Ι. Φωτήλας: «Σημαντική τομή στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση»

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας

Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.

Κατ’ αρχάς να πω ότι δεν ξέρω πού οφείλεται αυτό το παραλήρημα του κ. Φίλη και ποιους μικροκομματικούς, προσωπικούς σκοπούς εξυπηρετεί. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν τιμά κανέναν, δεν τιμά το κοινοβούλιο και περισσότερο από όλους, προσβάλλει την εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ. Η πιο προσβεβλημένη, θα έπρεπε να είναι η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ, την οποία προσπαθεί, ο κ. Φίλης, να τη μειώσει. Αν είναι δυνατόν, να την βγάλει από την αίθουσα και να αναλάβει αυτός τα πάντα.

Λοιπόν, να πω ότι όσον αφορά στη βιαστική νομοθέτηση, χρειάζεται μεγάλο θράσος να μιλάνε εκείνοι, οι οποίοι νομοθετούσαν, που έφερναν νομοσχέδια όχι όταν μιλούσαμε για προϋπολογισμό, όταν μιλούσαμε για το τρίτο και τέταρτο μνημόνιο, τα οποία καλούμασταν να ψηφίσουμε. Χρειάζεται θράσος να μιλάνε για βιαστική νομοθέτηση, εκείνοι οι οποίοι, τα δύο τρίτα των νομοσχεδίων που έφεραν στη Βουλή, ήταν με τη μορφή του επείγοντος και του κατεπείγοντος. Τα δύο τρίτα των νομοσχεδίων, που ήρθαν στη Βουλή επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, ήταν με τη μορφή επείγοντος και κατεπείγοντος.

Όσον αφορά στους φορείς προτείνω να κληθούν ΓΣΕΕ, ΟΛΜΕ, ΓΕΣΕΒΕ, ΣΕΒ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ, Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος, ΚΕΔΕ, ΕΝΠΕ, ΕΣΑμεΑ, Πανελλήνια Ένωση Διευθυντών ΔΙΕΚ και Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Υπουργείου Παιδείας.

Σας ευχαριστώ.

Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.

Τι ακούσαμε σήμερα σ’ αυτήν την αίθουσα; Ο κ. Στύλιος κατηγορήθηκε γιατί ρωτάει τη γνώμη των κομμάτων, ενώ, στο τέλος αποφασίζει η πλειοψηφία. Για να καταλάβω, κυρία Κεφαλίδου, η ένστασή σας βρίσκεται στο ότι ο κ. Στύλιος ζήτησε τη γνώμη των κομμάτων ή στο ότι στο τέλος αποφασίζει η πλειοψηφία; Δηλαδή, καλό θα είναι να σταματήσει ο κ. Στύλιος να ζητάει την γνώμη των κομμάτων ή καλό θα είναι να σταματήσει επιτέλους να αποφασίζει η πλειοψηφία; Έχουμε «χάσει την μπάλα». Η κ. Κεραμέως κατηγορείται γιατί νομοθετεί, γιατί το Υπουργείο επιτελεί έργο. Ο εισηγητής του Κ.Κ.Ε. δυσανασχετεί γιατί έρχονται, λέει, νομοσχέδια εν μέσω πανδημίας και εν μέσω καραντίνας. Δηλαδή τι προτείνει;

Από το Μάρτιο που μπήκαμε στην καραντίνα και όσο κρατάει η πανδημία του κορωνοϊού να σταματήσει η Βουλή να νομοθετεί; Nα έχουμε μόνο κοινοβουλευτικό έργο;

Η αλήθεια ακούστηκε, την είπε η εισηγήτρια του ΚΙΝΑΛ, το νομοσχέδιο αυτό δεν εξέπληξε κανέναν. Είχε προαναγγελθεί από την Υπουργό, έμεινε στη διαβούλευση ικανό χρόνο, εισήχθη στις Επιτροπές της Βουλής με κανονικότατες διαδικασίες και όχι με την μορφή του επείγοντος και του κατεπείγοντος, όπως μας είχε συνηθίσει η προηγούμενη κυβέρνηση.

