Η πλατεία της Πάτρας με τα μύρια ονόματα!

Η ονομασία όμως που είχε επικρατήσει ήταν πλατεία Καλαμογδάρτου γιατί επί της γωνίας της πλατείας με τη σημερινή οδό Κορίνθου, δίπλα από το σημερινό κτίριο του ΟΤΕ υπήρχε το σπίτι του προύχοντα Αντώνη Καλαμογδάρτη ενώ επί της πλατείας και στο πάνω μέρος βρισκόταν η βρύση του Καλαμογδάρτου όπυ εκεί όπως γράφει ο Κώστας Ν. Τριανταφύλλου  …» Ο Αντώνης Καλαμογδάρτης ανήγγειλε το Σύνταγμα του 1843…»

Μετά την άφιξη του βασιλιά Όθωνα η πλατεία έλαβε το όνομά του και μάλιστα επί της πλατείας Όθωνος το 1857 η δημοτική αρχή είχε στήσει και μια από τις τρεις αψίδες που είχε κατασκευάσει με την ευκαιρία της επίσκεψής του στην πόλη για τη θεμελίωση του Οθώνειου Νοσοκομείου δηλαδή του δημοτικού νοσοκομειου Πατρών.

Παράλληλα όμως η πλατεία λεγόταν και «Κεντρικήν» καθώς και «Θωμοπούλου» λόγω της ανέγερσης της οικίας Ν. Θωμόπουλου (πατέρα του ιστορικού) στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας. Επίσης η τοπική εφημερίδα «Μίνως» στο φύλο της 10.5.1842 την αποκαλούσε πλατεία Λουδοβίκου για άγνωστους λόγους.

Για ένα μικρό χρονικό διάστημα (1862-1863) η πλατεία μετονομάστηκε σε «Εθνική» ενώ στις 22 Μαρτίου 1863 –μετά από σχετική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου – έλαβε την ονομασία που έχει και σήμερα.

Ωστόσο η ανεπίσημη ονομασία Πλατεία Θωμοπούλου συνεχίστηκε μέχρι τη δεκαετία 1880 που αποκαλέστηκε και πάλι ανεπίσημα  «πλατεία του Δημαρχείου» γιατί μέχρι το 1897 το δημοτικό κατάστημα βρισκόταν πλησίον της πλατείας.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1850 οι δημοτικές υπηρεσιες είχαν εγκατασταθεί στην οικία ιδιοκτησίας Κινόπουλου στο κάτω μέρος της πλατείας όπου σήμερα λειτουργεί κατάστημα χαλιών.

Αργότερα άγνωστο πότε το δημαρχείο μεταφέρθηκε στο πάνω μέρος της πλατείας και στο σημείο που σήμερα βρίσκεται το κτίριο του ΟΤΕ.

Ο εξωραϊσμός της πλατείας είχε ξεκινήσει από το 1841 με τη φύτευση δένδρων αλλά επειδή ο δήμος Πατρέων ήταν τότε …πενέστατος η πλατεία έμοιαζε περισσότερο με χωράφι παρά με κοινόχρηστο χώρο. Με τα πενιχρά οικονομικά του μέσα ο δήμος Πατρέων κατάφερε το 1857 να ισοπεδώσει το χωράφι-πλατεία στο μέσον του οποίου έτρεχε σαν ρυάκι το νερό της βρύσης που σε πολλά σημεία λίμναζε.

Από την έναρξη όμως της δεκαετίας του 1870 η πλατεία με ταχείς ρυθμούς καλλωπίστηκε όπως άλλωστε και η πόλη. Συγχρόνως με την ανέγερση του θεάτρου Απόλλων καλλωπιζόταν και η απέναντί του πλατεία για να αποτελέσουν από κοινού το βασικό αισθητικό άξονα της «δευτερευούσης της Ελλάδος πόλεως» όπως αποκαλούσαν τότε την Πάτρα

Έτσι το 1873 η πλατεία δενδροφυτεύτηκε εκ νέου με την παρέμβαση του Θεόδωρου Άμβουργερ ενώ το 1874 παραγγέλθηκαν από τη Γαλλία τα δυο παρισινά αναβρυτήρια λιοντάρια που κόστισαν 70 χιλιάδες δραχμές και τοποθετήθηκαν επί της πλατείας τον επόμενο χρόνο.

