Ο ξεσηκωμός της Πάτρας- Όλα τα γεγονότα που οδήγησαν στην πολιορκία του κάστρου

Προετοιμασία από τη Φιλική Εταιρεία

 Μετά το 1818, οπότε ο κεντρικός πυρήνας της Φιλικής Εταιρείας εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, άρχισε μια συστηματική επέκταση της μύησης σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Η μύηση γινόταν με τους "αποστόλους", οι οποίοι συνήθως ήταν άνθρωποι των όπλων (κλέφτες και παλαιοί μισθοφόροι των ναπολεοντείων πολέμων). Η Πελοπόννησος ήταν ο κύριος χώρος στρατολόγησης Φιλικών και εκεί εστάλησαν οι τρείς από τους δέκα πρώτους αποστόλους, ενώ ένας ακόμη εστάλη στη Μάνη.

Η Πελοπόννησος ήταν το πλέον παραγωγικό κέντρο κατηχήσεων στην Επανάσταση. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην κεντρική θέση που είχε η Πελοπόννησος στο σχέδιο έναρξης της Επανάστασης, όπως είχε καταστρωθεί από τους τελευταίους μήνες του 1820.

Ο λόγος για τον οποίο τελικά ο Αλ. Υψηλάντης άλλαξε το σχέδιο, παραμένει ανεξιχνίαστος για την ιστοριογραφία. Στην Πελοπόννησο μυήθηκαν στην Εταιρεία οι περισσότεροι κοινοτικοί και εκκλησιαστικοί παράγοντες. Λόγω των λειτουργικών προβλημάτων που δημιουργήθηκαν από την εισδοχή πολλών μελών, οι Φιλικοί της Πελοποννήσου τον Μάρτιο του 1820 ζήτησαν να σχηματιστεί μια τοπική Εφορία που να συντονίζει και να επιλύει τοπικά προβλήματα. Οι προτάσεις τους συντάχθηκαν πιθανότατα από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό και φέρουν τον τίτλο "Στοχασμοί των Πελοποννησίων περί του καλού συστήματος". Γενικά, ως έφοροι διορίζονταν από την Αρχή κορυφαία στελέχη των τοπικών κοινωνιών, με πλούτο, επιρροή και πρόσβαση στους μηχανισμούς διοίκησης.

Στην Πελοπόννησο ορίστηκαν τρεις κοτζαμπάσηδες (προεστοί) και τρεις ιεράρχες ως έφοροι, με επικεφαλής των Ιωάννη Βλασσόπουλο (πρόξενο της Ρωσίας στην Πάτρα) και δύο εμπόρους ως ταμίες.

Η παλαιότερη ιστοριογραφία έχει ισχυριστεί ότι αυτή η πρωτοβουλία των Πελοποννησίων ήταν μια προσπάθεια αμφισβήτησης της ηγεσίας της Φιλικής Εταιρείας και οφείλεται στον τοπικισμό των κοτζαμπάσηδων και στην προσπάθειά τους να ελέγξουν τις επαναστατικές κινήσεις. Ωστόσο τα σχετικά κείμενα δείχνουν ότι οι αρμοδιότητες της εφορείας της Πελοποννήσου ήταν παρόμοιες με της υπόλοιπης Ελλάδας και ότι αυτή υπαγόταν στις διαταγές του Υψηλάντη. Έτσι, η πλέον σύγχρονη ιστοριογραφική ανάλυση με βάση την αντίθεση παραδοσιακού-νεωτερικού δείχνει ότι οι προεστοί και ιεράρχες σταδιακά εντάσσονταν σε μοντέρνες (νεωτερικές) πολιτικές δομές, δίκτυα και σχέσεις εξουσίας, και αποδέχονταν τους επικεφαλής της συνωμοτικής οργάνωσης ως πολιτική αρχή του έθνους.

