Φωτεινή Κόρδα: Μία 27χρονη πατρινή ψυχολόγος στις φυλακές και στο ΣΟΨΥ μιλάει στο thebest

Πώς επιλέξατε να ασχοληθείτε με την ψυχολογία;

Ήταν κάτι που ήθελα από το Γυμνάσιο και ήμουν σίγουρη γι αυτό. Φανταζόμουν τον εαυτό μου να βοηθάει ανθρώπους να αισθανθούν καλύτερα. Έτσι το έβλεπα από τότε, και δεν άλλαξε ο στόχος μου μεγαλώνοντας. Η σχολή της ψυχολογίας ήταν η μόνη στην οποία ήθελα να επιτύχω.

Και τα καταφέρατε…

Ναι. Πέρασα στο Τμήμα Ψυχολογίας, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Εκεί έκανα πτυχίο και μεταπτυχιακό στην Κοινωνική Ψυχολογία με ειδίκευση στην ταυτότητα και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Έμεινα για 7 χρόνια στην Αθήνα, έκανα την πρακτική μου και έτσι προέκυψε και ο ΣΟΨΥ εδώ,  στην Πάτρα. Η πρακτική μου ήταν στο ΣΟΨΥ, στον Βύρωνα. Ήταν μία υπέροχη εμπειρία.

Θέλησα να συνεχίσω και στην Πάτρα. Έτσι ώστε να προσφέρω με οποιοδήποτε τρόπο. Δεν ήθελα και να χάσω την επαφή μου με το κομμάτι της ψυχικής υγείας.

Πώς αποφασίσατε να επιστρέψετε στην Πάτρα;   

Οι ρυθμοί της Αθήνας με είχαν κουράσει. Ήθελα να γυρίσω στην επαρχία, δεν φανταζόμουν τον εαυτό μου στην Αθήνα.  Επίσης οι ψυχολόγοι στην επαρχία είναι λιγότεροι. Αντίθετα στην Αθήνα υπάρχει «ποικιλία» και θεωρώ ότι οι ψυχολόγοι θα πρέπει να διοχετευτούν σε μικρότερες πόλεις. Μετά προέκυψε και εργασία, στις Φυλακές ΟΚΑΝΑ όπου εργάζομαι ως ψυχολόγος, οπότε τα τελευταία δύο χρόνια είμαι στην Πάτρα.

Mιλήστε μου για την επιστροφή σας στον ΣΟΨΥ...

Με ενδιέφερε να δουλέψω με ενήλικες, επομένως το θέμα της ψυχικής υγείας και του στίγματος ήταν κάτι που με κέντριζε. Πρόκειται για βαριές καταστάσεις  όπως είναι η σχιζοφρένεια. Είναι ένα κομμάτι περιθωριοποιημένο που τώρα αρχίζει να γίνεται γνωστό. Το ποιες είναι οι αιτίες, ή ότι θεραπεύεται ή ότι το άτομο μπορεί να είναι σε μία ισορροπία. Ήθελα να δω την ασθένεια από κοντά και να έρθω σε επαφή.

Επίσης ήθελα και να αποβάλλω κάποιες ανησυχίες που μπορεί να είχα ως επαγγελματίας, γιατί όλοι έχουμε στερεότυπα απέναντι σε άγνωστα πράγματα και καταστάσεις.

Επιλέγετε να έχετε εθελοντική δράση…Πόσο σημαντικός είναι ο εθελοντισμός; Τι προσφέρει στον καθένα ξεχωριστά;

Πήρα από την πρακτική μου και το εθελοντικό κομμάτι μεγάλη χαρά. Ίσως παραπάνω απ΄ ότι περίμενα. Ο εθελοντισμός είναι ένα προσωπικό θέμα. Είναι κάτι που κάνεις για εσένα αλλά και για τους ανθρώπους που βοηθάς. Αυτό που παίρνεις από τον εθελοντισμό είναι κάτι πολύ σημαντικό και μεγάλο για τον εαυτό σου.  Ο κλάδος μου έτσι κι αλλιώς «συναντιέται» με την προσφορά και τη βοήθεια στον συνάνθρωπο.

Ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος σας στο ΣΟΨΥ;  Ποιος είναι ο σκοπός της ομάδας και τα αποτελέσματα των δράσεων;

Η ομάδα που συντόνισα- σε συνεργασία και με άλλους συναδέλφους- ονομάζεται «έκφραση και επικοινωνία». Εκεί προσπαθούμε μέσω βιωματικών ασκήσεων ή παιχνιδιών να έρθουμε πιο κοντά. Ξεκινήσαμε με κάποιες ασκήσεις να δημιουργήσουμε ένα έμπιστο περιβάλλον. Πρόκειται για ασκήσεις έκφρασης συναισθημάτων έτσι ώστε να βελτιωθούν οι διαπροσωπικές σχέσεις. Ήταν μία ώρα την εβδομάδα, που ήταν ώρα αποφόρτισης. Γελούσαμε αρκετά.

Δεν συζητούσαμε πράγματα που μπορεί να είχαν πάρει ενέργεια από τα μέλη καθ΄ όλη τη διάρκεια της μέρας. Κάναμε ασκήσεις με τραγούδι για παράδειγμα. Μέσα από τις δράσεις μας μπόρεσαν να αυξήσουν τη δημιουργικότητα και την έκφρασή τους, να επικοινωνήσουν κάποια συναισθήματα, και μάλιστα περισσότερο τα θετικά. Ξαφνικά βρίσκαμε τρόπο να είναι ευγνώμονες για τα θετικά.

Με μέλη της ομάδας, στο ΣΟΨΥ

Τι θυμάστε από την πρώτη μέρα που βρεθήκατε με μέλη του Συλλόγου;

Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ότι πήραμε – μαζί με τους συναδέλφους- αποδοχή από την πρώτη στιγμή. Φυσικά υπήρχε αμηχανία αλλά και παράλληλα αγάπη. Αυτό βοήθησε φυσικά τη δουλειά μας γιατί στην αρχή, όπως ήταν φυσικό, είχαμε άγχος για το πώς θα πάει η ομάδα. Πήρα πολλή αγάπη από την ομάδα και είδα ότι υπήρχε ανταπόκριση.

Από την πρώτη σου μέρα στις φυλακές αντίστοιχα, τι θυμάστε;

Δεν είχα μπει ξανά σε φυλακή και περίμενα διαφορετικά πράγματα από αυτά που τελικά αντίκρυσα. Και εκεί τα πράγματα ήταν απρόσμενα καλύτερα σε σχέση με αυτό που περίμενα. Ήμουν μάλιστα και σε μία αντρική φυλακή οπότε φανταζόμουν ότι θα είναι δύσκολα, όμως ξαφνικά πήρα σεβασμό.

Οι κρατούμενοι σε βλέπουν ως κάποιον που έχει πάει κοντά τους όντως για να βοηθήσει. Νιώθουν ήδη εξαιτίας του ρόλου που έχεις ως ψυχολόγος, ότι είσαι εκεί για να τους ακούσεις. Δε δυσκολεύτηκα όσο περίμενα και σιγά σιγά χτίστηκε η σχέση με τον καθένα. Γενικότερα οι κρατούμενοι έχουν μία καλή στάση απέναντι στους ψυχολόγους και τους κοινωνικούς λειτουργούς. Ξέρουν ότι σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε και να είμαστε παρόντες σε ότι χρειάζονται.

Αυτό σημαίνει ότι και οι ίδιοι θέλουν να βοηθηθούν;

Όχι απαραίτητα. Είμαστε όμως πρόσωπα αναφοράς για αυτούς, ακόμα και κάτι που μπορεί να συνέβη μία μέρα και που δεν έχουν κάπου αλλού να το πουν. Δεν έχουν τους φίλους τους και δεν εμπιστεύονται εύκολα κάποιον  άλλον. Είμαστε εκεί γι αυτό. Φυσικά απαιτείται χρόνος. Δεν πας στον ψυχολόγο και βλέπεις αλλαγή από την πρώτη μέρα. Είναι μία θεραπευτική σχέση στην οποία ο καθένας έχει τους ρυθμούς του.

