H βραβευμένη Πατρινή αρχιτέκτονας Μυρτώ Κιούρτη εξηγεί γιατί δεν πρέπει να κατεδαφιστεί το παλαιό κτίριο του Λιμένα

«Στην σημερινή εποχή αυτό που λέμε "Μοντέρνο κτίριο" είναι κάθε κτίριο που ανήκει σε μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο της Αρχιτεκτονικής: το ονομαζόμενο "Μοντέρνο κίνημα" ή Μοντερνισμό» αναφέρει η κ. Κιούρτη και εξηγεί: «Αυτό το κίνημα άνθισε από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι περίπου την δεκαετία του ΄60. Σήμερα τα κτίρια αυτού του κινήματος τα σεβόμαστε και τα θεωρούμε ιστορία μας με τον ίδιο τρόπο που ιστορία μας θεωρούμε τα νεοκλασικά έργα. Όπως ακριβώς ήταν λάθος όταν αστόχαστα γκρεμίσαμε τα νεοκλασικά για να φτιάξουμε "σύγχρονες" για την εποχή τους πολυκατοικίες, έτσι είναι λάθος να γκρεμίζουμε σήμερα κτίρια μοντερνιστικά για να φτιάξουμε τα δικά μας σύγχρονα κτίρια στην θέση τους.

Στην σημερινή εποχή το να γκρεμίζεις κτίρια θεωρείται γενικώς λανθασμένη και ξεπερασμένη πρακτική. Υπό το πρίσμα μιας ενδεχόμενης οικολογικής καταστροφής το να γκρεμίσεις ένα κτίριο δημιουργώντας τόνους από σκουπίδια είναι καταστροφικό οικολογικά και αποτελεί πρακτική με ανεπίτρεπτα μεγάλο αποτύπωμα άνθρακα. Αναρίθμητοι αρχιτέκτονες σήμερα αντιπροτείνουν ανακαινίσεις κτιρίων, ανασχεδιασμό, αναδιαμορφώσεις. Αυτή θεωρείται και ιστορικά ορθή πρακτική (δεν σβήνεις της ιστορία της πόλης που υπάρχει μέσω των κτιρίων της) αλλά και οικολογικά σωστή στρατηγική. Πρόσφατα ένα από τα πιο σημαντικά διεθνή βραβεία αρχιτεκτονικής το βραβείο Mies van der Rohe δόθηκε όχι σε ένα νέο κτίριο αλλά στον ανασχεδιασμό ενός συγκροτήματος μοντέρνων εργατικών κατοικιών στην Γαλλία, στο λεγόμενο Grand Parc Bordeaux ανασχεδιασμένο από τους Lacaton - Vassal.

Το κτίριο του Λιμένα Πατρών με το εμφανές beton, τις ογκώδεις διατομές δοκών και υποστυλωμάτων ανήκει σε μια υποκατηγορία του μοντερνισμού που λέγεται μπρουταλισμός (από το μπρουτάλ-το ανεπεξέργαστο δηλαδή). Στο Λονδίνο υπάρχουν πολλά τέτοια -διατηρητέα πλέον- κτίρια με πιο χαρακτηριστικό το συγκρότημα κατοικιών του Barbican. Εδώ θα ήθελα να επισημάνω πως απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή όταν εκφέρουμε κρίσεις περί "καλών" ή "κακών" κτιρίων. Τα κτίρια δεν έχει νόημα να τα προσεγγίζουμε με άξονα το γούστο, δηλαδή τι αρέσει στον έναν και τι στον άλλον καθώς το γούστο είναι υποκειμενικό. Τα κτίρια, ειδικά τα δημόσια, πρέπει να τα προσεγγίζουμε επιστημονικά, μέσω της Αρχιτεκτονικής και της Ιστορίας των πόλεων. Άρα ακόμα και αν σε κάποιον δεν "αρέσει" ένα κτίριο μπορεί να πρέπει να διατηρηθεί αν σύμφωνα με τους ειδικούς (τους κριτικούς δηλαδή και τους ιστορικούς της αρχιτεκτονικής) είναι ένα καλό δείγμα του συγκεκριμένου στυλ που εκπροσωπεί. Να φέρω ένα παράδειγμα από την ζωγραφική: μπορεί σε κάποιον να μην "αρέσει" ο ιμπρεσιονισμός (εμένα π.χ. πραγματικά δεν μου αρέσει), αλλά θα ήταν έγκλημα να καταστρέψει κανείς για αυτόν τον λόγο ένα έργο του Μονέτ!