Η τοποθέτηση εφόρων δυσαρέστησε κάποιες οικογένειες κοτζαμπάσηδων (όπως η οικογένεια Περούκα), οι οποίες όμως δεν ήλθαν σε ρήξη με την Εταιρεία ούτε πρόδωσαν τη συνωμοσία. Η ισχυρότερη ένδειξη της προσήλωσης των κοτζαμπάσηδων και αρχιερέων στην ηγεσία της Εταιρείας ήταν ότι αποδέχθηκαν και υλοποίησαν το σχέδιό της για την έναρξη της Επανάστασης. Η λεγόμενη "μυστικοσυνέλευση" της Βοστίτσας στα τέλη Ιανουαρίου του 1821, ήταν μια σύσκεψη των μελών της εφορίας με τον απεσταλμένο του Υψηλάντη, τον Παπαφλέσσα.

Μεγάλο μέρος της ελληνικής ιστοριογραφίας συγκλίνει στην άποψη ότι στη Βοστίτσα διαρρήχθηκαν οι σχέσεις των τοπικών ηγετών με τον Παπαφλέσσα, και έκτοτε τα δύο μέρη κινήθηκαν χωριστά, ή και εχθρικά μεταξύ τους. Αυτή η άποψη βασίζεται σε επιλεκτική χρήση ορισμένων πηγών, όπως ο Φωτάκος, ο Φραντζής και ο Π.Π. Γερμανός. Όμως η συντονισμένη εξέγερση όλων των επαρχιών στο τρίτο δεκαήμερο του Μαρτίου δείχνει ότι δεν υπήρξε τέτοια ρήξη. Πιστεύεται ότι στη Βοστίτσα, παρά τις διαφωνίες, έγινε αποδεκτό το σχέδιο που είχε εκπονηθεί στο Ισμαήλιο, δηλαδή έναρξη της Επανάστασης στην Πελοπόννησο με την άφιξη του Αλ. Υψηλάντη στη Μάνη.

Ιστορικό της εξέγερσης

Σε πολλά μέρη της Πελοποννήσου, γίνονταν επαναστατικές προετοιμασίες αρκετούς μήνες πριν την επίσημη κήρυξη της Επανάστασης. Στην Πάτρα από τον Φεβρουάριο του 1821 οι Πατρινοί είχαν αρνηθεί να πληρώσουν τους φόρους και άρχισαν να κυκλοφορούν στην πόλη ένοπλοι. Για την ολιγοήμερη και ώριμη φάση της εξέγερσης ελάχιστα αναφέρουν οι Έλληνες ιστορικοί και απομνημονευματογράφοι. Ακόμη και ο αυτόπτης Παλαιών Πατρών Γερμανός δίνει μόνο το περίγραμμα των γεγονότων στα ενθυμήματά του.

Αμέσως μετά το ξέσπασμα της επανάστασης στα Καλάβρυτα που γενικεύτηκε στις 21 Μαρτίου του 1821 με την κατάληψη της πόλης, άρχισε να εκδηλώνεται ένας έντονος αναβρασμός στην πόλη της Πάτρας με απειλές κατά των Ελλήνων.

Στις 21 Μαρτίου 1821 ένοπλοι τούρκοι στρατιώτες, μεθυσμένοι σε ένα ρακοπωλείο, έβαλαν φωτιά  απέναντι από το αρχοντικό του προεστού Ιωάννη Παπαδιαμαντόπουλου στον Άγιο Δημήτριο (σημερινή οδός Αγίου Δημητρίου).  Άρχισαν αμέσως με άγριες κραυγές να περικυκλώνουν  το αρχοντικό για το οποίο είχαν υποψίες και πληροφορίες πως μέσα σε αυτό έκρυβαν όπλα. Οι πόρτες του αρχοντικού ήταν αμπαρωμένες και οι Τούρκοι πυροβολούσαν στα παράθυρα. Με τους πυροβολισμούς αυτούς σκότωσαν τον Αναστάσιο Παπαδιαμαντόπουλο, τον θείο του Ιωάννη. Όπως γράφει ο Γούδας, όταν ο Παπαδιαμαντόπουλος είδε νεκρό το θείο του, αποφάσισε να δώσει το σύνθημα της Επανάστασης. Όταν έφτασαν από διάφορα σημεία της πόλεως Έλληνες στρατιώτες και γενικεύτηκε η σύρραξη οι Τούρκοι υποχώρησαν και αναγκάστηκαν να κλειστούν στο Φρούριο (στο κάστρο της πόλης).

