Ορθοπτικός και οφθαλμολογικός έλεγχος για παιδιά: Πότε γίνεται; Από τι προφυλάσσει;

Ποιες παθήσεις επηρεάζουν την εξέλιξη της όρασης και γιατί;

1. Στραβισμός (διαλείπων ή μόνιμος)

Τα 2 μάτια δεν είναι παράλληλα και το ένα κατευθύνεται υπερβολικά προς τα μέσα ή έξω. Ο έγκαιρος έλεγχος αποκλείει αρχικά αν αυτό οφείλεται σε κάποια παθολογία όπως καταρράκτης , όγκος , ανισομετρωπία κτλ. Υπάρχουν πολλά είδη στραβισμού . Πολύ συχνά, η όραση του ματιού που στραβιζει γίνεται όλο και πιο αδύναμη (τεμπέλικο μάτι), αφού ο εγκέφαλος αγνοεί την εικόνα από αυτό το μάτι και χρησιμοποιεί μόνο του "ίσιου" προκειμένου να δημιουργήσει μια φυσιολογική εικόνα για το παιδί και να μη βλέπει "διπλά".

Αφού αποτραπεί η αμβλυωπία και αν ο στραβισμός ακόμη υπάρχει, θα απαιτηθεί χειρουργική διόρθωση για κοσμητικούς (αισθητικούς) και όχι μόνο λόγους.

Το χειρουργείο στραβισμού είναι επέμβαση ρουτίνας . Δεν απαιτείται παραμονή στο νοσοκομείο και η ανάρρωση στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι ομαλή.

Αμβλυωπία (4% του γενικού πληθυσμού)

Η χαμηλή όραση στο ένα ή και (σπανιότερα) στα δύο μάτια, η οποία δεν μπορεί να αυξηθεί με διορθωτικά γυαλιά. Αυτό συμβαίνει στην ουσία γιατί το οπτικό σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί σωστά και ο εγκέφαλος δεν έχει "μάθει" να χρησιμοποιεί σωστά το/τα μάτι/α για διάφορους λόγους (ανισομετρωπία, στραβισμός, υψηλή υπερμετρωπία ή μυωπία κτλ).

Αν αυτό δεν εντοπιστεί νωρίς. η χαμηλή όραση παραμένει εφ'όρου ζωής και οδηγεί σε μειωμενη διοφθαλμη όραση και μειωμένη αντίληψη του βάθους.

Η αντιμετώπιση της αμβλυωπίας πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τα 7 χρόνια ζωής . Γίνεται συνήθως με κάλυψη του υγιούς ματιού για κάποια ώρα την ημέρα. Όσο πιο νωρίς γίνει η διάγνωση , τόσο πιο καλά είναι και τα αποτελέσματα της θεραπείας.

2. Διαθλαστικές ανωμαλίες (υπερμετρωπία , αστιγματισμός , μυωπία)

Η ύπαρξη διαθλαστικής ανωμαλίας σε βαθμούς πιο ψηλούς από το φυσιολογικό της ηλικίας του παιδιού οδηγεί σε ατελή ανάπτυξη της όρασης . Ο παιδοφθαλμίατρος μπορεί να μετρήσει το βαθμό όλων των διαθλαστικών ανωμαλιών ακόμα και σε βρέφος.

3. Ανισομετρωπία

Η διαφορά στη διαθλαστική ανωμαλία μεταξύ των δύο ματιών. Το ένα βλέπει πιο καθαρά, το άλλο πιο θολά. Οδηγεί σε αμβλυωπία.

Το παιδί δε θα διαμαρτυρηθεί και ο γονιός δε θα παρατηρήσει κάτι γιατί θα εκτελεί όλες τις δραστηριότητες χωρίς πρόβλημα. αφού βλέπει αρκετά καθαρά με το ένα μάτι.