Από τη μία στις φυλακές και από την άλλη στον ΣΟΨΥ…Ποια είναι τα κοινά που μπορεί να έχουν οι δύο χώροι;

Το κοινό είναι ότι έχω να κάνω κατά κάποιον τρόπο με δύο περιθωριοποιημένες ομάδες. Από τη μία δουλεύω με κρατούμενες και από την άλλη βοηθώ εθελοντικά ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας.

Βέβαια κάποιοι από τους κρατούμενους έχουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Εγώ εργάζομαι με τους εξαρτημένους οπότε εκεί είναι συχνό φαινόμενο. Το κοινό λοιπόν των δύο περιπτώσεων είναι ότι πρόκειται για ανθρώπους που είναι στιγματισμένοι και που η κοινωνία γνωρίζει λίγα πράγματα γι αυτούς.

Γενικότερα το κοινό είναι η κοινωνική δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με τους οποίους ασχολούμαι. Το να μπορέσουν να επανενταχθούν και να αφήσουν πίσω το στίγμα και τα στερεότυπα.

Είναι η ψυχολογική υποστήριξη από έναν ειδικό ένα θέμα- ταμπού, ακόμα και στις μέρες μας;

Είναι, ειδικά σε μία επαρχία. Αλλάζει το πράγμα και με γρήγορους ρυθμούς, αλλά είναι ταμπού. Περισσότερο ο ψυχίατρος. Απέναντι στον  ψυχολόγο και την ψυχοθεραπεία έχει αρχίσει να αλλάζει η στάση των ανθρώπων.

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου είναι αργά να αντιμετωπιστεί ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας;

Για εμένα, το «είναι αργά» δεν ισχύει. Μπορεί το ίδιο το άτομο να θεωρεί με μία ηττοπάθεια ότι είναι αργά και ότι δεν μπορεί να βοηθηθεί. Αυτό όντως πάει το άτομο πίσω. Δε βρίσκει το κίνητρο και παραμένει σε ένα μοτίβο επειδή νιώθει ότι δε θα τα καταφέρει. Τα κίνητρα και η θέληση παίζουν σημαντικό ρόλο. Αν βρεθεί κάποιος να στηρίξει το άτομο, μπορεί να βγει από αυτό τον φαύλο κύκλο της ηττοπάθειας.

Για παράδειγμα βλέπω ότι κρατούμενοι που έχουν πίσω τις οικογένειες τους πάνε καλύτερα. Έχουν την υποστήριξη και το κίνητρο. Δεν είναι ποτέ αργά για αλλαγή, αλλά είναι ένα πολύ προσωπικό κομμάτι. Πρέπει το άτομο να βρει τη δύναμη, το κίνητρο και τη θέληση, όπως προείπα.

Πότε θα πρέπει κάποιος να απευθυνθεί σε έναν ψυχολόγο;

Όταν βλέπει ότι δυσκολεύεται στην επαγγελματική, προσωπική, ερωτική του ζωή. Εκεί καταλαβαίνεις ότι κάτι επαναλαμβάνεται, κάτι μη παραγωγικό, καταστροφικό. Γενικά δεν χρειάζεται να είναι το μέγεθος του προβλήματος τεράστιο. Μπορεί να θέλεις να γνωρίσεις τον εαυτό και τα «θέλω» σου για παράδειγμα. Δεν είναι απαραίτητο να γίνει κάτι τραυματικό.

Πολλοί δεν γνωρίζουν ότι η ψυχοθεραπεία έχει διάφορα παρακλάδια, ανάλογα με αυτό που θέλεις να αντιμετωπίσεις. Είναι σημαντική βέβαια και η σχέση που θα αποκτήσεις με τον ψυχοθεραπευτή.

Τι θα λέγατε σε κάποιον που αισθάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά δεν ξέρει προς τα πού να κινηθεί;

Κανένας δεν είναι μόνος του σε αυτόν αγώνα. Δεν υπάρχει άνθρωπος που δεν βασανίστηκε με σκέψεις και πράγματα που συνέβησαν.

Το θέμα είναι να επιλέγουμε σε ποιους να εκφραστούμε και όταν αρχίζουμε να είμαστε ο εαυτός μας, προσελκύουμε άτομα που μπορούν να μας καταλάβουν. Έτσι «βγαίνουμε κερδισμένοι» ακόμα και στις πιο αδύναμες στιγμές μας.