 Ταυτόχρονα τα κανόνια του κάστρου άρχισαν να βάλουν κατά του μητροπολιτικού ναού και άλλων σημείων της Άνω πόλης με αποτέλεσμα ν΄ ακολουθήσει χάος.

Τότε βρίσκονταν στην Πάτρα πολλοί Επτανήσιοι, μεταξύ των οποίων και Φιλικοί. Αυτοί βλέποντες τις φλόγες και τους πυροβολισμούς οπλίστηκαν και οχυρώθηκαν σε διάφορα μέρη. Μερικοί, μαζί με Πατρινούς, προχώρησαν προς την περιοχή Τάσι όπου συνήθως μαζεύονταν Τούρκοι. Εκεί συγκρούστηκαν για πρώτη φορά και σκοτώθηκε ο Κεφαλλονίτης Βασίλης Ορκουλάτος. Από εκεί αποσύρθηκαν προς την ενορία του Αγ. Γεωργίου. Από το βράδυ της ίδιας μέρας άρχισαν να αποσύρονται προς τα πλοία οι πρόξενοι ευρωπαϊκών κρατών για να σωθούν από την οργή των Τούρκων.

Αυτές τις ημέρες έδρασε ως επικεφαλής ομάδας ενόπλων και ο Παναγιώτης Καρατζάς, έμπιστος του πλούσιου εμπόρου και Φιλικού Ι. Παπαδιαμανατόπουλου και διακριθείς για την ανδρεία και τον πατριωτισμό του. Αυτός, θέλοντας να δώσει χρόνο στους Πατρινούς να απομακρύνουν τις οικογένειες και τα πράγματά τους, συνεννοήθηκε με τους Επτανήσιους Βαγγέλη Λιβαδά, (έμπορο), Νικόλαο Γερακάρη (φαρμακοποιό) και άλλους, και το βράδυ βγήκαν στους δρόμους καλώντας τον κόσμο σε επαγρύπνηση, ώστε οι Τούρκοι να νομίσουν ότι οι Έλληνες είναι πολλοί και σε επιφυλακή και να μήν τολμήσουν νυχτερινή έφοδο.

Ο άμαχος πληθυσμός κυρίως γυναικόπαιδα, έτρεχε στη «Ντογάνα» (=Τελωνείο) μπαίνοντας στη θάλασσα μέχρι το λαιμό ζητώντας να σωθεί από τα ελλιμενισμένα εκεί πλοία. Την επόμενη μέρα (22 Μαρτίου) κατά τον Τρικούπη κατ' άλλους στις 24 Μαρτίου οι Τούρκοι βρέθηκαν όλοι συγκεντρωμένοι στο κάστρο της Πάτρας απ' όπου κανονιοβολούσαν την πόλη. Σύντομα, οι σημαντικοί Αχαιοί της γύρω περιοχής άρχισαν να εισέρχονται στην πόλη με όσους οπλοφόρους μπόρεσε να συγκεντρώσει ο καθένας. Πρώτος εισήλθε περί το μεσημέρι ο Παπαδιαμαντόπουλος και μετά από αυτόν ο Ανδρέας Λόντος με κόκκινη σημαία με μαύρο σταυρό. Κατά τον Τρικούπη την ίδια ημέρα εισήλθαν στην Πάτρα και ο Π. Πατρών Γερμανός, ο επίσκοπος Κερνίτσης (Καλαβρύτων), ο Ζαΐμης και ο Ρούφος, ακολουθούμενοι από πλήθος οπλοφόρων και ροπαλοφόρων. Με την είσοδό τους οι Πατρινοί και άλλοι Έλληνες ζητωκραύγαζαν με ενθουσιασμό «Ζήτω η ελευθερία, ζήτωσαν οι αρχηγοί, και εις την Πόλιν να δώση ο Θεός».

