1821, η αρχή που δεν ολοκληρώθηκε

Η Πατρινή συγγραφέας μιλά με αφορμή το βιβλίο της «1821, η αρχή που δεν ολοκληρώθηκε», το οποίο μεταφράστηκε και στ΄αγγλικά

Tην έχουν χαρακτηρίσει ως την Ελληνίδα Άγκαθα Κρίστι, έχει ζήσει τους σημαντικότερους σταθμούς της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας αλλά κυρίως αποτελεί έμπνευση για τον τρόπο που πορεύεται στη ζωή. Κι αυτό μπορείς να το διακρίνεις από τη ζωηράδα με την οποία σου απαντά στην συνηθισμένη ερώτηση «πώς είστε», μέχρι τη δυναμικότητά της να πάρει τη ζωή στα χέρια της σε μια εποχή που για τις γυναίκες δεν αποτελούσε σύνηθες φαινόμενο.

Φέτος συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και η Αθηνά Κακούρη μιλά στο thebest.gr με αφορμή το βιβλίο της «1821, η αρχή που δεν ολοκληρώθηκε», το οποίο μεταφράστηκε και στ΄αγγλικά υπό τον τίτλο «1821: Τhe Founding of Modern Greece».

Μιλάμε για τη μεγαλύτερη παθογένεια του σύγχρονου ελληνικού κράτους, για την Πάτρα που για εκείνη «ἔχει μείνει σταματημένη στον χρόνο. 1930 μέ 1960», για το meToo, αλλά και για το απόσταγμα της δικής της διαδρομής που της ζητήσαμε να μας δώσει ως συμβουλή η προτροπή και το οποίο συνοψίζεται στο «Να αναλαμβάνεις τις ευθύνες σου. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ικανοποίηση ἀπ’ αὐτό και καλύτερος οδηγός για τις πράξεις σου».

Η κ. Κακούρη μας απαντά γραπτώς, εξ ου και το πολυτονικό σύστημα που είναι το αγαπημένο της και μας θυμίζει μια άκρως ενδιαφέρουσα εκδοχή της ελληνικής γλώσσας.

Φέτος συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και δανείζομαι τον τίτλο του βιβλίου σας «1821, η αρχή που δεν ολοκληρώθηκε» για να ρωτήσω ποια είναι αυτή η αρχή που δεν ολοκληρώθηκε και γιατί; Τι χρειάζεται να γίνει για να ολοκληρωθεί;

«Ἡ Ἀρχή ἦταν ἡ Ἐπανάσταση τό 1821. Ὁ σκοπός αὐτῆς τῆς Επανάστασης ἦταν νά ἐλευθερωθεῖ τό Γένος, ὁλόκληρο τό Γένος. Ἀλλά τά ὅρια πού ἐπεβλήθησαν στό νέο κράτος μετά τό τέλος τοῦ πολέμου -ἠ γραμμή Ἀμβρακικου Παγασητικοῦ- περιέκλειαν μόλις τό ἕνα τρίτο τοῦ Γένους. Ἔξω ἔμεινε ἡ Σάμος, πού ἦταν ἐλεύθερη καί αὐτοδιοικούμενη. Ἔξω ἠ Κρήτη. Ἔξω τό Σούλι, ἡ Νάουσα, ἠ μαρτυρική Χίος... Ἔξω παρά λίγο νά μείνει ἀκόμη καί τό Μεσολόγγι. Ὁ σκοπός τῆς Ἐπανάστασης ἑπομένως, δέν ὁλοκληρώθηκε.

Τό ἀποτέλεσμα ἦταν πώς ἀκολουθησαν μιά σειρά ἀπό ἐπαναστάσεις στην Κρήτη, ταραχές στα βόρεια σύνορα, οἱ ἄκαρπες προσπάθειες τοῦ Ὄθωνος νά ἐπεκτείνει τά ὅρια τοῦ κράτους, ὁ πόλεμος τοῦ 1897 καί τέλος οἱ νικηφόροι Βαλκανικοί πόλεμοι, 1912-13. Καί πάλι ὄμως, ἐδαφικά ὁλοκλήρωση δέν εἶχε συντελεστεῖ καθώς ἔμεναν ἀκόμη ἔξω ἠ Κύπρος , ἡ Θράκη, ὁ Πόντος, ὁρισμένες περιοχές στήν δυτική Μικρασία, ὅπου οἱ ἐλληνικοί πληθυσμοί πλειοψηφοῦσαν.