Συνεπώς όλα αυτά γίνονται απλώς για επικοινωνιακούς λόγους.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Καταρχάς θέλω να ευχαριστήσω την Υπουργό και τους Υφυπουργούς για την τιμή που μου κάνουν να παρουσιάσω αυτό το νομοσχέδιο. Και λέω τιμή, γιατί, αφενός, αυτό το νομοσχέδιο «κινείται στις ράγες» των προεκλογικών μας δεσμεύσεων για μεταρρυθμίσεις και αφετέρου, γιατί το συγκεκριμένο νομοσχέδιο κάνει μια πολύ σημαντική τομή στη δευτεροβάθμια και μεταδευτεροβάθμια επαγγελματική τεχνική εκπαίδευση και δια βίου μάθηση - ζητήματα των οποίων η αντιμετώπιση όσο και αν ακούγεται σε κάποιους, τωρινή, απασχολεί το νεοελληνικό κράτος, ήδη από τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια και δεν είναι σχήμα λόγου. Ήδη από το 1828 ο πρώτος κυβερνήτης της χώρας, ο Ιωάννης Καποδίστριας, είχε αντιληφθεί την άμεση και ζωτική ανάγκη, η παιδεία του νεοσύστατου κράτους να συνδεθεί με τις πρακτικές ανάγκες της κοινωνίας και προς τούτο ίδρυσε τη χειροτεχνία, πρακτική, δηλαδή, κατεύθυνση, όπου οι μαθητές διδάσκονταν τα καθημερινά επαγγέλματα. Ίδρυσε το Πρότυπο Αγροκήπιο αλλά και τη Γεωργική Σχολή της Τίρυνθας.

Ο κατεξοχήν μεταρρυθμιστής Πρωθυπουργός, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του ‘29 έκανε σημαντική προσπάθεια να ενισχύσει τη μέση τεχνική εκπαίδευση, ενώ και ο αείμνηστος Γενικός Γραμματέας Παιδείας, Καθηγητής κ. Παπανούτσος στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του ‘64 είχε καταλάβει τον κρίσιμο ρόλο για την πρόοδο της κοινωνίας και των πολιτών της στην ενίσχυση της μέσης επαγγελματικής εκπαίδευσης. Μάλιστα, ήδη από το 1958 είχε ιδρύσει και οργανώσει ως Αντιπρόεδρος του Αθηναϊκού Τεχνολογικού Ινστιτούτου τις Τεχνικές Σχολές Δοξιάδη. Δυστυχώς, τις αλλαγές ανέτρεψε η δικτατορία των συνταγματαρχών, επαναφέροντας ξεπερασμένα εκπαιδευτικά πρότυπα και επί της ουσίας τις επανέφερε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας του Κωνσταντίνου Καραμανλή από το 1976.

Φαίνεται, όμως και δεν θέλω να μειώσω τις προσπάθειες καμίας κυβέρνησης της μεταπολίτευσης ότι η επαγγελματική εκπαίδευση στη χώρα μας ή αν προτιμάτε τον όρο «μέση τεχνική εκπαίδευση» δεν κατάφερε να πετύχει τον κύριο στόχο της, να γίνει, δηλαδή, ελκυστική επιλογή για τη μεγάλη πλειοψηφία των μαθητριών και μαθητών μας και να ανακτήσει, να αποκτήσει ένα καλό όνομα στην κοινωνία ευρύτερα.

Σε αντίθεση με εμάς στην Ελλάδα, στις αναπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου, στη δυτική Ευρώπη, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ιαπωνία και σε άλλες χώρες αυτό επετεύχθη λιγότερο ή περισσότερο. Αναφέρω εδώ ενδεικτικά, ίσως το πιο επιτυχημένο γερμανικό μοντέλο, όπου το 70% των μαθητών κατευθύνεται στην τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση και μόνο το 30% στα γενικά λύκεια. Στην Ελλάδα τα ποσοστά είναι περίπου τα αντίστροφα.

Το αποτέλεσμα της επίτευξης του στόχου αυτού ήταν πολλαπλά θετικό για τις χώρες αυτές και αρνητικό για τη δική μας.

Ειδικά το λεγόμενο Δυαδικό Σύστημα που επικρατεί στη Γερμανία, δηλαδή εκπαίδευση στο σχολείο και ταυτόχρονα μαθητεία σε επιχειρήσεις μαζί με σημαντικές δομές δια βίου μάθησης αναγνωρίζεται σήμερα διεθνώς ότι έχει συμβάλει στα μέγιστα στην ύπαρξη πολύ χαμηλού ποσοστού ανεργίας.

Είναι δε από τους βασικούς λόγους που η Γερμανία αποτελεί χώρα «οδηγό» στις εξελίξεις στην τεχνολογία και στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση.

Πρέπει, λοιπόν να το πούμε ξεκάθαρα. Η «καλά θεμελιωμένη» μέση τεχνική εκπαίδευση με ειδικότητες που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας και σύγχρονες αναβαθμισμένες δομές διά βίου μάθησης αποτελούν βασικούς παράγοντες αύξησης της απασχόλησης και συνολικά ανάπτυξης μιας σύγχρονης χώρας, γιατί το οξύμωρο - φαίνεται στην Ελλάδα, το έχουμε αυτό το φαινόμενο - έχουμε ανεργία νέων και ταυτόχρονα υπάρχει αυξημένη ζήτηση για συγκεκριμένες ειδικότητες, για τεχνικά επαγγέλματα, χωρίς, ωστόσο ανταπόκριση.