Με ιδιαίτερη ζωντάνια και υποβλητικότητα τις δραματικές εκείνες εξελίξεις που συνέβαιναν στην Πάτρα περιγράφει στο ημερολόγιό του ο εκεί τότε πρόξενος της Γαλλίας Ούγος Πουκεβίλ (αδελφός του Φρανσουά Πουκεβίλ). Μόνο ως προς την ημερομηνία έναρξης των γεγονότων έχει υπάρξει διαφωνία με τους ιστορικούς. Γράφει λοιπόν ο Πουκεβίλ:

«Πάτρα 4 Απριλίου, (δηλαδή 23 Μαρτίου 1821), το βράδυ στις 6. Η φωνή της ελευθερίας ακούεται, φωτιά έχει αρχίσει μέσα στην πόλη... Ο αέρας που σπρώχνει τις φλόγες, μας απειλεί με γενική πυρκαϊά! Ο ήλιος έχει δύσει μέσα από ένα πέπλο κοκκινωπών καπνών... Ο πάταγος των σπιτιών, που γκρεμίζονται, οι αλλεπάλληλες κανονιές από το κάστρο, το σφύριγμα και η έκρηξη μερικών βομβών, οι φωνές των γυναικών και παιδιών, πάνω από 500, που έχουν προσφύγει στο γαλλικό προξενείο, σκορπίζουν παντού την σύγχυση και τον τρόμο. Ο ουρανός, σαν πύρινος θόλος μας φωτίζει με ένα φως μαυροκίτρινο. Η ταραγμένη θάλασσα μοιάζει να κυλά κύματα από αίμα, και το μεγαλύτερο μέρος από τα πλούτη της Πάτρας συσσωρεύονται στα δωμάτιά μου».

Στο μεταξύ ο Νικόλαος Λόντος κάλεσε τον Παλαιών Πατρών Γερμανό που ήταν στα Καλάβρυτα, καθώς και όλους τους οπλαρχηγούς της περιοχής, να σπεύσουν με τις ομάδες τους προς βοήθεια των Πατρινών. Έτσι τις ημέρες που ακολούθησαν άρχισαν να συρρέουν στην Πάτρα οπλισμένοι χωρικοί με τους αρχηγούς τους και να παίρνουν μέρος στον Αγώνα της πολιορκίας του Κάστρου.

Ο ρόλος των Άγγλων

 Η Αγγλική κυβέρνηση από την αρχή της Επανάστασης τήρησε εχθρική στάση κατά των Ελλήνων. Μερικοί από τους λόγους ήταν ότι η Επανάσταση απειλούσε τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και την εμπορική επικοινωνία με τις κτήσεις της Αγγλίας στην Ινδία, επίσης απειλείτο η ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη, ενώ η αγγλική εμπορική ναυτιλία δεχόταν ισχυρό ανταγωνισμό από την ελληνική που κυριαρχούσε στη Μεσόγειο.

Η φιλοτουρκική δράση του προξένου της Αγγλίας στην Πάτρα, του Φίλιπ Τζέιμς Γκρην (Philip James Green), σε συνδυασμό με άλλα γεγονότα, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέγερση και ίσως στη μετέπειτα πορεία της Επανάστασης. Οι Τούρκοι προειδοποιήθηκαν έγκαιρα για την εξέγερση και βοηθήθηκαν να αμυνθούν τις πρώτες ημέρες, έτσι ώστε κατάφεραν να κρατήσουν το κάστρο της Πάτρας έως το τέλος της Επανάστασης. Εκτιμάται ότι αν το κάστρο είχε πέσει στα χέρια των επαναστατών θα ήταν διαφορετική η τύχη του Μεσολογγίου και της Ρούμελης. Ο Γκρην υπήρξε φιλότουρκος και κατάσκοπος των Οθωμανών. Αντίθετα ο Γάλλος πρόξενος Υγκ Πουκεβίλ κράτησε ουδετερότητα αλλά πρόσφερε ανθρωπιστική βοήθεια στον ελληνικό πληθυσμό.

