Όταν νοσεί ένας από καρκίνο, νοσεί όλη η οικογένεια-Ο ρόλος των φροντιστών

Για τον σημαντικό ρόλο των φροντιστών έχω ξαναγράψει στη στήλη. Σήμερα φιλοξενώ ένα ενδιαφέρον άρθρο της Ψυχολόγου κ. Αναστασίας Α. Λεμονή, το οποίο διάβασα στο site wincancer.gr:

Συχνά, έξω από ένα δωμάτιο νοσηλείας ογκολογικού ασθενή, θα συναντήσω ένα ή δύο ζευγάρια μάτια να με κοιτούν με αγωνία και να με ρωτούν «πώς τον είδατε, είναι καλά, τί να κάνω εγώ για εκείνον, πώς μπορώ να βοηθήσω;». Αφού ενημερώσω σχετικά με τον άνθρωπό τους, την κατάστασή του και τις προτάσεις μου για την, όσο το δυνατόν, καλύτερη διαχείρισή του, θα ρωτήσω «εσείς πώς είστε, χρειάζεστε κάτι από εμένα;».

Μία τόσο απλή ερώτηση αλλά ταυτόχρονα τόσο σημαντική για το φροντιστή, ο οποίος μπορεί να έχει μέρες ή και μήνες να την ακούσει και να αισθανθεί ότι η δική του ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντική με του ασθενή! Μία μητέρα, ένας γιος, μια κόρη, ένας πατέρας, ένας σύζυγος, ένας σύντροφος θα δώσει όλα τα αποθέματα δυνάμεών του για να βοηθήσει τον άνθρωπό του! Εκείνη είναι και η στιγμή που έχει σημασία να του υπενθυμίσουμε και τη δική του ύπαρξη!

Ένας φροντιστής, συνήθως χωρίς να το καταλάβει, αναλαμβάνει αυτόματα διττό ρόλο, εκείνο του διεκπεραιωτή και εκείνο του συναισθηματικού υποστηρικτή. Και οι δύο ρόλοι είναι εξίσου απαιτητικοί και εξουθενωτικοί.

«Πρέπει να κανονίσω το επόμενο ραντεβού με το γιατρό, να οργανώσω την επόμενη επαναληπτική εξέταση, να ελέγξω τα φάρμακα, να πάω για τη συνταγογράφηση, να πάω στο ασφαλιστικό ταμείο, να ψωνίσω για το σπίτι, να το καθαρίσω, να πληρώσω τους λογαριασμούς, να διαβάσω τα παιδιά, να μαγειρέψω…!». Μία ατελείωτη λίστα από πρακτικά θέματα.

Παράλληλα, «…πρέπει να είμαι δίπλα του, να του υπενθυμίζω τους λόγους για τους οποίους συνεχίζει να παλεύει, να είμαι εκεί όταν θα κλάψει, φοβηθεί, θυμώσει, νευριάσει, κουραστεί, πονέσει, μελαγχολήσει, απελπιστεί… να απομακρύνω εκείνους που δεν θέλει να δει…».

Όλα τα παραπάνω συνοδεύονται από συναισθήματα όπως φόβος απώλειας, ενοχή, άγχος, απειλή, θλίψη, μοναχικότητα και εσωστρέφεια. Σκέψεις όπως, «φοβάμαι για την εξέλιξη της νόσου», «δεν μπορώ να συνεχίζω τη ζωή μου και ο άνθρωπός μου να παλεύει», «γιατί να του τύχει;», «κι αν τελικά χάσω τον άνθρωπό μου;», «κανείς δεν μπορεί να με καταλάβει», δυσκολεύουν εξαιρετικά το φροντιστή και τον καθιστούν συχνά δυσλειτουργικό στην καθημερινότητά του.