Οφείλεται, βασικά, σε αυτή την στέρησή μας σε σχέση με τον δυτικό κόσμο. Έτσι, λοιπόν, είμαι πραγματικά στην ευχάριστη θέση, σήμερα, να παρουσιάσω αυτό το νομοσχέδιο με τα 151 άρθρα, το οποίο φιλοδοξεί να συνδέσει τη χώρα μας, ουσιαστικά, με τις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες εξελίξεις στην επαγγελματική εκπαίδευση, στη διά βίου μάθηση και στην αγορά εργασίας, ώστε να καλυφθεί αυτό το κενό και η δυσαρμονία που παρατηρείται μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στα τεχνικά επαγγέλματα.

Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είναι αποφασισμένη παρά την πολύ δύσκολη συγκυρία στον τομέα της υγείας να κάνει όλες εκείνες τις αλλαγές, ώστε όταν σε λίγους μήνες ελπίζουμε, ότι θα έχουμε ξεπεράσει τον κάβο της πανδημίας να έχουν γίνει εκείνες οι αλλαγές που θα δώσουν στην πατρίδα μας ώθηση στη βιώσιμη ανάπτυξη και ευημερία για όλους.

Πώς προβλέπεται, όμως, να γίνει αυτή η σημαντική, μεταρρυθμιστική και ολιστική θα έλεγα αλλαγή στην επαγγελματική εκπαίδευση και στη δια βίου μάθηση; Προβλέπεται να γίνει με τέσσερις κύριους τρόπους και επιτρέψτε μου να πω δύο λόγια για τον καθένα, γιατί θα έχουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε αναλυτικά στην κατ’ άρθρον συζήτηση τις επόμενες ημέρες.

Ο πρώτος θα είναι με την αλλαγή του τρόπου σύνδεσης της επαγγελματικής εκπαίδευσης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Τι ίσχυε μέχρι σήμερα; Ειδικότητες παρωχημένες φτιάχνονταν, όχι με βάση τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, αλλά με άναρχο τρόπο προς εξυπηρέτηση πρόσκαιρων αναγκών και, κυρίως, χωρίς σχεδιασμό και αλληλοεπικάλυψη δομών. Αυτό, αλλάζει.

Προχωράμε, δηλαδή, στη συγκρότηση Συμβουλίων με τη συμβολή και τη συμμετοχή όλων των κοινωνικών εταίρων, όπως της ΓΣΕΕ, της ΑΔΕΔΥ, της ΓΣΕΒΕΕ, του ΣΕΒ, του ΣΕΤΕ και άλλων. Υπήρξε εκτενής διαβούλευση και συναντήσεις μεταξύ αυτών και του Υπουργείου που θα ανιχνεύουν τις πραγματικές και σύγχρονες ανάγκες της αγοράς εργασίας σε εθνικό αλλά και σε τοπικό επίπεδο. Στη βάση, αυτών, των συγκεκριμένων αναγκών θα καθορίζεται τι μαθήματα θα διδάσκονται στις δομές Επαγγελματικής Εκπαίδευσης.

Επιτρέψτε μου μια προσωπική μαρτυρία. Εγώ προέρχομαι από την Αχαΐα, μια περιοχή που είναι διάσημη, εκτός όλων των άλλων, και για την παραγωγή της μαύρης κορινθιακής σταφίδας. Είναι ένα προϊόν το οποίο είναι κατά 97% εξαγώγιμο, γίνεται ανάρπαστο στην ξένη αγορά αλλά ταυτόχρονα, όμως, είναι ένα προϊόν που είναι πολύ ιδιαίτερο και χρήζει ιδιαίτερης καλλιέργειας. Δεν θα μπορούσαμε και δεν θα έπρεπε, λοιπόν, να έχουμε μία σχολή στην οποία να μαθαίνουν οι άνθρωποι, πώς γίνεται η καλλιέργεια αυτού του προϊόντος; Νομίζω, ότι όποιον βουλευτή και να ρωτήσουμε σε αυτήν εδώ την αίθουσα, οι περισσότεροι συνάδελφοι έχουν να πουν, από τις εκλογικές τους περιφέρειες, αντίστοιχα προϊόντα που θα μπορούσαν να δώσουν την αφορμή για εκμάθηση, όχι σε πανεπιστημιακό επίπεδο, αλλά σε επίπεδο, ουσιαστικής, επαγγελματικής γνώσης.

