια αταξική κοινωνία ο σύγχρονος καπιταλισμός στο τέλος της δεκαετίας του 1980 μπήκε στο δήθεν όραμα «του τέλους της ιστορίας». Μέρος του αποτελεί και το πείραμα της «Σχολής του Σικάγου» περί των «τριών πυλώνων» για το ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό στη Χιλή (Πινοσέτ 1973). Τώρα ξέρουμε το αποτέλεσμα: Οι χιλιανοί συνταξιούχοι ψάχνουν να ζήσουν από τα παιδιά τους και βγαίνουν στους δρόμους… Ένα κομμάτι αποτελεί μια μικρή «εθνική σύνταξη» που εγγυάται όπως-όπως το κάθε εθνικό κράτος, ένα άλλο θα αποτελεί μέσω των «επαγγελματικών ταμείων» ή παραπλήσιων μορφών χρήσης των κρατήσεων κι το τελευταίο -για όσους μπορούν- η ιδιωτική ασφάλιση.

Το κράτος -«το λιγότερο κράτος» κατά τον Κ. Μητσοτάκη τον πρεσβύτερο- άρχισε να απομακρύνεται ως ο ένας από τους τρεις χρηματοδότες των ασφαλιστικών αναγκών και των συντάξεων κατά το αναδιανεμητικό σύστημα, δια μέσου της φορολογίας των «ισχυρών». Οι άλλοι δύο ήταν οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι. Με το νόμο Σιούφα (1992) της τότε Κυβέρνησης (Κωνστ. Μητσοτάκη-ΝΔ) τέμνονται οι εργαζόμενοι του δημοσίου σε πριν το 1993 και από το 1993, ενώ παράλληλα μπαίνει λογιστικά η κράτηση 6,67% των εργαζομένων επί του βασικού μισθού και του χρονοεπιδόματος (πριν 1993) και όλου του μισθού (από 1993). Βλέποντας προς τα πίσω κατανοούμε λοιπόν με τον επανυπολογισμό του ν. Κατρούγκαλου ποιο κομμάτι θα θεωρείται συντάξιμος μισθός από το 2002.

Το παρά πέρα σκληρό βήμα επί Γιαννίτση 2000 (κυβέρνηση Κ. Σημίτη-ΠΑ:ΣΟΚ) δεν έγινε αφού βρέθηκε μπροστά σε τεράστιο κίνημα. Το αφομοίωσε λίγο αργότερα (Ρέππας 2002) επί το μαλακότερο. Η κίνηση εκείνη άρχισε να φθείρει το ύψος των κύριων συντάξεων. Μέχρι τα μνημόνια έγιναν μικρότερες παρεμβάσεις, όπως π.χ. η επιβολή κρατήσεων στους παλιούς ασφαλισμένους (πριν το 1993) επί ενός εικονικού ποσού των 140,70 Ευρώ (μέρος των επιδομάτων).

Στα μνημόνια με το «δεν υπάρχει σάλιο στα ταμεία» του Λοβέρδου φτάσαμε στο ν. Κουτρουμάνη-Λοβέρδου, όπου έγινε τεράστια τομή και στο ύψος των συντάξεων, αλλά και στο δικαίωμα εξόδου μόνο για όσους συμπλήρωναν 25ετία το 2010 (και με εξαγορές το 2011, 2012). Η θεμελίωση σύνταξης με 25ετία καταργείται. Ταυτόχρονα εισήγαγε πλάγια τον τεμαχισμό της σύνταξης σε εθνική και αναλογική. Εννοείται πως προχωρούσε το «σκυλοφάγωμα» στις επικουρικές συντάξεις και το εφάπαξ, όλα πληρωμένα με αίμα. Σ΄ αυτό βοήθησε και o Βρούτσης ως υπουργός επί κυβέρνησης Α. Σαμαρά (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ 2013).