Ἀλλα καί ἀπό ἄλλη ἄποψη ἡ ἀρχή, δηλαδη ἡ Ἐπανάσταση, δέν ὁλοκληρώθηκε γιατί ἀντί νά διοικηθεῖ ἡ Ἐλλάς ἀπό τούς Ἔλληνες, ὅπως εἶχε ἀρχίσει να τό κάνει ὀ Καποδίστριας, ἐκεῖνος μέν δολοφονήθηκε ἠ δέ χώρα παραδόθηκε σἐ τρεῖς ξένες Δυνάμεις, μέ ἀμφιλεγόμενα ἀποτελέσματα».

Για ποιο λόγο το βιβλίο μεταφράστηκε και στ΄αγγλικά; Σε ποιους απευθύνεται και ποιος ήταν ο λόγος για τον οποίο το γράψατε;

«Τό βιβλίο εἶναι μιά ἁπλή, εὐκολοδιάβαστη καί σύντομη ἀφήγηση τῶν κυριοτέρων γεγονότων τῆς Ἐπανάστασης καί τῶν ὅσων ἔκαμε ὀ Καποδίστριας γιά νά θεμελιώσει κράτος.. Θεωρήσαμε λοιπόν ὄτι θα ἐνδιέφερε ὅλες τίς πολυάριθμες ἑλληνικές παροικίες στίς ΗΠΑ, στήν Αὐστραλία και ἀλλοῦ, ὅπου οἱ νεώτεροι δεν ξέρουν πλεόν ἐλληνικά ἐνδιαφέρονται ὅμως γιά τόν τόπο τῆς καταγωγῆς τους καί τό πῶς ἰδρύθηκε τό νέο ἑλληνικό Κράτος.

Τό βιβλίο κυκλοφορεῖ καί σέ ebook, πράγμα πολύ χρήσιμο καθώς τά ταχυδρομικά ἀκριβαίνουν πολύ καί ἀργοῦν ἀκόμη περισσότερο. Ὁ τίτλος εἶναι 1821, The Founding of Modern Greece» καί ὁ τροπος εἶναι νά μπεῖ κανείς ,www.vivliopoleiopataki.gr και στην Αναζήτηση να γράψει τον τίτλο του βιβλίου '' 1821: The founding of Modern Greece'' (e-book)ή το ISBN 97896016-9594-5».

Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη «παθογένεια» του σύγχρονου ελληνικού κράτους το οποίο λόγω της τουρκοκρατίας έχει διαφορετική ιστορία και εξέλιξη ως και σήμερα σε σχέση με άλλα κράτη της Ευρώπης;

«Ἡ Κοινοβουλευτική Δημοκρατία εἶναι ένα σύστημα γιά νά γεφυρώνονται οἱ διαφορές μεταξύ τῶν πολιτῶν,να ἐξευρίσκονται συμβιβαστικές λυσεις ἔτσι ὥστε νά διευκολύνεται ἠ πορεία τῆς χώρας καί ἠ πρόοδός της. Ἡ δική μας παθογένεια εἶναι ὅτι ἐδῶ το σύστημα στρεβλώθηκε ἐξ ἀρχῆς. Θεωρήθηκε ὅτι τά κόμματα ὐπάρχουν μόνον γιά νά κυβερνοῦν. Μόλις χάσουν την ἐξουσία, νομιμοποιοῦνται νά ἀρχίζουν τή λυσσαλέα προσπάθεια νά ρίξουν τήν κυβέρνηση, τήν ὀποιαδήποτε κυβέρνηση. Ἤδη ἐπί Καποδίστρια, θεμιτές για τήν ἀντιπολίτευση θεωρήθηκαν ὅλες οἱ ἀκρότητες. Μοναδικός στοχος ἦταν να ὐποσκάψουν τόν Κυβερνήτη με ὁποιοδήποτε μέσον: μέ ψεύτικες κατηγορίες, μέ ὕβρεις, μέ ὑποδαύλιση τῶν παθῶν, μέ ἀντίσταση στίς Ἀρχές. Θεμιτό θεωρήθηκε νά συνεργάζεσαι μυστικά μέ ξένες Δυνάμεις καί νά χρηματοδότεῖσαι ἀπό αὐτές. Θεμιτο καί νά ἀδιαφορείς γιά τό γενικό καλό, βάζοντας πάνω ἀπ’ὅλα τά στενό, ἀτομικό/κοματικό συμφέρον.

