Πώς ο «αχινός» της Γιώτας Κοντογεωργοπούλου γίνεται το best seller του καλοκαιριού

Σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο το ιστορικό μυθιστόρημα η «Μυρωδιά του αχινού» της πατρινής δημοσιογράφου Γιώτας Κοντογεωργοπούλου. Το μυθιστόρημα που έχει ως επίκεντρο την πόλη της Πάτρας, όχι μόνο έχει εξαντληθεί στο ηλεκτρονικό κατάστημα των Public, αλλά βρίσκεται σταθερά στην πρώτη σελίδα των ηλεκτρονικών πωλήσεων του Politeianet με τις πωλήσεις 12μηνου των βιβλίων της «Ωκεανίδας» όλων των εποχών παλιών και νέων. Την ίδια στιγμή γίνεται ανάρπαστο στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, εντός κι εκτός Πατρών. 

Ο Γιώργος Κουφογιώργος* έγραψε μία εξαιρετικά εύστοχη κριτική για το βιβλίο της Γιώτας Κοντογεωργοπούλου με τίτλο «Μια πόλη, μια ιστορία: Ένα σχόλιο για τη «Μυρωδιά του αχινού».

Ακολουθεί:

Η Γιώτα Κοντογεωργοπούλου, χρόνια δημοσιογράφος του έντυπου και ηλεκτρονικού Τύπου, καταθέτει το πρωτόλειο μυθιστόρημά της, το οποίο αποτελεί την τρίτη συνολικά συγγραφική της απόπειρα. Όντας ένας άνθρωπος χρόνια ερωτευμένος με την πόλη της Πάτρας, δύσκολα θα επέλεγε άλλον τόπο για να πλέξει το νήμα της ιστορίας της ή μάλλον των ιστοριών της.

"Η μυρωδιά του αχινού" αγκαλιάζει χρονικά τρεις αιώνες ιστορίας, καθώς τα γεγονότα που περιγράφει εκτείνονται από τον σεισμό της Κεφαλλονιάς, το 1867, έως το δημοψήφισμα του 2015. Στο βιβλίο συναντώνται άνθρωποι που η καταγωγή ή η ανάγκη τους απέθεσε στην πόλη των Πατρών: καρμπονάροι Ιταλοί, διωγμένοι από το καθεστώς, Επτανήσιοι πρόσφυγες του Εγκέλαδου, θύματα του μεγάλου Διωγμού του 1922, χωρικοί από τα περίχωρα που αναζήτησαν μια καλύτερη τύχη. Πάνω απ' όλα, όμως, πρωταγωνιστούν οι γηγενείς, Πατρινοί και Πατρινές από όλες τις γειτονιές της πόλης, γιατί η συγγραφέας δεν άφησε λιθαράκι της Πάτρας στην ησυχία του, πριν καταγράψει φωτεινές και σκοτεινές ιστορίες.

Παρόντα τα καφέ σαντάν, αλλά και τα επιβλητικά νεοκλασσικά, η "πλέμπα" και οι αρχόντοι, οι νέοι και οι παραδοσιακοί μικροαστοί, όλοι παρελαύνουν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου και γίνονται ένα χαρμάνι με γεύση σταφίδας. Ο "χρυσός" της Πελοποννήσου έντυσε την Πάτρα στην πολυτέλεια της ευμάρειας, πριν καταρρεύσει θορυβωδώς υπό το βάρος της αλαζονείας και τη απληστίας που φυτεύει το χρήμα στον άνθρωπο. Τα σημαντικότερα γεγονότα της νεώτερης ελληνικής ιστορίας συνυφαίνονται με τα τοπικά δρώμενα και συνομιλούν με τις ζωές των ηρώων, χωρίς όμως να κουράζουν. Εξάλλου, η "Η μυρωδιά του αχινού"  δεν είναι μια απλή, μονοδιάστατη ιστορική τοπογραφία. Το μεγάλο προσόν του βιβλίου είναι η μαστορική συγχώνευση πολλών προσωπικών ιστοριών, οι οποίες φαντάζουν μεταξύ τους παράταιρες. Την κατάλληλη, μολαταύτα, στιγμή, η πένα της συγγραφέως, σαν αόρατη μπαγκέτα, οδηγεί μαεστρικά αυτές τις ιστορίες σε μία σύγκλιση, η οποία για κάποιους ήρωες αποδεικνύεται λυτρωτική και για άλλους μοιραία. Κανείς από τους ήρωες δεν θα βγει αλώβητος από αυτήν τη συναστρία, όταν οι ιστορίες τους ευθυγραμμιστούν σαν πλανήτες, προκαλώντας αναπάντεχες ανατροπές.