Ο δεύτερος τρόπος αναβάθμισης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης θα είναι με την ίδρυση Πρότυπων Επαγγελματικών Λυκείων. Κύριε Φίλη, συγκρατηθείτε, μιλάμε για Πρότυπα. Ξέρω ποια είναι η θέση σας, αλλά αυτή είναι η επιλογή μας και δεν το κρύψαμε άλλωστε. Από την πρώτη μέρα είχαμε πει, ότι είμαστε υπέρ των Προτύπων και αυτό κάνουμε. Αυξάνουμε και τα Γενικά και τα Επαγγελματικά. Όπως είχαμε, λοιπόν, υποσχεθεί στην προεκλογική περίοδο, τα πρότυπα ΕΠΑΛ θα λειτουργήσουν όπως τα αντίστοιχα Πρότυπα Σχολεία στη Γενική Εκπαίδευση, δηλαδή, ως πιλότος για την εξάπλωση της μεταρρύθμισης σε όλα τα Επαγγελματικά Λύκεια της χώρας μας, με τους μαθητές να επιλέγονται με βάση το απολυτήριο γυμνασίου και τους Καθηγητές με βάση τα προσόντα τους.

Ο τρίτος τρόπος αναβάθμισης θα είναι με τη δημιουργία ενός νέου εναλλακτικού επιπέδου σπουδών, το επίπεδο 3, μετά το γυμνάσιο και πριν το λύκειο, δηλαδή, όπως ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι απόφοιτοι γυμνασίου θα έχουν τη δυνατότητα να αποκτούν ειδικά επαγγελματικά προσόντα, προσαρμοσμένα στις ανάγκες της αγοράς, σε συγκεκριμένα τεχνικά επαγγέλματα, με διετή φοίτηση και ειδικά μαθήματα, γιατί υπάρχουν και τα παιδιά που δεν επιθυμούν να πάνε στο Πανεπιστήμιο και μπορούν να μάθουν καλά μία τέχνη.

Ο τέταρτος τρόπος θα είναι με την ουσιαστική αναβάθμιση των ΙΕΚ και των Κέντρων Δια Βίου Μάθησης. Τα ΙΕΚ, δηλαδή, θα μπορούν να αναπτύξουν συνεργασίες με κοινωνικούς εταίρους, φορείς της αγοράς και της εκπαίδευσης. Θα μπορούν επίσης να ιδρύονται γραφεία επαγγελματικής ανάπτυξης και σταδιοδρομίας σε κάθε ΙΕΚ και για πρώτη φορά, θα μπορούν να ιδρυθούν και αγγλόφωνα Τμήματα και κυρίως, κάνουμε μια πολύ σημαντική προσθήκη στο θεσμό αυτό. Εισάγουμε, δηλαδή, τη «διαπερατότητα» των επιλογών, ώστε να μπορούν οι μαθητές να συνδέουν τους διάφορους δρόμους της επαγγελματικής εκπαίδευσης με διάφορες εναλλακτικές. Για παράδειγμα, εάν κάποιος επιλέξει να παρακολουθήσει την επαγγελματική Σχολή κατάρτισης επιπέδου 3, στη συνέχεια να μπορεί να επιλέξει τη συνέχιση της εκπαίδευσής του στη δεύτερη τάξη των ΕΠΑΛ, εάν κάποιος αποφοιτήσει από ΙΕΚ, να μπορεί να δώσει κατατακτήριες εξετάσεις για την εισαγωγή του σε Τμήμα ΑΕΙ αντίστοιχο, σε συναφές αντικείμενο, με όρους που θα θέτει το ίδιο το ΑΕΙ.

Και βέβαια, αναβαθμίζεται διοικητικά και λειτουργικά το κρίσιμο μεταλυκειακό έτος με την τάξη μαθητείας και με κανόνες στη μάθηση στο χώρο εργασίας αλλά και στην πιστοποίηση των αποφοίτων, με κυρίαρχο το ρόλο του ΕΟΠΠΕΠ. Ανάλογη αναβάθμιση προβλέπεται και για τα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης.

Στόχος μας είναι να μη νιώθει κανένας μαθητής ότι έχει να αντιμετωπίσει έναν «τοίχο», ένα εκπαιδευτικό αδιέξοδο. Αντιθέτως, επιθυμούμε να συνδέονται όλοι οι δρόμοι της επαγγελματικής εκπαίδευσης, ώστε να γίνει μία ελκυστική επιλογή που θα την επιλέγουν συνειδητά οι πολλοί και γι’ αυτό τους παρέχουμε λύσεις για την εκπαίδευση και το μέλλον τους.

Το έχουν ανάγκη και το έχουμε ανάγκη ως χώρα, να παρακολουθήσουμε τις σύγχρονες εξελίξεις στην επαγγελματική εκπαίδευση και στη δια βίου μάθηση.

Στο τέλος υπάρχουν και διατάξεις για το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και για το Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας, τις οποίες θα τις δούμε όμως τις επόμενες ημέρες αναλυτικά στην κατ’ άρθρων συζήτηση.

Σας ευχαριστώ.