Αὐτά ύπῆρξαν τά θλιβερά χαρακτηριστικά τῆς ἀντιπολίτευσης πρός τόν Καποδίστρια. Αυτά ὁδήγησαν στόν φόνο του. Ἀλλά δέν καταδικάστηκαν τότε. Ἔτσι, ὑἱοθετήθηκαν καί συνεπῶς, γιά τήν κακή μας τύχη, ἐξακολουθοῦν νά γίνονται ἀποδεκτά ἀκόμη σήμερα».

Πήρατε τη ζωή στα χέρια σας σε μια εποχή που ήταν τολμῶ να πω ‘απαγορευμένο’ για τις γυναίκες. Ξεκινήσατε να γράψετε αστυνομικά σε μια εποχή που μόλις είχατε χωρίσει και προσπαθούσατε να σταθείτε στα πόδια σας.Πώς το βιώσατε όλο αυτό στο κοινωνικό πλαίσιο της τότε εποχής;Ποιες ήταν οι σκέψεις και τα συναισθήματά σας;Ποια ήταν τα ‘όπλα’ σας για να τραβήξετε τον δικό σας δρόμο;

«Ὑποθέτω ὅτι μέ τό «πήρατε στα χέρια» σας ἐννοεῖτε ὄτι πῆρα διαζυγιο καί ἐργάστηκα. Ναι, αὐτό στίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ 1950 ἦταν πράγμα μᾶλλον σπάνιο. Ἀλλά δέν ἦταν ἀπαγορευμένο, δέν ἦταν ἀνήκουστο. Ἐπί πλέον οἱ γονεῖς μου μᾶς εἶχαν ἀσκήσει, ἐμᾶς τά τρία τους παιδιά, νά κοιτάζουμε τήν πραγματικότητα στα μάτια, νά ζυγιάζουμε τά πράγματα, νά ἀποφασίζουμε ἐλεύθερα καί νά ἀναλαμβάνουμε τίς εὐθύνες τῶν πράξεων μας. Καθως λοιπόν οὔτε ὀ πατέρας, οὔτε ἡ μητέρα μου οὔτε κανένα ἄλλο μέλος τῆς οἰκογένειας ἔδειξε τήν παραμικρή ἀποδοκιμασία γιά τίς ἀποφάσεις μου, ὀ εὑρύτερος κοινωνικός μας κύκλος ἀκολούθησε τήν ἴδια στάση ἀποδοχῆς. Δέν συνάντησα πουθενά καμια ἀπολύτως δυσκολία τέτοιας μορφῆς».

Το τελευταίο διάστημα έρχονται στο φως όλο και περισσότερες καταγγελίες για κακοποίηση ή εκφοβισμό από άνδρες και γυναίκες. Πώς σχολιάζεται το ελληνικό #MeToo;

«Σαστίζω και θλίβομαι. Ἐγώ, βλέπετε, δέν εἶχα καμία τέτοια ἐμπειρία. Κανείς δέν βίασε οὔτε κακοποίησε οὔτε ἐξεφόβισε ἐμἐνα ἤ κάποια ἀπό τίς δυό ἀδελφές μου. Βέβαια ὀ πατέρας μας μᾶς εἶχε διδάξει – καί διαρκῶς μας ἐπαναλάμβανε – πώς πρέπει νά σεβόμαστε τόν ἐαυτό μας καί νά κρατᾶμε τις ἀποστάσεις μας. Μᾶς εἶχε ἀκόμη διδάξει ὅτι δέν ἔπρεπε ποτέ νά διστάσουμε νά καταγγείλουμε δημόσια ὄτι στραβό βλέπαμε γύρω μας. Τό ἔκανε καί ὁ ἴδιος ταχτικά μέ τά χρονογραφήματά του στόν τοπικό τύπο.

Ἑπομένως, αὐτά πού ἀκούγονται σήμερα, γιά πράγματα πού ἔγιναν πρίν ἀπό δεκαετίες καί καταστάσεις πού συνεχίζονταν ἔκτοτε δίχως κανείς ποτέ νά ἀντιδράσει δημόσια, και ἐπίσης ὀ τρόπος μέ τόν ὀποῖον ἀκούγονται τώρα, ἐμένα μέ σαστίζουν καί μέ λυποῦν».