Η αφήγηση δεν είναι γραμμική, καθώς οι αναδρομές είναι συχνές. Τα έτη εναλλάσσονται συνεχώς: από το 2015 στο 1867 κι από εκεί στο 1994 και ξανά πίσω στο 1893 κ.ο.κ. Αυτό το στοιχείο θα μπορούσε να καταστρέψει τη δομή του έργου και το ενδιαφέρον του κοινού, αλλά η συγγραφέας μετέτρεψε αυτήν τη δυνητική αδυναμία σε προτέρημα. Τα νήματα των ιστοριών δεν χάνονται ποτέ, μέχρι να μετατραπούν σε έναν μίτο που θα ξετυλίξει όλα τα μυστικά. Το βιβλίο, λοιπόν, υπηρετεί και τις δύο διαστάσεις, του ιστορικού και του μυθιστορήματος. Υπάρχει ακόμη μία διάσταση, αυτή της ψυχογραφίας, ψυχανάλυσης των ηρώων.

Η συγγραφέας ανασκάπτει αμείλικτα τα μύχια της ψυχής κάθε χαρακτήρα, χωρίς να ωραιοποιεί ή να δαιμονοποιεί πρόσωπα. Δεν υπάρχει χαρακτήρας χωρίς ένοχα μυστικά, αντιθέτως, τα πάθη αυτών των ανθρώπων είναι μία ευκαιρία για τη συγγραφέα για να προβληματιστεί και να μας προβληματίσει για το πόσο εύθραυστη κατασκευή είναι ο άνθρωπος και πόσο σπάνιο είναι να συναντήσουμε γύρω μας πραγματικούς ανθρώπους. Οι αναμάρτητοι, άλλωστε, αποτελούσαν πάντοτε είδος εν ανεπαρκεία. Αφήνω τελευταία την έκφραση. Τα εκφραστικά μέσα της συγγραφέως είναι πλούσια, σε υπερβολικό, μάλιστα, βαθμό σε ορισμένα σημεία, κάτι που καταγράφεται ως αδυναμία του βιβλίου, το οποίο - όπως ο ήρωες του - δεν θα μπορούσε να είναι αναμάρτητο.

Σε γενικές, όμως, γραμμές η γραφή της Κοντογεωργοπούλου βοηθά το μυαλό να ταξιδέψει. Η συγγραφέας μπορεί να λειτουργήσει ως παντογνώστης αφηγητής με μηδενική εστίαση  και να καταγράψει τις βύθιες σκέψεις των προσώπων. Παρ' όλα αυτά, δεν κάνει το σφάλμα να αποκαλύψει τα ένοχα μυστικά πριν τη ώρα τους, γι' αυτό και υιοθετεί και την εσωτερική εστίαση. Εν όλοις, αυτό που πραγματικά μου έμεινε στο τέλος ήταν η μυρωδιά της θάλασσας που αγκαλιάζει και ομορφαίνει την πόλη μας. Δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάμε, ότι αυτή η μυρωδιά μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ της φρέσκιας αύρας και της σαπρής αποφοράς που αναδύεται από τα μουράγια.

 ΓΙΩΤΑ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ: "Η ΜΥΡΩΔΙΑ ΤΟΥ ΑΧΙΝΟΥ", εκδόσεις ΩΚΕΑΝΙΔΑ, Αθήνα, Δεκέμβριος 2019, σελίδες 607.

 (Ο Γιώργος Κουφογιώργος είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας ιστορικών βιβλίων)