Επίσης στην σύγχρονη διεθνή συγκυρία αν θέλουμε πραγματικά να κάνουμε σε εκείνο το σημείο ένα τοπόσημο της πόλης αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να ανακαινίσουμε, να ανασχεδιάσουμε και να επανερμηνεύσουμε το εμβληματικό κτίριο που ήδη έχουμε! Εδώ ένα διάσημο αντίστοιχο παράδειγμα ανασχεδιασμού ενός βιομηχανικού χώρου που μετεξελίχθηκε στο καταπληκτικό κτίριο σύγχρονης τέχνης «Στην σημερινή εποχή αυτό που λέμε "Μοντέρνο κτίριο" είναι κάθε κτίριο που ανήκει σε μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο της Αρχιτεκτονικής: το ονομαζόμενο "Μοντέρνο κίνημα" ή Μοντερνισμό» αναφέρει η κ. Κιούρτη και εξηγεί: «Αυτό το κίνημα άνθισε από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι περίπου την δεκαετία του ΄60. Σήμερα τα κτίρια αυτού του κινήματος τα σεβόμαστε και τα θεωρούμε ιστορία μας με τον ίδιο τρόπο που ιστορία μας θεωρούμε τα νεοκλασικά έργα. Όπως ακριβώς ήταν λάθος όταν αστόχαστα γκρεμίσαμε τα νεοκλασικά για να φτιάξουμε "σύγχρονες" για την εποχή τους πολυκατοικίες, έτσι είναι λάθος να γκρεμίζουμε σήμερα κτίρια μοντερνιστικά για να φτιάξουμε τα δικά μας σύγχρονα κτίρια στην θέση τους. Στην σημερινή εποχή το να γκρεμίζεις κτίρια θεωρείται γενικώς λανθασμένη και ξεπερασμένη πρακτική. Υπό το πρίσμα μιας ενδεχόμενης οικολογικής καταστροφής το να γκρεμίσεις ένα κτίριο δημιουργώντας τόνους από σκουπίδια είναι καταστροφικό οικολογικά και αποτελεί πρακτική με ανεπίτρεπτα μεγάλο αποτύπωμα άνθρακα. Αναρίθμητοι αρχιτέκτονες σήμερα αντιπροτείνουν ανακαινίσεις κτιρίων, ανασχεδιασμό, αναδιαμορφώσεις. Αυτή θεωρείται και ιστορικά ορθή πρακτική (δεν σβήνεις της ιστορία της πόλης που υπάρχει μέσω των κτιρίων της) αλλά και οικολογικά σωστή στρατηγική. Πρόσφατα ένα από τα πιο σημαντικά διεθνή βραβεία αρχιτεκτονικής το βραβείο Mies van der Rohe δόθηκε όχι σε ένα νέο κτίριο αλλά στον ανασχεδιασμό ενός συγκροτήματος μοντέρνων εργατικών κατοικιών στην Γαλλία, στο λεγόμενο Grand Parc Bordeaux ανασχεδιασμένο από τους Lacaton - Vassal. Το κτίριο του Λιμένα Πατρών με το εμφανές beton, τις ογκώδεις διατομές δοκών και υποστυλωμάτων ανήκει σε μια υποκατηγορία του μοντερνισμού που λέγεται μπρουταλισμός (από το μπρουτάλ-το ανεπεξέργαστο δηλαδή). Στο Λονδίνο υπάρχουν πολλά τέτοια -διατηρητέα πλέον- κτίρια με πιο χαρακτηριστικό το συγκρότημα κατοικιών του Barbican. Εδώ θα ήθελα να επισημάνω πως απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή όταν εκφέρουμε κρίσεις περί "καλών" ή "κακών" κτιρίων. Τα κτίρια δεν έχει νόημα να τα προσεγγίζουμε με άξονα το γούστο, δηλαδή τι αρέσει στον έναν και τι στον άλλον καθώς το γούστο είναι υποκειμενικό. Τα κτίρια, ειδικά τα δημόσια, πρέπει να τα προσεγγίζουμε επιστημονικά, μέσω της Αρχιτεκτονικής και της Ιστορίας των πόλεων. Άρα ακόμα και αν σε κάποιον δεν "αρέσει" ένα κτίριο μπορεί να πρέπει να διατηρηθεί αν σύμφωνα με τους ειδικούς (τους κριτικούς δηλαδή και τους ιστορικούς της αρχιτεκτονικής) είναι ένα καλό δείγμα του συγκεκριμένου στυλ που εκπροσωπεί. Να φέρω ένα παράδειγμα από την ζωγραφική: μπορεί σε κάποιον να μην "αρέσει" ο ιμπρεσιονισμός (εμένα π.