Έχετε ζήσει τα σημαντικότερα γεγονότα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και η μεγάλη ιστορία συνάντησε εκ των πραγμάτων πολλές φορές την ιστορία της δικής σας ζωής. Ποιο περιστατικό που σας έχει μείνει χαραγμένο θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

«Η ὁμοψυχία πού σάρωσε ὁλόκληρη τή χώρα μέ τό ξέσπασμα τοῡ πολέμου τό 1940. Ὁ καθένας μας, μικρός καί μεγάλος, ἄντρας καί γυναίκα, παράτησε ὅ τι μας χώριζε γιά νά ριχτεῖ ὅπου εὕρισκε πεδίον προσφορᾶς. Ἀπό τούς μεγαλογιατρούς πού ἔκλειναν τίς κλινικές τους καί ἔσπευδαν νά ἀνοίξουν ἐθελοντικά χειρουργεῖα στό μέτωπο, ὡς τά συνεργεῖα γιά τό πλέξιμο καλτσῶν πού ἄνοιγαν αὐθορμητως σέ κάθε σπίτι. Ξαφνικά εἴχαμε βάλει κατά μέρος τά κουτσομπολιά, τίς ψωροπερηφάνειες, τίς μικροκακίες μας, καί νοιώσαμε ὅλοι ἀδελφωμένοι στήν κοινή προσπάθεια νά ἀνακουφίσουμε τούς φαντάρους μας.

Λυπᾶμαι ὅσους ποτέ δέν ἔζησαν σέ ἕνα τέτοιο κλίμα καί ἀκόμη περισσότερο αὐτούς πού σήμερα πασχίζουν διαρκῶς νά καλλιεργήσουν τό ἀντίθετο».

Διάγουμε τα χρόνια του κορωνοϊού εδώ και ένα χρόνο. Σας φοβίζει o ιός και οι πολλαπλές επιπτώσεις του και αλλαγές που έχει επιφέρει στις ζωές όλων;Εσείς πώς αντιμετωπίζετε την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί;

«Ὁ ἱός σκοτώνει καί ἅρα λογικό είναι νά μέ φοβίζει. Ἀλλά καί τό αὐτοκίνητο μέ φοβίζει, ἐπειδή ξέρω ὅτι σκοτώνει, ἐντούτοις τό μεταχειρίζομαι, λαβαίνοντας φυσικά τά μέτρα μου. Τό ἴδιο και μέ τόν ἱό. Μέ φοβίζει – δέν μέ παραλύει.

Μοῦ ἔχει ἀλλάξει τή ζωή; Ναί, σέ πολλά, ἀλλά ὄχι σέ ὅλα ουτε κἄν στα βασικότερα. Δέν πεινάω, δέν κρυώνω, δέν μένω στό σκοτάδι...Μᾶς εἶπαν νά μείνουμε σπίτι μας, ἐμεῖς οἱ ἡλικιωμένοι, καί μολονότι εἶναι κουραστικό, μένω σπίτι μου, φοράω τή μάσκα μου ὅταν βγῶ, σταμάτησα τίς χειραψίες καί τίς ἀγκαλιές...

Ἡ τωρινή πανδημία εἶναι μιά παγκόσμια δοκιμασία. Ἀλλά ἀφ’ἑνος ἡ ταχύτητα τῆς ἐφευρέσεως καί παραγωγῆς ἐμβολίων εἶναι ἀξιοθαύμαστη. Ἀφ’ἑτέρου τό κράτος μας λειτούργησε ἀποτελεσματικά καί οἱ ἐπιδόσεις μας στήν ἀντιμετώπισή τῆς ἀρρώστειας εἶναι μέχρι τώρα λαμπρές, συγκρινόμενες μέ ἄλλες, πολύ ἰσχυρότερες χῶρες. Αὐτό τό σημειώνω μέ ἀνακούφιση και ἀναπέμπω καθημερινά τίς εὐχαριστιες μου στό Θεό καί τούς ...ἐπί γῆς ἐκτελεστάς τῶν βουλήσεων Του.

Βεβαίως, γιά τόν καθένα μας χωριστά, ὀ ἐγκλεισμός, ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό τούς ἀγαπημένους μας, ἡ στέρηση τῶν κοινωνικῶν ἐπαφῶν, είναι δὐσκολη.