Τόσο η επιστημονική ομάδα γενικότερα, όσο και ο Ψυχολόγος της ομάδας ειδικότερα, μπορούμε να παρέμβουμε και να βοηθήσουμε το φροντιστή να αντιμετωπίσει τη νέα συνθήκη με έναν πιο υγιή τρόπο για τον ίδιο, αλλά και για τον ασθενή. Πιο συγκεκριμένα:

Υπενθύμιση αναγκών. Υπενθυμίζουμε στο φροντιστή ότι «επιτρέπεται» να έχει ανάγκες και να διατηρεί είτε μόνος του, είτε μαζί με τον ασθενή, μία ρουτίνα ως προς την κοινωνική/φιλική, ερωτική και επαγγελματική ζωή.

Ψυχοεκπαίδευση. Ο φροντιστής είναι σημαντικό να ενημερώνεται σχετικά με τη νόσο και να ξέρει τι θα αναμένει, τόσο σε σωματικό/παθολογικό, όσο και σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο.

Απομάκρυνση από τα άκρα. Βοηθάμε το φροντιστή να μην ακολουθεί τα άκρα στη συμπεριφορά του προς τον ασθενή. Συγκεκριμένα, τον συμβουλεύουμε να αποφεύγει τα δύο άκρα, κανάκεμα και αυστηρότητα. Όσο πλησιάζει στο κέντρο, τόσο πιο υγιής χαρακτηρίζεται η συμπεριφορά. Πιο απλά, δεν απαιτούμαι να συνεχίσει ο ασθενής την προσπάθεια με πείσμα και δύναμή αλλά παράλληλα του υπενθυμίζουμε τους λόγους και τα κίνητρα της προσπάθειάς του, δίνοντάς του το περιθώριο και τη δυνατότητα να εκφράσει την κούραση του.

Επικέντρωση στο «εδώ και τώρα». Υπενθυμίζουμε στο φροντιστή και τον βοηθάμε να περιορίσει τις σκέψεις του για το παρελθόν και το μέλλον («τί δεν έχουμε ζήσει, τί έκανα λάθος, τι θα γίνει αν…;») και να περιοριστεί στο «εδώ και τώρα», καθώς είναι και το μόνο που πραγματικά έχει.

Περιορισμός συμπεριφορών που προάγουν τις δυσλειτουργικές συμπεριφορές του ασθενή. Ο φροντιστής, στην προσπάθειά του να προστατέψει και να φροντίσει τον ασθενή, κινδυνεύει αφενός να στερήσει από τον ασθενή το δικαίωμα να δει τί πραγματικά μπορεί να κάνει ακόμα μόνος του και αφετέρου αναλαμβάνει ο ίδιος αρμοδιότητες που τον κουράζουν.

Συμβουλευτική όλων των μελών. Συχνά ο ασθενής έχει γύρω του, όχι μόνο ένα άτομο να τον φροντίζει, αλλά και παραπάνω. Είναι σημαντικό να συμβουλεύονται εξίσου όλοι οι φροντιστές, έτσι ώστε να ακολουθείτε η ίδια κατεύθυνση από όλους. Η ενημέρωση και η υποστήριξη όλων των μελών μιας οικογένειας θα βοηθήσει στη συνοχή και θα διευκολύνει τη μεταξύ τους επικοινωνία.

Ολοκληρώνοντας, στη βάση της πυραμίδας βρίσκεται η οικογένεια και εκείνη είναι που κρατά τους επαγγελματίες υγείας, με κορυφή τον ασθενή. Είναι σημαντικό να κρατιέται δυνατή και σταθερή η βάση για να επιτευχθεί ο στόχος: η ποιότητα στη θεραπεία και στη ζωή!

Αναστασία Α. Λεμονή, MSc

Ψυχολόγος 

Σε αυτό το email [email protected] στείλτε μου τα μηνύματά σας (σκέψεις, συναισθήματα, εμπειρίες ή προβλήματα που αντιμετωπίζετε και θέλετε να ερευνήσουμε), ή το τηλέφωνό σας (αν θέλετε να επικοινωνήσουμε τηλεφωνικά) και να είστε σίγουροι ότι η δύναμη που θα δώσει ο ένας στον άλλον θα είναι ένας ισχυρός σύμμαχος στη μάχη που δίνουμε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Διαβάστε το Ημερολόγιο ενός Καρκινοπαθούς