χ. πραγματικά δεν μου αρέσει), αλλά θα ήταν έγκλημα να καταστρέψει κανείς για αυτόν τον λόγο ένα έργο του Μονέτ! Επίσης στην σύγχρονη διεθνή συγκυρία αν θέλουμε πραγματικά να κάνουμε σε εκείνο το σημείο ένα τοπόσημο της πόλης αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να ανακαινίσουμε, να ανασχεδιάσουμε και να επανερμηνεύσουμε το εμβληματικό κτίριο που ήδη έχουμε! Εδώ ένα διάσημο αντίστοιχο παράδειγμα ανασχεδιασμού ενός βιομηχανικού χώρου που μετεξελίχθηκε στο καταπληκτικό κτίριο σύγχρονης τέχνης Tate Modern στο Λονδίνο: https:/www.archdaily.com/429700/ad-classics-the-tate-modern-herzog-and-de-meuronΚαλύτερα να υιοθετήσουμε δηλαδή μια στάση που δείχνει σεβασμό στην Ιστορία της πόλης, οικολογική ευαισθησία και όχι μια τάση "εντυπωσιασμού" όπως κάνουν άλλες χώρες, το Ντουμπάι για παράδειγμα. Εξάλλου πώς θα διακριθούμε σήμερα σε ένα διεθνές στερέωμα με το δικό μας τοπόσημο; Σίγουρα δεν έχουμε την οικονομική δυνατότητα να κάνουμε κάτι πραγματικά εντυπωσιακό όπως κάνουν στις μεγάλες πρωτεύουσες του κόσμου, στην Νέα Υόρκη ή στο Λονδίνο. Η χώρα μας δεν έχει αυτά τα χρήματα. Άρα καλύτερα να συμβάλουμε με ένα κτίριο που προτείνει μια πιο κοινωνικά και οικολογικά προσανατολισμένη στάση. Τέλος να θυμηθούμε ότι η Πάτρα είναι μια πόλη βιομηχανική. Το μοντέρνο κίνημα ήταν ένα κίνημα που πίστεψε στην εκβιομηχάνιση. Άρα καταστρέφοντας αυτό το έργο είναι σαν να σβήνουμε μια σημαντική πτυχή της ιστορίας της πόλης μας. Δεν είναι σωστό να το κάνουμε. Πρέπει να πάρουμε αυτή την πτυχή της ιστορίας μας και με σεβασμό να την κάνουμε να λάμψει στο τώρα. AD Classics: The Tate Modern / Herzog & de Meuron»">Tate Modern στο Λονδίνο. Καλύτερα να υιοθετήσουμε δηλαδή μια στάση που δείχνει σεβασμό στην Ιστορία της πόλης, οικολογική ευαισθησία και όχι μια τάση "εντυπωσιασμού" όπως κάνουν άλλες χώρες, το Ντουμπάι για παράδειγμα. Εξάλλου πώς θα διακριθούμε σήμερα σε ένα διεθνές στερέωμα με το δικό μας τοπόσημο; Σίγουρα δεν έχουμε την οικονομική δυνατότητα να κάνουμε κάτι πραγματικά εντυπωσιακό όπως κάνουν στις μεγάλες πρωτεύουσες του κόσμου, στην Νέα Υόρκη ή στο Λονδίνο. Η χώρα μας δεν έχει αυτά τα χρήματα. Άρα καλύτερα να συμβάλουμε με ένα κτίριο που προτείνει μια πιο κοινωνικά και οικολογικά προσανατολισμένη στάση. Τέλος να θυμηθούμε ότι η Πάτρα είναι μια πόλη βιομηχανική. Το μοντέρνο κίνημα ήταν ένα κίνημα που πίστεψε στην εκβιομηχάνιση. Άρα καταστρέφοντας αυτό το έργο είναι σαν να σβήνουμε μια σημαντική πτυχή της ιστορίας της πόλης μας. Δεν είναι σωστό να το κάνουμε. Πρέπει να πάρουμε αυτή την πτυχή της ιστορίας μας και με σεβασμό να την κάνουμε να λάμψει στο τώρα.