Επίσης το 1875 στρώθηκαν και οι γύρω από την πλατεία χωματόδρομοι διαμορφώνοντας έτσι το οριστικό της σχήμα.

Τελικά μετά από δυο χρονια η πλατεία Γεωργίου Α’ «ετελειοποιήθη και δέον να αποζημιωθούν αι οικοδομαί, αι οποίαι προς επέκτασίν της κατεδαφίσθησαν όπως έγραφε ο Κων. Φιλόπουλος στην εφημερίδα του «Φορολογούμενος» της 11.11.1897.

Από ότι φαίνεται από τον τοπικό τύπο της εποχής η πλατεία με την πάροδο του χρόνου παραμελήθηκε λόγω αδυναμιών για τν έγκαιρη αποκατάσταση των φθορών της από την έντονη χρήση της. Έτσι άρχισαν οι διαμαρτυρίες των εφημερίδων και των επιφανών πολιτών όπως του δημοτικού συμβούλου Νικ. Θωμόπουλου ο οποιος στη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου της 4^ης Οκτωβρίου 1886 είχε παραπονεθεί για την κατάσταση της πλατείας λέγοντας ότι … «η πλατεία είναι ο περίπατος των Πατρών, πλην επί Δημάρχου Γ. Ρούφου ουδέν έργον έγινε. Σέρνονται χάλικες εκ του πυκνού περιπάτου , ρύαξ κατέρχεται»…

Αν και τα χρόνια περνούσαν οι αναγκαίες για την πλατεια παρεμβάσεις συνεχώς αναβάλλονταν ώσπου εμφανίστηκαν «ΒΑΤΡΑΧΟΙ… ΕΝ ΠΛΑΤΕΙΑ» όπως τιτλοφορούσε το ρεπορτάζ της 16.1.1899 η εφημερίδα Νεολόγος που πληροφορούσε «Χθες ηκούσαμεν τα πρώτα κοάσματα των βατράχων και τα ηκούσαμεν εν τη πλατεία Γεωργίου του Α’ εις τους πίδακας της οποίας , εκ της μεγάλης προνοίας ήτις καταβάλλεται προς καθαρισμόν των, φαίνεται ότι ανεπτύχθησαν και βάτραχοι, εκτρεφόμενοι πλουσίως εκ των φυτών άτινα εβλάστησαν εντός του ακάθαρτου ύδατος των πιδάκων….»

Τελικά η ανάπλαση της πλατείας εγκαινιάστηκε το 1901 επί δημάρχου Δημητρίου Βότση. Τότε είχε αποφασιστεί η πλακόστρωση του περιγυρου της, η επισκευή και ο ελαιοχρωματισμός των σιντριβανιών, η εκ νέου δενδροφύτευσή της, η κατασκευή ουρητηρίων και η επίστρωση του κέντρου της με κεφαλλονίτικο λευκό χρώμα.

Προέβλεπε όμως η απόφαση του Δήμου Πατρέων και μια λίαν προχωρημένη καινοτομία για την εποχή.  Όπως έγραψε ο Νεολόγος στις 5 Απριλίου 1902 επροκειτο για το «ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΝ ΦΩΣ εις την πλατείαν Γεωργίου» και συγκεκριμένα «…κατόπιν συννενοήσεως του κ. Δημάρχου μετά του αντιπροσώπου της Ηλεκτρικής Εταιρείας του Τραμ κ. Αγαπητού απεφασίστθη τέλος ωρισμένως η εγκατάστασις του ηλεκτρικού φωτισμου. Ο κ. Αγαπητός ανέλαβε να τοποθετήσει επί του παρόντος τρεις ή τέσσαρας ηλεκτρικούς λαμπτήρας εις την πλατείαν Γεωργίου του Α’ και ακριβώς εις το κέντρον αυτής. Πλην ο φωτισμός ούτος θέλει διαρκή μέχρι της ώρας καθ’ην θα λειτουργούσιν οι τροχιόδρομοι, καθότι κατόπιν το ηλεκτρικόν εργοστάσιον δεν θα εργάζηται και συνεπώς το διοχτετευόμενον ρεύμα εξ ου ο φωτισμός της πλατείας θα διακόπτεται…»