4. Πτώση βλεφάρου

Η έντονη πτώση μπορεί να οδηγήσει σε αμβλυωπία . Ανάλογα με τη βαρύτητα αποφασίζεται η ανάγκη για χειρουργική διόρθωση για λόγους όρασης (σε πρώτη φάση) - και κοσμητικούς σε λίγο μεγαλύτερη ηλικία.

5. Συγγενής καταρράκτης

Ανάλογα με τη βαρύτητα του, ένας παιδικός καταρράκτης πρέπει να αντιμετωπιστεί χειρουργικά από τις πρώτες εβδομάδες της ζωής (4η-6η εβδομάδα συνήθως) έτσι ώστε η πρόγνωση για την όραση του παιδιού στην υπόλοιπη του ζωή να είναι η καλύτερη δυνατή. Εάν υπάρχει σε ήπιο βαθμό τακτική παρακολούθηση είναι απαραίτητη για να αποτραπεί η αμβλυωπία.

6. Συγγενές γλαύκωμα

Μερικοί μήνες χωρίς θεραπεία θα αφήσουν το παιδί με μόνιμο πρόβλημα όρασης.

7. Όγκοι (ρετινοβλάστωμα)

Είναι κακοήθης, αφορά τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού και η έγκαιρη διάγνωση του έχει καλή πρόγνωση αρχικά για τη ζωή, αλλά και την όραση του παιδιού.Ο μέσος όρος της ηλικίας των παιδιών με ρετινοβλάστωμα είναι 1 - 2 χρ.

Είναι από τους κύριους λόγους που επιβάλλεται η προληπτική οφθαλμολογική εξέταση στην ηλικία των 9 - 12 μηνών.

Ένα χαρακτηριστικό, σε προχωρημένους όμως όγκους είναι η απουσία της ρόδινης ανταύγειας που δίνει η κόρη του ματιού στο φλας της φωτογραφικής μηχανής.

8. Νυσταγμός

Μπορεί να οφείλεται σε νευρολογι κή πάθηση ή και σε συγγενή νοσήματα που προκαλούν σημαντικά μειωμένη όραση.

9. Αμφιβληστροειδοπάθειες (προωρότητας, συγγενείς - γενετικές κτλ)

Τα πρόωρα παιδιά ανήκουν στην κατηγορία των παιδιών τα οποία εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης οφθαλμολογικών προβλημάτων από το γενικό πληθυσμό.Η αμφιβληστροειδοπάθεια είναι η πιο απειλητική και μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση . Συγγενείς (κληρονομικές) αμφ/θειες μπορούν να εντοπιστούν στον έλεγχο που γίνεται στο 1ο έτος ζωής.

10. Απόφραξη ρινοδακρυικού πόρου

Με κατάλληλη αντιμετώπιση στην πλειονότητα των παιδιών η απόφραξη λύεται μέχρι την ηλικία του ενός έτους. Εάν όχι, ο παιδοφθαλμίατρος θα προχωρήσει σε διάνοιξη του πόρου .

Ο προληπτικός και τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος στα πρώτα χρόν ια ζωής είνα ι απαραίτητος και σε όλες τις προηγμένες χώρες - δυστυχώς όχι και στην Ελλάδα ακόμα - ξεκινά νωρίς (στο 1ο έτος ζωής).

Το 80% των παθήσεων που οδηγούν σε μόνιμη βλάβη της όρασής θα μπορούσαν να θεραπευθούν εάν είχαν διαγνωστε έγκαιρα.

Η επίδραση των παραπάνω παθήσεων καθώς και άλλων είναι καθοριστική για τη σωματική, πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού και την ομαλή σχολική και κοινωνική ζωή του όπως και για την προσωπική και επαγγελματική ζωή του αυριανού ενήλικα.

Το πόσο πολύτιμη είναι η υγεία των ματιών για την ανάπτυξη ενός παιδιού δε χρήζει εξηγήσεων και κάθε γονιός θέλει να κάνει ό,τι είναι απαραίτήτο για να τη διασφαλίσει....