Οι Άγγλοι είχαν υιοθετήσει εχθρική στάση προς την Επανάσταση από την αρχή της. Επισήμως δήλωναν ότι τηρούσαν ουδετερότητα, αλλά στην πράξη συνεργάζονταν με τους Τούρκους και προκάλεσαν πολλά δεινά στους Έλληνες. Στη δράση αυτή συνέβαλε και ο Τόμας Μέτλαντ (Thomas Maitland), Ύπατος Αρμοστής της Βρετανίας στα Επτάνησα. Ο Γκρην με τον αδελφό του είχαν οργανώσει δίκτυο πρακτόρων και επικοινωνούσαν με τον Τούρκο πασά Χουρσίτ (που βρισκόταν στα Ιωάννινα) και με τους έγκλειστους στο κάστρο της Πάτρας Τούρκους, δίνοντάς τους πληροφορίες για τις κινήσεις των Ελλήνων. Ταυτόχρονα ο Γκρην ενημέρωνε τους προϊσταμένους του. Τις αναφορές του αυτές και άλλα σχετικά με την Επανάσταση εξέδωσε σε βιβλίο το 1827.

Ο Γκρην είχε ενημερωθεί για την επικείμενη επανάσταση μήνες πριν, από τον πρόξενο της Αγγλίας στην Αρκαδιά (Κυπαρισσία) Αναστάσιο Πασχαλίγκο. Στα χέρια του βοεβόδα της Κυπαρισσίας είχε πέσει γράμμα του Κολοκοτρώνη από τη Ζάκυνθο ο οποίος επικοινωνούσε με Πελοποννήσιους και τους ανέφερε ότι ετοιμάζεται να διεκπεραιωθεί στο Μωριά με Επτανήσιους ενόπλους.

Ο βοεβόδας ενημέρωσε τον αντικαταστάτη του Χουρσίτ στην Τριπολιτσά. Στις 17 Μαρτίου ο Γκρην πληροφορεί τους Τούρκους ότι κυκλοφορούν φήμες για επανάσταση. Οι Τούρκοι ανάγκασαν τους Έλληνες να σύρουν ως το κάστρο μερικά βαριά κανόνια που βρίσκονταν στην παραλία, και έκαναν επίταξη των φούρνων για να παράγουν παξιμάδι. Στις 21 Μαρτίου οι Τούρκοι έλαβαν μικρές ενισχύσεις από την Έπαχτο (Ναύπακτο) και τα Καλάβρυτα. Γύρω στις 23 Μαρτίου οι Άγγλοι υπήκοοι που βρίσκονταν στην Πάτρα επιβιβάστηκαν σε πλοία και κατέφυγαν στα Επτάνησα.

Στο μεταξύ ο Μέτλαντ απαγόρευσε σε υπήκοους των Επτανήσων να πολεμούν στο πλευρό των επαναστατών. Στις 3 Απριλίου διεκπεραιώθηκε από τη Στερεά στο Ρίο ο Γιουσούφ πασάς με 600 ενόπλους, με στόχο να λύσει την πολιορκία του κάστρου της Πάτρας. Η επιχείρησή του πέτυχε χάρις στην κατασκοπευτική δραστηριότητα του Γκρην και στην έλλειψη ηγεσίας στο ελληνικό στρατόπεδο. Ο Άγγλος πρόξενος είχε πληροφορηθεί ότι οι Έλληνες σκάβουν λαγούμι κάτω από τα τείχη του κάστρου για να το ανατινάξουν. Ενώ αυτό το λαγούμι ήταν στα τελειώματά του, ο Γκρην έστειλε τον αδελφό του στο Ρίο και ειδοποίησε τον Γιουσούφ. Η έλευσή του στην Πάτρα φόβισε τους πολιορκητές οι οποίοι διασκορπίστηκαν.

Ο Γκρην γράφει ότι διέσωσε στο προξενείο του αρκετούς Έλληνες. Αντίθετα ο Φιλήμων γράφει ότι οι πρόξενοι της Αγγλίας και της Ισπανίας δεν δέχτηκαν τα γυναικόπαιδα που ζήτησαν άσυλο. Ο ίδιος αναφέρει ότι ο Γκρην ζητούσε από τον Γιουσούφ πασά την εξόντωση των Ελλήνων. Γι' αυτό κάποια μέρα αποκεφαλίστηκαν έξη Έλληνες μπροστά στην πόρτα του Γκρην, την ώρα που ο τελευταίος έβγαινε από το σπίτι του. Στις 21 Μαΐου ο Γκρην έφυγε για τα Επτάνησα, αφού ο Γιουσούφ τον ειδοποίησε ότι σκοπεύει να ισοπεδώσει την Πάτρα.