Ο ν. Κατρούγκαλου (5/2016) έβαλε ως κεντρικούς πυλώνες τα 40 χρόνια εργασίας, τα 67 έτη στην έξοδο, τον τεμαχισμό στα τρία της κύριας σύνταξης (εθνικής, ανταποδοτικής και προσωπικής διαφοράς), πατώντας πάνω στο 3ο μνημόνιο που ψήφισαν πακέτο (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΠΟΤΑΜΙ), 8/2015. Την ίδια στιγμή οι επικουρικές το εφάπαξ έφτασαν σε «χαμηλό βαρομετρικό». Οι στόχοι των μνημονίων για μείωση στο 50% επιτεύχθηκαν απ’ όλες τις μνημονιακές κυβερνήσεις. Γι αυτό ήλθε η ώρα της πορείας κεφαλαιοποίησης και σταθεροποίησης του ν. Κατρούγκαλου και με την βοήθεια του ΣτΕ, στο οποίο πονηρά έστειλαν οι εργατοπατέρες τον κόσμο, αντί στον συλλογικό αγώνα…

ΙΙ. Βασικοί άξονες το ν/σχ Βρούτση

1) Εφαρμόζει τις αποφάσεις του ΣτΕ, οι οποίες είναι μαχαιριά στις πλάτες των συνταξιούχων, αφού καταργεί νομικά αμετάκλητα τη 13η και 14η σύνταξη.

2) Επιμένει στη λογική της βιωσιμότητας των ταμείων, όπως και οι νόμοι Κουτρουμάνη και Κατρούγκαλου, αφού δεν αναζητεί αναπλήρωση των κλεμμένων, ούτε έχουν την πολιτική βούληση για μεγαλύτερες εισφορές των εχόντων.

3) Διατηρεί όλο τον κορμό του νόμου Κατρούγκαλου με τις αλλαγές που έφερε το 3ο μνημόνιο (ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ-ΠΟΤΑΜΙ-ΑΝΕΛ). Τα βασικότερα:

α) Τα υπερβολικά αυξημένα όρια ηλικίας παραμένουν στο ύψος των  67 ετών που ανέβηκαν από τα 62 και μαζί τους οι γυναίκες δήθεν για λόγους «ισότητας». Παραμένει και το ύψος των  62 ετών, αλλά με το δυσθεώρητο εργασιακό ασφαλιστικό χρόνο των 40 ετών (για ελάχιστους).

β) Επιβεβαιώνει τη διχοτόμηση της σύνταξης. Παραμένει η εθνική σύνταξη των 384 ευρώ (κατώτερη από το όριο φτώχειας χωρίς να την αυξάνει) που θα εξαρτάται από τις δημοσιονομικές ανάγκες και με βάση τα 20 χρόνια ασφαλιστικών εισφορών.  Αποδέχεται την ατομική και εν μέρει ανταποδοτική σύνταξη έτοιμη να γίνει κεφαλαιοποιητική. Η δεύτερη δεν είναι  εγγυημένη από το κράτος). 

γ) Δημιουργεί «κουλτούρα κεφαλαιοποίησης», αφού αφενός επιμένει στην «νοητή κεφαλαιοποίηση» με τις ατομικές μερίδες, που προέβλεπε ο νόμος Κατρούγκαλου, ενώ βάζει για πρώτη φορά τις επικουρικές συντάξεις στον νέο ΕΦΚΑ.

δ) Επιβεβαιώνει την κατάργηση του καλύτερου υπολογισμού του «συντάξιμου μισθού», τόσο με το μέσο όρο από το 2002, όσο και με την μη είσοδο σ’ αυτόν ποσών, όπως η προσωπική διαφορά που δημιουργήθηκε από 1.1.2016 στο μισθολόγιο ΣΥΡΙΖΑ περίπου στο 1/3 των μισθωτών του δημοσίου. Ταυτόχρονα για τους νεότερους η πολλαπλή καθήλωση των μισθολογικών κλιμακίων καθηλώνει και τον συντάξιμο μισθό.

ε) Η είσοδος στον νέο ηλεκτρονικό ΕΦΚΑ (e ΕΦΚΑ) των επικουρικών αποτελεί αφενός μέθοδος ταχείας κατασπάθισης των αποθεματικών, αλλά και προετοιμασία για κεφαλαιοποίηση. Εργατολόγοι ομιλούν για λεηλασία των 80 δισ. ευρώ συνολικά από τα ασφαλιστικά ταμεία. Η λεηλασία στα επικουρικά του δημοσίου υπολογίζεται σε 7 δισ. Σήμερα.

4) Διατηρεί την εισφορά του 6% επί της ακαθάριστης συνολικής σύνταξης, υπέρ της υγειονομικής περίθαλψης.

