O Dr Κωνσταντίνος Καϊάφας εξηγεί τις σημαντικές συνέπειες του σακχαρώδη διαβήτη στα μάτια

Όλες τις γιορτινές μέρες, γλυκίσματα και λοιπά πλούσια εδέσματα είχαν δικαιολογημένα την τιμητική τους. Πρόκειται για μέρες-πειρασμό και ιδίως για όσους όσους έχουν υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη ή υψηλή χοληστερίνη και πρέπει να επιδείξουν εγκράτεια. Συγκεκριμένα, αναφερόμενοι στον σακχαρώδη διαβήτη, είναι πλέον γνωστό από μεγάλες έρευνες ότι, το 35-39% όσων πάσχουν από διαβήτη τύπου ΙΙ και το 50-54% όσων πάσχουν από διαβήτη τύπου Ι, θα εμφανίσουν κάποια στιγμή στη ζωή τους κάποια οφθαλμολογική διαταραχή, ιδίως στο βυθό του οφθαλμού τους.

Ποιες είναι λοιπόν οι πιθανές διαταραχές που μπορεί να έχει ο σακχαρώδης διαβήτης στους οφθαλμούς;

1. Καταρράκτης. Σε ασθενείς που απορρυθμίζεται το σάκχαρο, εμφανίζονται ενίοτε χαρακτηριστικές θολώσεις του κρυσταλλοειδούς φακού, που προκαλούν μείωση της όρασης των ασθενών. Αυτό το είδος καταρράκτη ονομάζεται Cataracta diabetica vera και είναι ίσως το μοναδικό είδος καταρράκτη που είναι αναστρέψιμος. Δεν απαιτεί χειρουργική αντιμετώπιση (αντίθετα με τον κλασσικό καταρράκτη που γνωρίζουμε), διότι παρατηρείται ότι οι θολώσεις αυτές του φακού υποχωρούν, αν μειωθούν τα επίπεδα του σακχάρου και περιοριστούν οι έντονες αυξομειώσεις των τιμών γλυκόζης στο αίμα.

2. Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Στους διαβητικούς κυκλοφορούν αυξημένες ποσότητες γλυκόζης στα αιμοφόρα αγγεία, οι οποίες προκαλούν από ήπιες βλάβες έως και ολική καταστροφή των τοιχωμάτων των αγγείων αυτών σε διάφορα σημεία του σώματος. Στον αμφιβληστροειδή εν προκειμένω οι αρχόμενες αλλοιώσεις περιλαμβάνουν μικρές αιμορραγίες, μικροανευρύσματα και σε δεύτερο στάδιο “σκληρά εξιδρώματα”, δηλαδή σχηματισμό λιπιδικών εναποθέσεων. Αυτά είναι τα πρώτα σημάδια της ακόμα ήπιας διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας και υποδηλώνουν ότι τα αγγεία ήδη υποφέρουν από τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης. Αν δεν ρυθμιστεί το σάκχαρο, επιδεινώνεται η έκταση και η βαρύτητα των βλαβών των αγγείων του βυθού, με αποτέλεσμα σταδιακά να υποαιματώνονται μικρότερα ή μεγαλύτερα τμήματα του αμφιβληστροειδούς. Αυτό γίνεται ορατό κατά τη βυθοσκόπηση ως “μαλακά εξιδρώματα”, τμήματα δηλαδή του αμφιβληστροειδούς που είναι πιο ωχρού χρώματος, διότι ισχαιμούν. Εξάλλου η ωχρά κηλίδα γίνεται οιδηματώδης και ακριβώς αυτή η λεγόμενη διαβητική ωχροπάθεια προκαλεί μείωση της όρασης. Αυτή είναι το πρώτο σύμπτωμα που έχει ο διαβητικός, η εμφάνιση του οποίου, όπως καταλαβαίνουμε, σημαίνει ήδη δυστυχώς προχωρημένες αμφιβληστροειδικές βλάβες. Σε πιο προχωρημένα στάδια, η ισχαιμία στον αμφιβληστροειδή (λόγω της εκτεταμένης καταστροφής των αγγείων) είναι τόσο μεγάλη, που προκαλεί την αντιρροπιστική δημιουργία “νεοαγγείων”, παθολογικών αγγείων δηλαδή με σοβαρότατες δυνητικές επιπλοκές, όπως αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, υποτροπιάζουσες υαλοειδικές αιμορραγίες κ.ο.κ.