Στην αφήγησή του για την Επανάσταση, ο Γκρην για να μειώσει τη σημασία των επιτυχιών των Ελλήνων στον θαλάσσιο πόλεμο, αναφέρει την άθλια κατάσταση του τουρκικού ναυτικού. Κατά τον ίδιο, το πρώτο τουρκικό κάστρο που κατέλαβαν οι επαναστάτες ήταν αυτό της Αρκαδιάς. Με τη μεσολάβηση του εκεί Άγγλου πρόξενου οι Τούρκοι έφυγαν σώοι με ελληνική συνοδεία, άλλοι προς το Ναυαρίνο και άλλοι προς την Τριπολιτσά.

Οι πρόκριτοι της Πάτρας απέστειλαν στον Γκρην επιστολή διαμαρτυρίας στην οποία τον κατηγορούν ότι έγινε αίτιος να σκοτωθούν πολλοί Έλληνες και τον καλούν «να δώκη λόγον εν καιρώ περί απάντων των ανωτέρω συμβεβηκότων και περί των ζημιών οπού παρανόμως έγινε αίτιος». Τον χειμώνα του 1821, Επτανήσιοι επαναστάτες βρήκαν τον Γκρην πάνω σε μια αγγλική γολέτα που είχαν αιχμαλωτίσει. Για εκδίκηση, ο Γκρην υπέστη γενναίο ξυλοδαρμό.

Ορκωμοσία αγωνιστών

 Την επομένη των παραπάνω γεγονότων (στις 22 Μαρτίου, κατ' άλλους στις 24-25 Μαρτίου) κατέφθασαν στην Πάτρα οι πρόκριτοι με τις ομάδες τους ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος, ο Ανδρέας Λόντος, ο Μπενιζέλος Ρούφος, ο Ανδρέας Ζαΐμης, ο Σωτήριος Θεοχαρόπουλος, ο Επίσκοπος Κερνίτσης και Καλαβρύτων Προκόπιος και ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄ επικεφαλής πολυάριθμων επαναστατών, περίπου 1.000, όπου και ο τελευταίος, στήνοντας έναν σταυρό στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου (Β.Α. της οποίας υπήρχε τότε ναός του Αγίου Γεωργίου), όρκισε τους παραπάνω αγωνιστές. Στο τέλος της τελετής εκείνης ακούσθηκαν οι ζητωκραυγές «Ελευθερία ή Θάνατος» καθώς «Και στην Πόλη να δώσει ο Θεός».
Την είσοδο του Γερμανού στην Πάτρα την 25 Μαρτίου επικεφαλής χιλιάδων ενόπλων αναφέρουν προς τους προϊσταμένους τους και οι πρόξενοι της Σουηδίας-Νορβηγίας και της Ολλανδίας στην Πάτρα. Ο πρώτος αναφέρει ότι ο Γερμανός και άλλοι προύχοντες «ενεφανίσθησαν και πάλιν» (την 25η Μαρτίου) χωρίς να εξηγείται εκεί τί εννοεί. Ο πρόξενος της Ολλανδίας αναφέρει ότι την ίδια μέρα οι επαναστάτες εχάραξαν σταυρό στην πλατεία του Αγ. Γεωργίου με τις λέξεις «Νίκη ή θάνατος».

Ο πίνακας του Βρυζάκη: Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί την σημαία της επανάστασης

Κατ' άλλες πηγές της εποχής η εν λόγω ορκωμοσία έγινε την 25η Μαρτίου του 1821 (όπως είχε οριστεί από τη Φιλική Εταιρεία) στη Μονή της Αγίας Λαύρας, ωστόσο οι περισσότεροι σύγχρονοι αμφισβητούν αυτό το γεγονός. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι η ορκωμοσία στην Αγία Λαύρα ναι μεν είναι πραγματικό γεγονός, αλλά πραγματοποιήθηκε όχι την 25η Μαρτίου αλλά την 17η Μαρτίου 1821, και ασφαλώς είναι το γεγονός που ενέπνευσε το 1851 τον εθνικό ζωγράφο Θ. Βρυζάκη να φιλοτεχνήσει τον περίφημο πίνακά του με θέμα την ορκωμοσία των αγωνιστών.