AD Classics: The Tate Modern / Herzog & de Meuron»

Ποια είναι η Μυρτώ Κιούρτη

Η Μυρτώ Κιούρτη τελείωσε τα Αρσάκεια Σχολεία Πατρών (βαθμός 19,80/20,00). Σπούδασε στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, (μπήκε τρίτη, στο πέμπτο έτος βγήκε πρώτη ανάμεσα σε όλους τους φοιτητές της Σχολής-ισοβάθμια με 1 και τελείωσε με βαθμό 8,74/10,00). Παρακολούθησε το μεταπτυχιακό Master of Science in Advanced Architectural Design στο Columbia University στη Νέα Υόρκη. Εκπόνησε διδακτορική διατριβή με θέμα τη διασύνδεση του σχεδιασμού της κατοικίας με τον ψυχισμό του κατοίκου. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της έχει πάρει υποτροφίες και βραβεία από τα εξής ιδρύματα: ΙΚΥ, Ωνάσης, Fulbright, London School of Economics, ΤΕΕ, Gerondelis, Καυταντζόγλου, Θωμαΐδης, Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία.

Έχει παρουσιάσει ερευνητική της δουλειά σε συνέδρια στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, στο London School of Economics, στο Paris-Sorbonne, και στο Milan School of Architecture. Ήταν υπεύθυνη ομάδας 22 αρχιτεκτόνων, καλλιτεχνών και ανθρωπολόγων, στη δράση “Επανα/κατοικήσεις”. Στόχος της δράσης ήταν ο ανασχεδιασμός τυπικών Αθηναικών διαμερισμάτων με στόχο μέσα από την αναμόρφωση αυτών των "αστικών κυττάρων"  σιγά σιγά να αλλάξει ολόκληρη η πόλη. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν το 2016 στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, στην τηλεόραση (ΕΡΤ, STAR) και δημοσιεύτηκαν σε βιβλίο με τον ίδιο τίτλο από τις εκδόσεις ΠΟΤΑΜΟΣ. 

Σήμερα διδάσκει το μάθημα του Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών. Επίσης διδάσκει στο μεταπτυχικό της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. Εκπονεί μεταδιδακτορική έρευνα στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου με θέμα “Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός και Ταυτότητες Κατοίκων: Πτυχές πολιτισμικής Ιστορίας της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής.” Συμμετέχει στην ομάδα της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, με υπεύθυνο τον πολεοδόμο Θάνο Παγώνη, η οποία διερευνά και ανασχεδιάζει τον λόφο του Λυκαβηττού, σε συνεργασία με το Δήμο Αθηναίων. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας πρότεινε το concept "Λυκαβηττός - Το μάτι της Αθήνας", όπου ο Λυκαβηττός αντιμετωπίζεται ως ο "δικός μας", φυσικός, εναλλακτικός ουρανοξύστης, ή αλλιώς το Αθηναικό Alter Ego του Πύργου του Άιφελ, του Empire State Building ή του London Eye. Η ιδέα είχε πολύ μεγάλη επιτυχία και ο Δήμος Αθηναίων την υποστηρίζει και την προωθεί.

 Από το 2002 διατηρεί αρχιτεκτονικό γραφείο στην Πάτρα με παράρτημα στην Αθήνα. Στο πλαίσιο του γραφείου της εκπονεί έργα εφαρμόζοντας την πρωτότυπη μεθοδολογία αρχιτεκτονικού σχεδιασμού που ανέπτυξε στη διατριβή της. Έχει εκπονήσει, μεταξύ άλλων, 25 μελέτες μονοκατοικιών εκ των οποίων έχουν κατασκευαστεί οι 7, μια μελέτη πολυκατοικίας που είναι υπό κατασκευή, 18 μελέτες αναδιαμόρφωσης διαμερισμάτων εκ των οποίων υλοποιήθηκαν οι 10, 5 μελέτες δημοσίων έργων εκ των οποίων το 1 κατασκευάστηκε και 39 μελέτες εργασιακών και εμπορικών χώρων εκ των οποίων οι 31 έχουν υλοποιηθεί.

Το έργο της έχει διακριθεί στα Βραβεία του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, δύο φορές στα ΒΡΑΒΕΙΑ ΔΟΜΕΣ. Έχει κερδίσει το Βραβείο Ουτοπικής Πρότασης στον πανευρωπαϊκό διαγωνισμό “Rethink Athens” και το Πρώτο Βραβείο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό για τα γραφεία πολιτικού κόμματος. Το έργο της έχει παρουσιαστεί σε εκθέσεις αρχιτεκτονικής όπως στο μουσείο Μπενάκη σε εκθέσεις του ΕΙΑ και του περιοδικού ΔΟΜΕΣ, στην 5η Πανελλήνια Έκθεση Αρχιτεκτονικού Έργου ΣΑΝΑ και στην έκθεση “Re-materializing Culture”, στο ίδρυμα Κακογιάννη. Έργα της έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά όπως Τα Νέα, Ελευθεροτυπία, Το Ποντίκι, Athens Voice, Ε, City Press, Βημαgazino,  Αθηνόραμα, Popaganda, Microcosmos, The Best, Metropolis, Happy, κ.α.

 Είναι μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής. Ήταν για δύο χρόνια εδικός γραμματέας του Συνδέσμου Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση (2013-2015). Ήταν υπεύθυνη συντονισμού της 6ης Πανελλήνιας Έκθεσης Αρχιτεκτονικού Έργου Walls (ΣΑΝΑ 2009) και εκλεγμένο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Νομού Αχαΐας (2007-2010).