3. Λοιπές μικροαγγειακές παθολογίες του αμφιβληστροειδούς. Ως γνωστόν ο διαβήτης μαζί με την υπέρταση και την αυξημένη χοληστερίνη είναι οι πιο βασικοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση αγγειακών συμβαμάτων, όπως έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο, εμβολές κτλ. Αυτό αφορά και τους οφθαλμούς. Συγκεκριμένα υπάρχουν συγκεκριμένες παθολογίες που αφορούν τα αγγεία του οφθαλμού, όπως η απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς, η απόφραξη αρτηρίας του αμφιβληστροειδούς και η ισχαιμική οπτική νευροπάθεια, για τις οποίες ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί βασικότατο παράγοντα κινδύνου, ιδίως αν δεν είναι επαρκώς ρυθμισμένος. Τα παραπάνω μικροαγγειακά συμβάματα στον οφθαλμό είναι σοβαρότατες καταστάσεις και συνήθως συνεπάγονται μόνιμη και ως επί το πλείστον μη αναστρέψιμη μείωση της όρασης.

4. Γλαύκωμα. Όπως προαναφέρθηκε, σε προχωρημένα στάδια διαβητικών βλαβών του βυθού, δημιουργούνται “νεοαγγεία”, για να αντιρροπήσουν την εκτεταμένη ισχαιμία του αμφιβληστροειδούς. Τέτοια παθολογικά αγγεία μπορεί να αναπτυχθούν και στα πρόσθια τμήματα του οφθαλμού και συγκεκριμένα στην ίριδα και στη γωνία του προσθίου θαλάμου. Στη γωνία αυτή αποχετεύεται το υδατοειδές υγρό. Όταν όμως αναπτύσσονται εκεί νεοαγγεία, εμποδίζεται με διάφορες μηχανισμούς η ομαλή αποχέτευση, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η ενδοφθάλμια πίεση. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται “νεοαγγειακό γλαύκωμα” και είναι από τα πιο σοβαρά και δύσκολα αντιμετωπίσιμα είδη γλαυκώματος. Η πίεση στο νεοαγγειακό γλαύκωμα μπορεί να φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα, πολύ υψηλότερα από το συνηθισμένο γλαύκωμα, και να προκαλέσει και έντονους πόνους, εκτός φυσικά από καταστροφή του οπτικού νεύρου και άρα και τύφλωση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχει και χειρότερο σενάριο από έναν τυφλό οφθαλμό: ένας τυφλός οφθαλμός που πονάει...

5. Ευπάθεια σε οφθαλμολογικές λοιμώξεις. Ολοκληρώνουμε τις πιθανές επιπτώσεις του διαβήτη στα μάτια με μια λιγότερο σοβαρή, αν και συχνά ενοχλητική. Ο διαβήτης είναι η πιο κοινή αιτία εξασθένησης του ανοσοποιητικού συστήματος των ασθενών. Δεν είναι καθόλου τυχαίο λοιπόν ότι οι διαβητικοί παθαίνουν με αυξημένη συχνότητα οφθαλμολογικές λοιμώξεις, όπως χαλάζιο, βλεφαρίτιδα, επιπεφυκίτιδα, ερπητική λοίμωξη κ.ο.κ. Αυτές οι φλεγμονές είναι συχνά επιπόλαιες, αυτοπεριοριζόμενες και ακίνδυνες για την όραση του ασθενούς. Όταν όμως συμβαίνουν επανειλημμένως, επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής του και τον επιβαρύνει ακόμα και ψυχολογικά.   

Συμπερασματικά, ο Σακχαρώδης Διαβήτης από πολλούς χαρακτηρίζεται ως η νόσος της σύγχρονης εποχής μας, διότι εν πολλοίς συνδέεται και με την αγχώδη καθημερινότητα, τις ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, το καθιστικό lifestyle κ.ο.κ. Είναι γνωστό, ότι ο διαβήτης ενδέχεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις πρακτικά σε ολόκληρο το σώμα, όπως στα νεφρά, στο καρδιαγγειακό και στο νευρικό σύστημα. Οι οφθαλμοί είναι από τα πιο χαρακτηριστικά σημεία του σώματος, που μπορεί να εμφανίσουν διαταραχές λόγω του διαβήτη.  Αυτό το διαπιστώσαμε από τις προαναφερθείσες διαταραχές, η βαρύτητα των οποίων ποικίλει από ήπια και αναστρέψιμη έως προχωρημένη και μη αναστρέψιμη. Επειδή δυστυχώς στις περισσότερες από τις διαταραχές αυτές μπορούμε να κάνουμε λίγα πράγματα θεραπευτικά, το καλύτερο "φάρμακο" είναι η πρόληψη: αφενός έγκαιρα και τακτικά οφθαλμολογικά τσεκάπ σε όλους τους διαβητικούς, αφετέρου -κατά το δυνατόν- βέλτιστη ρύθμιση του σακχάρου.

Info

Dr. Kωνσταντίνος Ε. Καϊάφας, MD, Dr. med., FEBO, Χειρουργός Οφθαλμίατρος

Διεύθυνση Ιατρείου: Αγίου Κωνσταντίνου 67, Αγυιά Πάτρας

τηλ: 2614000379

[email protected]

www.drkaiafas.gr