Άλλωστε στον πίνακα αυτό ο Π. Πατρών Γερμανός ευλογεί τη σημαία της Επανάστασης μπροστά στην Ωραία Πύλη μικρού ναού, και όχι στην ύπαιθρο, όπως έγινε στην περίπτωση της Πάτρας όπου η ορκωμοσία των αγωνιστών έγινε στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου, όπου υπάρχει στήλη με την επαναστατική διακήρυξη. Όσοι απορρίπτουν την άποψη αυτή τείνουν να ταυτίζουν ακόμα και τα πρόσωπα που απεικονίζονται στο συγκεκριμένο πίνακα με κάποιους από τους πρωταγωνιστές του ξεσηκωμού της Πάτρας.

Έτσι λοιπόν σύμφωνα με ανώνυμο παρατηρητή στον πίνακα διακρίνονται από αριστερά προς τα δεξιά, πρώτος ο Μπ. Ρούφος να ορκίζεται υψώνοντας το χέρι, δίπλα του ο Λόντος φέροντας τη σημαία, (που είχε υψώσει στο Αίγιο), πίσω τους διάφοροι άλλοι Πατρινοί αγωνιστές, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄ ευλογώντας τη σημαία, δεξιότερα ο τότε διάκος και μετέπειτα επίσκοπος Πατρών Θεόφιλος, ο επίσκοπος Κερνίτσης και Καλαβρύτων Προκόπιος (μη συλλειτουργών), προ αυτών πιθανώς οι αδελφοί Καλαμογδάρτες και δεξιότερα όλων ο Ανδρέας Ζαΐμης.

Αχαϊκόν Διευθυντήριον - Διακήρυξη

Αμέσως μετά συγκροτήθηκε η πρώτη επαναστατική Αρχή της Αχαΐας, το λεγόμενο «Αχαϊκόν Διευθυντήριον», με σκοπό την φροντίδα του επαναστατικού αγώνα στη ΒΔ. Πελοπόννησο, η οποία και επέδωσε «Προς τους εν Πάτραις προξένους των ξένων επικρατειών» προκήρυξη (μανιφέστο) με ημερομηνία 26 Μαρτίου δια της οποίας τονίζονταν η απόφαση των Ελλήνων «ν' απελευθερωθούν ή ν' αποθάνουν» και στη συνέχεια ακολουθούσε διεθνής έκκληση για συνδρομή στον ελληνικό Αγώνα. Την διακήρυξη υπογράφουν κατά σειρά οι: Αρχιεπίσκοπος Πατρών Γερμανός, Επίσκοπος Καλαβρύτων Προκόπιος, Ανδρέας Ζαΐμης, Ανδρέας Σ. Λόντος, Μπενιζέλος Ρούφος, Παπαδιαμαντόπουλος και Σωτηράκης (Σωτήριος Θεοχαρόπουλος).

Μετά άρχισε η στενή πολιορκία του κάστρου της Πάτρας στην οποία και διακρίθηκαν εκτός των παραπάνω αγωνιστών οι Πατρινοί: Π. Καρατζάς, οι αδελφοί Κουμανιώτες, ο Νικόλαος Λόντος, οι Καλαμογδάρτες κ.ά.

Τη διακήρυξη αυτή αναφέρει στους ανωτέρους του και ο Άγγλος πρόξενος Φ. Γκρην και μεταγράφει στο ιστορικό δοκίμιο που έγραψε επί των γεγονότων αυτών. Σημειώνεται ότι και οι Τούρκοι ζήτησαν από τους προξένους της Πάτρας την επέμβασή τους προκειμένου να συνετίσουν τους Έλληνες και να παραδώσουν τα όπλα, μάταια όμως, εκτός του Άγγλου προξένου Φίλιπ Γκρήν, που διευκόλυνε τα μέγιστα στην έλευση τουρκικών δυνάμεων για την αποκατάσταση της τάξης.