Μετά από εξι χρονια κι αφού στο μεταξύ λειτούργησαν τα Τραμ και ηλεκτροφωτίστηκε το εξοχικό κέντρο «Άνθεια» των Ιτεών που βρισκόνταν πλησίον του ηλεκτρικού εργοστασίου, στις 22 Απριλίου 1907 – Ανήμερα το Πάσχα- φωταγωγήθηκε και η πλατεία Γεωργίου.

Οι Πατρινοί εντυπωσιασμένοι από το θέαμα, έτρεχαν να το απολαύσουν και ο ρεπόρτερ του Νεολόγου περιγράφει «Η πλατεία Γεωργίου καταυγάζετα κάθε βράδυ από ηλεκτρικούς λαμπτήρες. Ο κόσμος συρρέει εις την φωτοπλημμύραν εκείνην και απολαμβάνει μετ’ αυτής και των εαρινών νυκτών…»

Δηλαδή ο ηλεκτρισμός ως φωτιστικό αγαθό των Πατρινών πρωτοεμφανίστηκε στην πλατεία Γεωργίου Α’.

Η πλατεία Γεωργίου ως κεντρικότερος χώρος της πόλης έγινε μάρτυρας ψυχαγωγικών εκδηλώσεων και άλλων δραστηριοτήτων.

Στην πλατεία ανέλυε τις προφητείες του ο Θεοδ. Καπετάνος τη δεκαετία του ’80, καθώς και ο λαϊκός ιεροκήρυκας Βδελόπουλος όπου ξεκίνησε από αυτό το χώρο τη θρησκευτική διαπαιδαγώγηση του λαού. Από την πλατεία ξεκίνησε την «πολιτική» του καριέρα ο τρελό-Μούσης καθώς και ο Μερσεσάλες αργότερα αλλά και τα περισσότερα «αστέρια» του πατραϊκού ντόρου.

Στη γωνία της πλατείας με την οδό Κορίνθου λειτουργούσε το περίφημο ζαχαροπλαστείο των Βουρδέρ και Μολφέτα, κοσμικό σημείο συνάντησης της κοινωνικής ελίτ της Πάτρας από τα καθίσματα του οποίου παρακολουθούσαν την καρναβαλική πομπή και την καύση του καρνάβαλου που τότε γινόταν στην πλατεία.

Λίγο παρακάτω στη γωνία με τη Γεροκωστοπούλου απέναντι από το φαρμακείο Κουρλαμπά υπήρχε το πολυέξοδο καφε Σαντάν του Πεπανού με αλλοδαπές καλλίγραμμες τραγουδίστριες και χορεύτριες που «μάδησαν» πολλές περιουσίες.

Χίλια μύρια επεισόδια έχουν συμβεί στην πλατεία με πιο κωματικοτραγικό γεγονός το «ξερίζωμα… γενειών, ενός Παππά υπό άλλου Παππά»! στις 16 Ιανουαρίου 1899 . «Χθες την πρωϊαν έλαβε χώραν εν αυτή τη πλατεία Γεωργίου γεγονός αξιοθρήνητον. Ένας παππάς εξερρίζωσε τα γένεια ενός άλλου παππά. Μάλιστα τα εξερρίζωσε κυριολεκτικά! Ο παθών με τα γένεια τυλιγμένα εις ένα χαρτί, διηυθύνθη εις την Εισαγγελίαν και επέδωκε μήνυσιν»…

*Τα στοιχεία του κειμενου προέρχονται από το περιοδικό image/Κώστας Κοκοβίκας

*Τα στοιχεία του κειμενου προέρχονται από το περιοδικό image/Κώστας Κοκοβίκας