5) Προετοιμάζει την είσοδο ασφαλιστικών εταιρειών με την υποχρεωτική επέλαση στους νέους εργαζόμενους με τα «επαγγελματικά ταμεία» αφ’ενός στις επικουρικές και αφ’ετέρου  με την αύξηση της ιδιωτικής ασφάλισης των πλούσιων μερίδων των «ελεύθερων» επαγγελμάτων και «αγροτών». Την ίδια ώρα τους δίνει πολλές κλάσεις ώστε να μειωθούν και τα έσοδα στον ΕΦΚΑ.

6) Απορρυθμίζει την υποχρέωση των τριπλών εισφορών (εργοδοτών, κρατών και εργαζομένων), όχι όμως στο δημόσιο ακόμα. Προβλέπει δηλαδή προκλητική μείωση των εργοδοτικών εισφορών ως «επενδυτικό κίνητρο κερδοφορίας» στον ιδιωτικό τομέα.

7) Δεν αντισταθμίζει καθόλου την χασούρα στην ασφάλιση, είτε στην υγειονομική και φαρμακευτική περίθαλψη, ούτε αυξάνει τις συντάξεις σε αναπήρους, τέκνα θανόντων και χήρες, αφού κρατά το ίδιο επίπεδο, στη λογική του «κοινωνικού μισθού».

8) Συνεχίζει να μην αναγνωρίζει τη διπλή εργασία ή την μητρότητα των γυναικών (ίδια όρια ηλικίας με τους άντρες), ούτε επαναφέρει τα πραγματικά «βαρέα και ανθυγιεινά», ούτε αναγνωρίζει μετά το 2021 την πολυτεκνία.

9) Το ν/σχ έχει τρία δολώματα:

α)  Ενώ μέχρι τα 30 χρόνια ασφαλισμένης εργασίας (που θα έχουν όλο και λιγότεροι τα επόμενα χρόνια) οι καθηλωμένοι συντελεστές αναπλήρωσης στο ανταποδοτικό μέρος παραμένουν στο μισό και κάτω απ’ ότι με τους προμνημονιακούς νόμους, αυξάνει ελάχιστα πάνω από τα 30 χρόνια και για λίγους.

β) Δημιουργεί κλάσεις στους «ελεύθερους» επαγγελματίες, ώστε να οδηγηθούν πολλοί στην ιδιωτική ασφάλιση.

γ) Το ίδιο κάνει στους αγρότες, σπρώχνοντας τους μεγαλοαγρότες ομοίως στην ιδιωτική ασφάλιση.

10) Αντί να δίνει κίνητρα εξόδου των εργαζομένων,  ώστε να εργαστεί πλήρως η νέα γενιά με την έξοδο στα 60 με 30 χρόνια εργασίας και εγγυημένη αξιοπρεπή, σύνταξη, δίνει κίνητρα για παραμονή στην εργασία.

11) Είναι καθαρό ότι ετοιμάζει επόμενο ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό, στο οποίο, εάν το ταξικό κίνημα δεν αντεπιτεθεί καίρια, θα περάσει στο καθαρό σύστημα της Χιλής σε επόμενη φάση: Μικρή εθνική σύνταξη, μικρή ανταποδοτική και κεφαλαιοποιημένη στα χρηματιστήρια, αλλά και ιδιωτική για τους έχοντες.

ΙΙΙ. Γιατί το ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό μας αφορά όλους

Υπάρχει μια διάχυτη αλήθεια, που κυκλοφορεί σε όσους εργάζονται ελαστικά αλλά και μόνιμα ότι «δεν θα πάρουν σύνταξη». Και βγάζουν το εύκολο συμπέρασμα ότι δεν τους αφορά το νέο ασφαλιστικό. Στους κόκκους αυτής της αλήθειας (φάγωμα τεράστιων ποσών, ανεργία,  ελαστική ή μαύρη εργασία, πορεία απομάκρυνσης του κράτους, κλπ) ενεδρεύουν πολλές, μα πάρα πολλές παρανοήσεις:

1) Δεν θα πάρουν αξιοπρεπή σύνταξη όντως, αν αφήσουν το νέο ασφαλιστικό (που δημιουργεί κουλτούρα κεφαλαιοποίησης/χρηματιστηριακό τζογάρισμα στις κύριες συντάξεις και δρομολογεί κεφαλαιοποίηση στις επικουρικές) να φτάσει στα τελικά σχέδιά του. Αν το ελλαδικό κράτος το έφεραν στη ελεγχόμενη χρεωκοπία, δεν θα χρεωκοπήσουν οι ασφαλιστικές που θα τζογάρουν τις ασφαλιστικές μας κρατήσεις όταν έλθει η ώρα να πληρώσουν «μαζικά»;

2) Το ασφαλιστικό δεν είναι μόνο τι «θα πάρεις», αλλά και οι κρατήσεις στο μισθό «εδώ και τώρα». Όντως προωθούν μια μετάβαση από το γνήσιο αναδιανεμητικό σύστημα προς το κεφαλαιοποιητικό από το νόμο Λοβέρδου-Κουτρουμάνη (2010). Την προετοιμασία την έκανε ο ν. Κατρούγκαλου, που τεμάχισε την κύρια σύνταξη στα τρία για τους παλιούς και στα δύο για τους νέους συνταξιούχους (εθνική, ανταποδοτική, προσωπική). Παράλληλα υποθήκευσαν τις επικουρικές μας συντάξεις και το εφάπαξ. Αυτά τώρα παίρνουν το αναισθητικό τους για το τραπέζι του χρηματιστηριακού Προκρούστη. Γι αυτό θα παίξουν με τις κρατήσεις ως το μεγάλο δόλωμα.

3) Το ασφαλιστικό δεν είναι μόνο συνταξιοδοτικό. Αφορά την ιατρική, νοσοκομειακή και φαρμακευτική μας περίθαλψη. Αφορά την ξαφνική μας αναπηρία και την μη ικανότητα για εργασία. Αφορά τη βαριά και ανθυγιεινή εργασία. Αφορά τη μητρότητα, πατρότητα και τα παιδιά. Αφορά το θάνατο όσων προστατεύουν ανήλικα ή σπουδάζοντα ή και ενήλικα άνεργα ή ημιαπασχολούμενα τέκνα.

4) Το ασφαλιστικό αφορά τη δυνατότητα να εργαζόμαστε με δημιουργικότητα, να μπορούμε να διεκδικούμε με αποφασιστικότητα, να αμυνόμαστε συλλογικά στις κακόβουλες και άδικες οριζόντιες ή διοικητικές αυθαιρεσίες. Πως θα γίνει αυτό όταν εργαζόμαστε στις ηλικίες πριν έλθει ο βιολογικός μας θάνατος;

5) Το ασφαλιστικό είναι και συνταξιοδοτικό. Το νωρίτερα, καλύτερα και αξιοπρεπέστερα στη σύνταξη οδηγεί σε άλλες δημιουργικές εργασίες όταν τα βιολογικά «κότσια» δίνουν την δυνατότητα. Αντί να δίνουν κίνητρα για ανανέωση των εργαζομένων (π.χ. εκπαιδευτικών, γιατρών, κλπ) δίνουν κίνητρα παραμονής μέχρι το φέρετρο. Θα τους αφήσουμε!

IV. Τι να διεκδικούμε πλέον

α) Σταθερή και μόνιμη εργασία για όλες και όλους.

β) Πλήρης ασφαλιστική ασφαλιστική προστασία.

γ)  Πλήρης νοσοκομειακή και φαρμακευτική περίθαλψη.

δ) Όχι στον ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό κατήφορο. Όχι στην κεφαλαιοποίηση των εισφορών μας.

ε) Ενιαία κύρια σύνταξη.

στ) Να επανέλθει η 25ετία για θεμελίωση σύνταξης, η 35ετία τα μέγιστα χρόνια εργασίας, με στόχο τα 30 χρόνια.

ζ) Αξιοπρεπής και σταθερή σύνταξη στην τρίτη ηλικία (60/58 σε άνδρες/γυναίκες, με στόχο 58/55), σε αναπηρία ή θάνατο. 

Πάτρα, 16.02.2020

* Ο Παναγιώτης Μπούρδαλας είναι αυτή την περίοδο μέλος του ΔΣ της Α΄ ΕΛΜΕ Αχαΐας.