Καταστολή της εξέγερσης

Λίγες μέρες αργότερα στις 3 Απριλίου (Κυριακή των Βαΐων) και με υπόδειξη του Άγγλου προξένου, κατέφθασε στην Πάτρα ο Τούρκος στρατηγός Γιουσούφ Σέρεζλης ο οποίος και έλυσε την πολιορκία που επιχειρούσαν οι Έλληνες στο κάστρο ενώ ακολούθησε αυτόν στη συνέχεια ο Μουσταφά μπέης που κατευθύνθηκε προς το Αίγιο και την Τριπολιτσά. Στη συνέχεια ο Γιουσούφ κατέστρεψε και λεηλάτησε την Πάτρα.

Μετά την καταστολή της εξέγερσης δεν ακολούθησε καμία άλλη τοπική δραστηριότητα ή οργάνωση του Αγώνα στην περιοχή τόσο της πόλης όσο και ευρύτερα, στην Αιγιάλεια και τα Καλάβρυτα (περιοχές που ήταν ήδη ελεύθερες). Το δε Αχαϊκόν Διευθυντήριον, ειδικά μετά τη μάχη του Λάλα επισκιάσθηκε από την Πελοποννησιακή Γερουσία. Εικάζεται ότι αμέσως μετά τα παραπάνω συμβάντα θα έφθασε στο Ρωσικό Προξενείο της Πάτρας είδηση περί της αποκήρυξης του Αλέξανδρου Υψηλάντη από τον Τσάρο καθώς και ο αφορισμός του από τον Πατριάρχη, από την οποία να προκλήθηκε απογοήτευση και ανησυχία, που όμως, όπως αποδείχθηκε, γρήγορα ξεπεράστηκαν από την ορμή που είχαν πάρει ήδη οι επαναστατικές κινητοποιήσεις.

Επαναλήφθηκαν κάποιες περιορισμένες χρονικά πολιορκίες του κάστρου μέχρι τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Στη συνέχεια ακολούθησαν τον επόμενο χρόνο εντονότερα γεγονότα από τον Θ. Κολοκοτρώνη που αφορούσαν ευρύτερη περιοχή και όχι το κάστρο.

Γεγονός είναι ότι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης επιθυμούσε μετά την απελευθέρωση της Τριπολιτσάς την απελευθέρωση ολόκληρης της Πελοποννήσου και βέβαια της Πάτρας. Η κυβέρνηση ήθελε να τον ορίσει αρχηγό της πολιορκίας, αλλά οι τοπικοί άρχοντες δεν το δέχονταν. Όμως, τον χρειάστηκαν τον Φεβρουάριο του 1822, όταν ο τουρκικός στόλος αποβίβασε χιλιάδες στρατό στην πόλη της Πάτρας. Γρήγορα, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης συγκέντρωσε 6.000 στρατό και κατάφερε να περιορίσει όλους τους Τούρκους στο κάστρο, στην περίφημη μάχη του Γηροκομείου.

Το οριστικό τέλος της πολιορκίας έφερε η ήττα του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου στο Πέτα και η εκστρατεία του Δράμαλη στην Πελοπόννησο.

Κατόπιν αυτών η Πάτρα, αν και επαναστάτησε σχεδόν πρώτη, παρέμεινε υπό την κυριαρχία των Οθωμανών σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης, μέχρι τις 7 Οκτωβρίου 1828 οπότε παραδόθηκε από τους Τούρκους, τελευταία, στο γαλλικό στράτευμα του Ν. Μαιζών.

Πηγή: Βικιπαίδεια

Ειδήσεις Τώρα

Κολοκοτρώνης, Μπουμπουλίνα, Τσολιάδες, Αμαλίες, Σουλιώτισσες: Τι ντύνονται οι Πατρινοί την 25η Μαρτίου

Πότε είναι οι αργίες, πότε κλείνουν τα σχολεία για Πάσχα και πότε πέφτει Πρωτομαγιά

Πάτρα: Η Στεφανία ψάχνει τους πραγματικούς της γονείς - ΦΩΤΟ