Ἀλλά δεκάδες φορές πιό δύσκολη εἶναι ἡ κατάσταση γιά τούς επιχειρηματίες. Τά κατεβασμένα ρολλά στα μαγαζάκια τῆς γειτονιᾶς μου, μοῦ προκαλοῦν μεγάλη θλίψη. Δυσβάστακα εἶναι τά βάρη πού ἔχουν πέσει στούς ὤμους αὐτῶν τῶν συνανθρώπων μας.

Καί μά τήν ἀλήθεια, δέν ξέρω πῶς νά χαρακτηρίσω ἐκείνους πού μέ τίς ἀνευθυνότητές τους, συμβάλουν στήν ἐπιδείνωση και τήν παράταση τῆς δυστυχίας. Ἀγανακτεῖ ἡ ψυχή μου μέ τέτοια συμπεριφορά, ἀπ’ὄπου κι ἄν πηγάζει καί κατευθύνεται..».

Tι είναι η Πάτρα για σας;

«Ἡ Πάτρα γιά μενα ἔχει μείνει σταματημένη στό χρόνο. 1930 μέ 1960. Οὔτε ἡ πόλη ἐκείνη ὐπαρχει πλέον οὔτε οἱ λίγες προσωπικότητες πού ἔδιναν τόν τόνο στήν κοινωνία της. Γιά μένα ὅμως αὐτή ἐξακολουθει νά εἶναι ἡ Πάτρα, μιά πόλη σέ ἀνθρώπινα μέτρα, μέ ζωηρό λιμάνι, δυό ζαχαροπλαστεία και ἕνα καφφενεῖο στήν Ἀγίου Νικολάου, πάμπολλα μαγαζιά καί μαγαζάκια. Μιά πόλη ἀστῶν, -ὁ τόπος τῶν ὀνειρεμένων παιδιῶν καί νεανικῶν μου χρόνων,- ὅπου ἡ ὑποχρέωση προσφορᾶς πρός τό σύνολον συνόδευε τήν εὐμάρεια, ἡ δουλειά καί ἡ προσωπική ζωή ἦταν σύμμεικτες, καί τήν μεγαλοπρεπῆ θέα τῆς δύσης ἀπο τό μπαλκόνι μας τήν ἀρωμάτιζε ἡ μεγάλη μπουγαρινιά τῆς μητέρας μου».

Ποιο είναι το απόσταγμα της δικής σας διαδρομής το οποίο θα δίνατε ως συμβουλή ή προτροπή αν κάποιος σας το ζητούσε;

«Νά ἀναλαμβάνεις τίς εὐθύνες σου. Δέν ὐπάρχει μεγαλύτερη ἰκανοποιηση ἀπ’αὐτό καί καλύτερος ὀδηγός γιά τίς πράξεις σου. Νά ἀναγνωρίζεις πώς γιά τίς ἐπιτυχίες, ἀλλά καί γιά τίς ἀποτυχίες σου, τόν βασικό ρόλο τόν κρατᾶς ἐσύ. Τά γεγονότα δέν θα ὑποκύψουν στα γοῦστα σου - ἄν τά ἀγνοήσεις, θα τό πληρώσεις ἀλλά κι αὐτό εἶναι ἐπιλογή σου.

Βλέπετε, δέν ἔχω καθόλου ὑπομονή, μέ ἐκεῖνα τά λογῆς λογῆς «Ἡ Εὔα μέ ἡπάτησε».

Ετοιμάζετε νέο βιβλίο, ποιο θα είναι το επόμενο βήμα σας;

«Ναί. Ἀμέσως μόλις ὐποχωρήσει ἡ πανδημία καί ἐπανέλθουμε σέ κάποιο κανονικό ρυθμό, θα κυκλοφορήσει ἔνα νέο βιβλιο μου. Είναι μιά σύντομη Ἱστορία τῶν 40 πρώτων χρόνων τοῦ κράτους μας: Έπανάσταση. Καποδίστριας. ὌΘων, 1821 μέ 1862. Θά κυκλοφορήσει ἀπό τίς Ἐκδόσεις Καπόν καί πάλι, μέ καλή εἰκονογράφιση. Τό ὀνομάζω «Ἕνα Αλφαβητάρι» γιατί περιλαμβανει τά στοιχειώδη, ἀλλά καί ἀπολύτως οὐσιώδη, γιά ὄποιον θέλει νά καταλάβει τό πῶς ἔκαμε τό κράτος μας τά πρῶτα του βήματα».